مناسک حج امسال در روز عید قربان شاهد دومین حادثه دردناک خود بود، اتفاقی که در جریان آن براساس آخرین آمار تاکنون بیش از یک هزار و 300 نفر از حجاج کشته و بیش از دو هزار تن دیگر زخمی شدند؛ تعداد جان باختگان ایرانی نیز تاکنون به 131 زائر و شمار مجروحان ایرانی هم به 85 نفر رسید.
سرزمین منا در پنج کیلومتری مکه مکرمه روز پنجشنبه قربانگاه بیش از سه هزار حاجی پیش از پایان یافتن اعمال و مناسک حج تمتع بود. حاجیانی که روز پنجشنبه در ادامه مناسک حج امسال در سرزمین منا حضور یافته بودند با ازدیاد جمعیت ناشی از بی‌کفایتی سعودی‌ها مواجه شدند و در پی آن حادثه‌ای مرگ بار برای چندمین بار در سرزمین وحی به وقوع پیوست، حادثه‌ای که در 25سال اخیر، بدترین حادثه مرگ و میر حجاج به شمار می‌آید.
حجاج پس از برگزاری مراسم برائت از مشترکان و قرائت دعای عرفه از عرفات وارد مشعر الحرام می‌شوند و پس از پایان یک شب وقوف در مشعر بعد از اقامه نماز صبح عازم منی در نزدیکی این محل می‌شوند.
در حالی که شخصیت‌ها و مقامات کشورهای اسلامی بی‌تدبیری در تامین امنیت حجاج از سوی مقامات ذیربط سعودی را عامل حادثه منا عنوان کرده اند، «خالد الفالح» وزیر بهداشت عربستان، بی‌نظمی زائران خانه خدا را باعث وقوع حادثه مرگبار روز پنجشنبه در رمی جمرات در منا دانست!
پیش از این نیز به دنبال سقوط بالابر و کشته شدن شماری از زائران در حج امسال مقام‌های عربستان شرکت «بن لادن» را در این حادثه مقصر اعلام کردند.
هر چند تا کنون آمار نهایی تعداد کشته‌ها و مصدومان حادثه منا منتشر نشده اما منابع مختلف، از احتمال افزایش این آمار خبر می‌دهند البته ملک سلمان پادشاه عربستان روز پنجشنبه در پی وقوع حادثه مصیبت بار منا که در جریان آن صدها زایر بیت‌الله الحرام جان باختند، دستور داد در طرح‌های برگزاری مراسم سالانه حج، بازنگری شود.
سلمان در سخنانی که به صورت زنده از شبکه العربیه پخش می‌شد، گفت که خواستار تحقیق سریع در باره حادثه دردناک منا شده است.
حرکت کاروان بن سلمان فاجعه آفرین شد
«مجتهد» کاربر معروف اینترنتی که پشت پرده‌های آل سعود را در پایگاه خود در توئیتر فاش می‌کند، ساعاتی بعداز حادثه مصیبت بار روز پنجشنبه هنگام رمی جمرات در منا گوشه‌هایی از ناتوانی‌ها و کوتاهی‌های آل سعود در این فاجعه را فاش کرد.
روزنامه لبنانی الدیار هم در گزارشی علت این فاجعه را حرکت کاروان محمد بن سلمان بن عبدالعزیز جانشین ولی عهد و وزیر دفاع سعودی اعلام کرده است.
در پایگاه اینترنتی الدیار آمده است: مقامات سعودی تلاش می‌کنند خبر ورود کاروان رسمی جانشین ولی عهد این کشور به خیابان‌های منا و ایجاد بی‌نظمی در مسیر حجاج را انکار کنند اما واقعیت این است که فرزند شاه عربستان تصمیم می‌گیرد با یک کاروان رسمی به همراه 200 نظامی ارتش و 150 نیروی پلیس وارد منا شود.
این روزنامه لبنانی افزود: پس از این که کاروان خودرویی جانشین ولی عهد عربستان وارد جمع حجاج شد و به مرکز منا رسید، مسیر حرکت حجاج تغییر کرد زیرا کاروان همراه او برای اینکه سریعتر وارد منا و سپس از آنجا خارج شود، برخلاف جهت حرکت حجاج وارد منطقه شد.
به دنبال این اقدام کاروان فرزند شاه عربستان فشار و ازدحام زیادی ایجاد شد به طوری که بیش از یک هزار حاجی در این فشار و ازدحام گرفتار شدند.
این روزنامه لبنانی نوشت: آیا عربستان جرات دارد موضوع کاروان فرزند شاه این کشور را اعلام کند و یا همچنان این موضوع را رد و تکذیب می‌کند زیرا جانشین ولیعهد، فرزند شاه است؟ الدیار افزود: به طور قطع تحقیق به جانشین ولی عهد نخواهد رسید و هزاران حاجی، قربانی غرور و بی‌مسوولیتی سعودی‌ها شده‌اند و کسی چیزی درباره شاهزادگان سعودی نخواهد شنید و تنها این سئوال مطرح است که این کعبه، کعبه آل سعود است یا متعلق به همه مسلمانان و آیا حجاج برای زیارت آل سعود می‌آیند با کعبه شریف؟ این سئوالی است که آل سعود و همه کشورهای اسلامی که هر سال در حج شرکت می‌کنند باید به آن پاسخ گویند.
از سوی دیگر برخی منابع از احتمال وجود توطئه‌های سیاسی و رقابت‌های پشت پرده در خاندان سعودی‌ در این حادثه خبر می‌دهند. برخی گزارش‌ها حاکی است که این توطئه از سوی «محمد بن سلمان» فرزند پادشان عربستان و جانشین ولیعهد برای حذف «محمد بن نایف» وزیر کشور و ولیعهد این کشور که مدیریت حج را بر عهده دارد، طراحی شده است تا او را به جایگاه ولایتعهدی برساند.
گزارشهای دیگر، این حادثه را ناشی از توطئه‌ بندر بن سطان وزیر اطلاعات برکنار شده عربستان می‌دانند که برای ضربه زدن به هیات حاکمه جدید عربستان طراحی شده است.
واکنش کشورهای اسلامی
اما در حادثه منا علاوه بر زائران ایرانی، صدها نفر از حاجیان کشورهای مختلف هند، پاکستان، ترکیه و دیگر کشورهای اسلامی دیگر نیز جان باختندو شماری نیز مصدوم شدند که این امر واکنش شخصیت‌های اسلامی و این کشورها را در پی داشت.
سازمان همکاری اسلامی تاکنون درهمسویی با رژیم سعودی تاکنون موضعی در این باره اتخاذ نکرده است. اتحادیه اروپا نیز در بیانیه‌ای از مقصرخواندن عربستان در فاجعه منا امتناع کرد و در عوض همبستگی خود را با مسئولان سعودی اعلام کردند.
دفتر کاخ سفید هم با صدور پیامی، نسبت به کشته شدن صدها زائر مسلمان در فاجعه روز پنجشنبه در رمی جمرات ابراز تاسف نمود.
برخی از کشورهای عربی مثل امیر کویت، پادشان اردن و شیخ‌الازهر پیام‌های تسلیتی به پادشاه عربستان به دلیل فاجعه منا فرستادند.
از سوی دیگر، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر صهیونیستی نیز صبح دیروز در مورد وقوع این حادثه ابراز تاسف کرد.
اندونزی: مدیریت حج باید بهبود یابد
رئیس‌جمهوری اندونزی که فقط 2 نفر از اتباع کشورش در میان قربانیان حادثه روز عید قربان در صحرای منا بوده‌اند، در پیامی تصریح کرد: مدیریت مراسم حج باید بهبود یابد تا حوادث مشابه تکرار نشود.
«جوکو ویدودو» رئیس‌جمهوری اندونزی که در جزیره بورنئو بود، پس از رسیدن به پایتخت کشورش،فوری به حادثه دلخراش منا واکنش نشان داد.
وی که از چگونگی کشته شدن هموطنانش آگاه شده بوده، مدیریت سعودی‌ها را هم به چالش کشیده و گفت: «مدیریت حج باید بهبود یابد تا حوادث مشابه تکرار نشود.»
ترکیه: مدیریت عربستان در حج مشکل دارد
رئیس سازمان امور دیانت ترکیه درباره فاجعه منا گفت: مدیریت حج عربستان مشکل اساسی دارد و باید در سطح بین‌المللی بررسی شود.
محمد گورمز رئیس سازمان امور دیانت ترکیه ضمن ابراز تاسف از حادثه منا، خواستار برگزاری نشست بین‌المللی برای بررسی در خصوص تامین امور حجاج شد. وی در یک برنامه تلویزیونی با عنوان اینکه از سرنوشت 18 زائر ترک هنوز اطلاعی دردست نیست افزود: در حادثه‌ای که در منا رخ داده است، 18 حاجی ترک نیز وجود دارند اما تاکنون موفق نشده‌ایم آنها را پیدا کنیم.
رسانه‌های ترکیه نیز عموما اهمال کاری سعودیها را دلیل فاجعه منا دانستند.
روزنامه پرشمارگان حریت با تیتر 'اهمال و فاجعه' نوشت: یک فاجعه دیگر در جریان مراسم حج در عربستان رخ داد و در جریان رمی جمرات در عربستان بیش از یک هزار و 300 زایر برا ثر ازدحام جان خود را از دست دادند.
همچنین «صلاح‌الدین دمیرتاش رهبر حزب دمکراتیک خلق‌های ترکیه در واکنشی تند به فاجعه منا گفت: اماکن مقدس ملک پدری سعودی‌ها نیست، بلکه ارزش‌های مقدس اسلامی است.
گاردین: فاجعه منا صلاحیت سعودیها را زیر سوال برد
روزنامه انگلیسی گاردین نوشت که فاجعه منا سوالاتی جدی را درباره سازماندهی حج و سلامت حجاج و میزان صلاحیت مقامات سعودی در تضمین آن مطرح کرده است. این روزنامه با ابراز شک و تردید نسبت به رویدادهای حج تمتع امسال نوشت: آنچه در مکه روی داد پرسش‌های جدی را درباره سازماندهی و سلامت و ایمنی حجاج و میزان صلاحیت مقامات سعودی برای تضمین آن مطرح می‌کند.
این روزنامه با اشاره به حضور سالانه دو میلیون زائر بیت‌الله الحرام برای ادای مناسک حج در مکه و اینکه دور از ذهن نیست که ازدحام و شلوغی بیش از حد خود یکی از دلایل فاجعه روز گذشته در منا باشد، افزود: تاثیر این حادثه دوچندان بود زیرا با حادثه چند روز پیش سقوط جرثقیل غول پیکر در حرم مکی همزمان شد.
به گفته گاردین، ازدحام بیش از حد، تشدید ساخت و ساز، ضعف سازماندهی و پاسخ به شرایط اضطراری، همه و همه موجب شد که حادثه روز گذشته روی دهد.
روزنامه گارین به نقل از "ایان ریدر" دانشمند دین شناس نوشت: "حج از مناسک قدیمی است و در گذشته بسیاری از حجاج به علت بیماری‌ها، پیمودن مسیر طولانی و خستگی و یا راهزنان جان خود را از دست می‌دهند و همچنان نیز در حال حاضر جان حجاج به دلایل دیگر تهدید می‌شود.