علی خامنه‌ای٬ رهبر جمهوری اسلامی ایران٬ شامگاه پنجشنبه (۲۴ سپتامبر/ ۲ مهر) در پیامی در رابطه با حادثه کشته‌شدن صدها تن از حجاج در حین مراسم حج با اعلام سه روز عزای عمومی در ایران خواستار مسئولیت‌پذیری دولت عربستان سعودی شد.
وی در پیام خود که نسخه کامل آن در خبرگزاری‌های داخلی منتشر شد٬ آورد: «دولت سعودی موظف است مسئولیت سنگین خود را در این حادثه تلخ پذیرفته و به لوازم آن به قاعده حق و انصاف عمل کند. مدیریت غلط و اقدامات ناشایسته که عامل این فاجعه بوده نباید از نظر دور بماند.»
دولت جمهوری اسلامی نیز در بیانیه‌ای که روز گذشته منتشر کرد ضمن اعلام سه روز عزای عمومی دولت عربستان سعودی را مسئول امنیت و حفاظت از جان حجاج دانست و تاکید کرد که "عواقب هرگونه اهمال و بی توجهی به این امر متوجه دولت عربستان خواهد بود." در بیانیه دولت آمده: «دولت عربستان می‌باید با شناسائی عوامل بروز این حادثه حداکثر مساعی خود را در انتقال سریع جانباختگان و رسیدگی همه جانبه به مجروحان و استفاده از نیروهای امدادی ایران و دیگر کشورها به کار گیرد.»
ایران در همین رابطه اعلام آمادگی کرده است برای اعزام نیروهای امدادی و کمک‌های پزشکی همکاری کند. ستاد کل نیروهای مسلح نیز به نیروی هوایی ارتش و سپاه دستور داده است برای انتقال جانباختگان و مصدومین حادثه مکه اقدامات لازم را انجام دهند.
بیشتر بخوانید: شمار قربانیان مراسم حج در منا به ۷۱۷ نفر رسید
روز پنجشنبه در جریان بخشی از مراسم حج در شهر منا در نزدیکی مکه در اثر ازدحام و سراسیمگی در جمعیت صدها تن کشته شدند. در حالی که مسئولان عربستان سعودی و خبرگزاری‌های بین‌المللی تعداد کشته‌شده‌ها را دست کم ۷۱۷ نفر و تا ۷۱۹ نفر نیز گزارش داده‌اند٬ خبرگزاری‌های داخل ایران تعداد کشته‌شده‌ها را بیش از ۱۳۰۰ نفر اعلام کرده‌اند.
بیشتر بخوانید: رسانه‌های ایران: تعداد کشته‌شدگان مراسم حج از ۱۲۰۰ نفر گذشت
به گزارش خبرگزاری رویترز٬ ۸۶۳ نفر در این حادثه زخمی شده‌اند.
سازمان حج و زیارت ایران گزارش داده است که در حادثه روز پنجشنبه ۱۳۱ زائر ایرانی جان باخته‌اند و ۶۰ نفر نیز مجروح شده‌اند. خبرگزاری فارس می‌نویسد که "دولت عربستان در انتقال زخمی‌ها به بیمارستان تعلل می‌کند."
بیانیه رئیس‌جمهور ایران از نیویورک
حسن روحانی٬ رئیس‌جمهور ایران٬ که به قصد حضور در مجمع عمومی سازمان ملل متحد روز پنجشنبه وارد نیویورک شد٬ به محض ورود به نیویورک در صفحه خود در توییتر به حادثه مکه اشاره کرده و از آمادگی وزارت بهداشت و هلال احمر برای پیگیری وضعیت زخمی‌ها خبر داد.
او همچنین در بیانیه‌ای که در سایت دولت منتشر شد٬ از اسحاق جهانگیری معاون اول خود خواست تا "دراسرع وقت با تشکیل ستاد ویژه" نسبت به "اعزام تیم‌های امداد درصورت لزوم و ارسال هواپیما به کشورعربستان" برای رسیدگی به امور حجاج ایرانی اقدام کند.
روحانی همچنین در بیانیه خود از وزارت خارجه و سفیر ایران در عربستان خواست تا "ضمن بررسی چگونگی رخ دادن این فاجعه تمامی اقدامات لازم جهت احقاق حقوق درگذشتگان وحادثه‌دیدگان را به عمل آورد."
رئیس‌جمهور ایران در انتهای پیام خود تاکید کرد که از دولت عربستان می‌خواهد ضمن "به عهده گرفتن مسئولیت این فاجعه، به وظائف قانونی واسلامی خود دراین زمینه عمل نمایند."
اظهارات متناقض مسئولان ایران
در حالی رهبر جمهوری اسلامی و رئیس‌جمهور ایران خواستار مسئولیت‌پذیری عربستان در قبال حادثه مرگبار روز پنجشنبه شدند که محمد هاشمی رفسنجانی٬ رئیس دفتر اکبر هاشمی رفسنجانی٬ با بیان اینکه نمی‌توان در حادثه کشتار حاجیان در منا دولت عربستان را مقصر دانست، گفت: ««قضاوت در این مسائل مشکل است، در تهران هشت میلی‌متر باران آمد و چندین کشته داشتیم اما این دلیل نمی‌شود که قضاوت کنیم چه کسی مسئول است.»
هاشمی در گفت‌وگو با فارس گفت: «ما نمی‌توانیم بگوییم مقصر کیست و باید مقصر را شناسایی کرد چرا که صرف وقوع این حادثه در یک کشور دلیل نمی‌شود که ما مسئولان آن کشور را مسئول وقوع این حادثه بدانیم.»
او گفت: «درست است این حادثه دلخراش است اما نمی‌توان گفت که آیا این دولت مقصر بوده یا خیر و از اینجا برای آن‌ها حکم صادر کرد.» او تاکید کرد که "باید به دور از هر گونه حب و بغض به بررسی ابعاد این موضوع پرداخت."
این در حالی است که مهرداد بذرپاش٬ سخنگوی فراکسیون حج و زیارت مجلس ایران٬ روز پنجشنبه "محکوم کردن" عربستان را کافی ندانست. او گفت: «رئیس‌جمهور از ظرفیت حضور در سازمان ملل برای خلع ید آل‌سعود از مدیریت حج و سپردن آن به سازمان کنفرانس اسلامی استفاده کند.» او تاکید کرد: «سازمان حج و زیارت نیز باید به صورت جدی این موضوع را پیگیری کند تا از آسیب‌های آینده بکاهد.»
مراسم حج روز سه‌شنبه (۳۱ شهریور/ ۲۲ سپتامبر) در مکه آغاز شده است. در سومین روز حج بخشی از اعمال مانند قربانی کردن گوسفند و رمی جمرات (پرتاب کردن سنگ به سوی جمره) در منطقه کوهستانی منا در نزدیکی مکه انجام می‌شود.
تسلیت سازمان ملل و کاخ سفید
روز گذشته بان کی مون٬ دبیر کل سازمان ملل متحد٬ و همچنین کاخ سفید با بازماندگان حادثه مراسم حج امسال ابراز همدردی کردند.
ند پرایس٬ سخنگوی کاخ سفید٬ گفت: «آمریکا عمیق‌ترین همدردی‌های خود را با خانواده صدها زائرجان‌باخته در مراسم حج در منا و صدها زائری که در وحشتی نفس‌گیر زخمی شدند ابراز می‌کند.»
خبرگزاری رویترز می‌نویسد که حادثه روز گذشته بدترین حادثه اتفاق افتاده در مراسم حج در ۲۵ سال اخیر است. پیش از این در سال ۱۹۹۰ در حادثه‌ای مشابه در تونلی در نزدیکی مکه هزار و ۴۲۶ نفر جان باختند. هر دو حادثه در روز عید قربان اتفاق افتاده است.
سالانه بیش از دو میلیون مسلمان برای شرکت در مراسم حج به مکه سفر می‌کنند. حج یکی از فروع دین اسلام است. در سال ۲۰۰۶ نیز ازدحام زائران در منا، موجب کشته‌شدن ۳۵۰ زائر شد.
حادثه روز پنجشنبه دومین حادثه مرگبار سال جاری در مکه است. روز ۱۱ سپتامبر (۲۰ شهریور) در پی سقوط یک جرثقیل بر روی مسجد الحرام بیش از ۱۰۰ زائر حج کشته شدند.
بیشتر بخوانید: علت سقوط جرثقیل در مکه خطای انسانی اعلام شد