رسول گرامى اسلام(صلی الله علیه و آله) با همه به گونه‎اى مساوى برخورد مى‎کرد.

اما خـلیـفـه اول و خـلیـفـه دوم و خـلیـفـه سـوم بـه سـنـّت رسـول خـدا(صلى الله علیه و آله) عمل نکردند، و انواع تبعیضات در تقسیم مدیریت‎ها، و توزیع بیت المال صورت گرفت که قابل چشم‎پوشى نبود.

خـلیـفـه اول، حتى به بزرگان انصار در لشگرهاى خود مقام فرماندهى نمى‎داد و تنها ثابت بن قیس را با اصرار و اجبار به کار گماشت که انصار اعتراض کردند.(2)

و خلیفه دوم و سوم، آنقدر در زنده شدن روح نژادپرستى، افراط کردند که همه، زبان به اعتراض گشودند. در این سال‎ها عرب خود را بر غیر عرب برترى مى‎داد.

بنى امیه همه مراکز کلیدى کشور را در زمان خلیفه دوم و به خصوص در زمان خلیفه سوم در دسـت گـرفـتـنـد و یـک نـظـام طـبـقـاتـى جـاهـلى به وجود آوردند، که شباهتى با جامعه رسول خدا(صلى الله علیه و آله) نداشت .

حـضـرت امـیـرالمـؤمـنین على(علیه‎السلام) یکى از اهدافش، شکستن بافت طبقاتى ظالمانه موجود جامعه بود.

موجودى بیت المال را مساوى تقسیم کرد، که اعتراض امتیاز خواهان بلند شد.

بـه هـمـه سه درهـم داد و براى خودش هم سه درهم برداشت، و به آزاد کرده خودش قنبر هم سه درهم داد.

برخلاف شیوه‎هاى سه خلیفه قبلى، به بزرگان انصار ولایت داد، از قریش و بنى‎هاشم هم استفاده کرد، و حـتى در نشستن و برخاستن نیز چونان رسول خدا(صلى الله علیه و آله) عدالت رفتارى را رعایت کرد.

روزى اشـعـث بن قیس بر امام على(علیه‎السلام) وارد شد، دید که حضرت امیرالمؤمنین على (عـلیـه‎السـلام) در مـیـان عـرب و غـیر عرب از نژادهاى گوناگون نشسته است و جاى خالى براى او نیست، با ناراحتى به امام على(علیه‎السلام) اعتراض کرد که:

اى امیرمؤمنان، سرخ پوست‎ها بین ما و تو فاصله انداختند.(3)

حضرت على(علیه‎السلام) خشمناک شده، به او فرمود:

چه کسى مرا بر این آدم‎هاى چاق و فربه یارى مى‎دهد؟

و نـپـذیرفت که ایرانیان و غیر عرب پراکنده شوند، تا اشعث و دیگر بزرگان عرب در کنار امام على (علیه‎السلام) بنشینند.(4)

و در تـقـسیم مساوى بیت المال به حضرت على(علیه‎السلام) اعتراض کردند و گفتند:

آیـا ایـن عـدالت اسـت کـه بـیـن ما و آنان که با شمشیر ما مسلمان شدند یا بنده آزاد شده ما هستند، یکسان عمل کنید و به همه سه درهم بدهید؟

 

پی‎نوشت‎ها:

1- حجرات/ 13 .

2- تاریخ یعقوبى، ج 2، ص 29 / الغارات ثقفى، ص 32 .

3- بـه اعـراب بـادیـه نـشـیـن کـه در آفـتـاب چـهـره‎شـان سرخ مى‎شد و ایرانیان که رنگشان سرخ و سفید بود، سرخ پوست مى‎گفتند.

4- کتاب الغارات ثقفى، ص 341/ نقش ائمّه در احیاء دین، ج 14، علامه عسگرى .

برگرفته از کتاب الگوهاى رفتارى امام على(علیه‎السلام)، ج اول، مرحوم محمد دشتى .