گروه ايران  
 روز گذشته كميسيون ويژه برجام، جلسه خود را با حضور حقوقدانان و با محوريت بررسي ابعاد حقوقي الزام‌آور و تعهدات برجام آغاز كرد. اين كميسيون درحالي خود را براي تنظيم دو گزارش نهايي و سرنوشت‌ساز آماده مي‌كند كه نمايندگان كنگره امريكا پس از كش‌وقوس‌هاي بسيار به موافقت با برنامه جامع اقدام مشترك ايران راي مثبت دادند. لازم به ذكر است علاء‌الدين بروجردي رييس كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس و عضو كميسيون ويژه بررسي برجام نيز از ارائه‌ گزارش‌ نهايي كميسيون ‌برجام ‌هفته‌ آينده ‌به ‌صحن ‌علني خبر داد. در آخرين جلسه اين كميسيون عليرضا زاكاني بااشاره به حضور اساتيد و حقوقدانان كشور از آنها خواست در موضوع تخصصي حقوق عمومي و حقوق بين‌الملل كميسيون را ياري كنند تا بتوانيم از لحاظ حقوق عمومي و بين‌الملل قطعنامه را بررسي كنيم. رييس كميسيون ويژه بررسي برجام ادامه داد: همچنين عنوان كنيد كه مجلس از چه ظرفيت‌ها و اصول قانون اساسي مي‌تواند براي بهره‌گيري حداكثري از قوانين به دولت در اجراي برجام كمك كند.

  مذاكرات نابرابر بود
در ادامه وحيد احمدي كه رياست كميته حقوقي كميسيون ويژه بررسي برجام را برعهده داشت نخستين سوال خود از حقوقدانان حاضر را درمورد تعهدآور بودن يا نبودن برجام مطرح كرد كه سيدفضل‌الله موسوي استاد حقوق بين‌الملل، در پاسخ به اين سوال گفت: درخصوص برجام دو گروه مدافع و منتقد وجود دارد؛ مدافعان بر اين باورند كه در اين سند به‌خوبي نحوه برداشته شدن تحريم‌ها لحاظ شده است و آنها به‌طور كلي اين موضوع را عنوان مي‌كنند اما ما حقوقدان‌ها بايد براساس دلايل و موارد حقوقي از آن دفاع يا به آن انتقاد كنيم. اين حقوقدان بر اينكه در حقوق بين‌الملل دو نكته اصلي درخصوص معاهده‌ها وجود دارد، تاكيد كرد و بيان داشت: براين اساس معاهده نبايد نابرابر باشد اما در مذاكرات ايران با گروه 1+5 يك طرف ايران به تنهايي بود و طرف ديگر 6قدرت جهاني وجود داشت بنابراين اين مذاكرات نابرابر بود.  احمدي همچنين از حقوقدانان خواست تا به سوالي ديگر مبني بر اينكه گلوگاه‌هاي جدي در بحث برجام از لحاظ حقوق بين‌الملل به اين معنا كه بدانيم نواقص حقوقي اين سند در كجاست تا بتوانيم با درنظر گرفتن آن تصميم درست را اتخاذ كنيم، كدام فرازهاست، در كنار سوال اول پاسخ دهند. موسوي در موضوع دوم تهديدها را به اين معنا كه نبايد تفاهمي بر اين اساس صورت بگيرد مدنظر قرار مي‌دهد كه اگر چنين شود براساس كنوانسيون1969 وين آن معاهده لغو مي‌شود اما در طول مذاكرات شاهد بوديم طرف مقابل مداوم ما را با گزينه نظامي تهديد مي‌كرد. به گفته موسوي لازم است اجراي داوطلبانه پروتكل الحاقي از لحاظ حقوق بين‌الملل بررسي شود و گفته شود آيا نياز به تصويب مجلس دارد يا خير؟  اسماعيل بقايي از حقوقدانان تيم مذاكره‌كننده اما با انتقادي به پاسخ‌هاي موسوي عنوان كرد: اينكه آقاي موسوي چند پيش‌فرض را براي بحث برجام در نظر گرفتند مناسب نمي‌دانم. ايشان تاكيد دارند كه جمهوري اسلامي ايران از موضع ضعف وارد مذاكرات هسته‌يي شدند. همچنين تهديد را عامل ديگري براي برهم زدن برجام پيشنهاد مي‌كنند اما موضوع اين است كه ما 35سال است كه با تهديد روبه‌رو هستيم و با اراده توانستيم به تنهايي در مقابل تهديدها بايستيم.

  برجام از منظر داخلي معاهده نيست
سيدحسين سادات‌ميداني يكي ديگر از اعضاي حقوقي تيم مذاكره‌كننده كشورمان نيز در پاسخ به تعهدآور بودن برجام گفت: در سند برجام توازن و انعطاف درخصوص تعهدات دو طرف درنظر گرفته شد تا به‌نوعي سند در فضاي آزادي عمل سياسي تنظيم شود. بايد توجه داشت كه حقوق داخلي متفاوت از حقوق بين‌الملل است. شايد در مواردي بتوان براساس حقوق بين‌الملل كشوري را متعهد كرد اما از لحاظ حقوق داخلي آن دولت نتواند تعهدات خود را اجرايي كند. طبيب‌زاده حقوقدان ديگر حاضر در جلسه دو نكته معاهده‌ها را تعهدآور و الزام‌آور دانست و ادامه داد: اگر الزام‌آور نيست پس چطور ذيل فصل7 است اگر ذيل فصل7 نيست پس چطور اين موضوع در برجام ضميمه شده است اين‌گونه معاهده‌ها حرف و حديث بسياري دارد و به اسم سند دو وجهي از آن ياد مي‌شود چراكه هم برجام وجود دارد و هم قطعنامه و نمي‌توان هر دو را به تنهايي مورد بررسي قرار داد. اصلاني حقوقدان ديگر حاضر در نشست كميسيون ويژه بررسي برجام بر تعهدآور بودن برجام تاكيد كرد و بااشاره به اصول77 و 125 قانون اساسي كه در آن تاكيد دارد معاهده‌ها به تصويب مجلس شوراي اسلامي برسد، گفت: فراواني كلمات به كار رفته در برجام دلالت بر معاهده بودن اين سند دارد. در يك نگاه به سند مي‌توان عنوان كرد 29بار كلمه تعهدات به كار رفته شده است، پنج بار از كلمه تكاليف استفاده شده، پنج بار كلمه متعهد ذكر شده، 10 بار كلمه مشروط و دو بار عبارت منطق با قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل آورده شده است.
  برجام تعهدآور است
در ادامه نشست كميسيون ويژه برجام، پروين حقوقدان ديگري كه در اين جلسه حاضر بود، گفت: تاكنون برجام بدون توجه به مباحث حقوقي بررسي شده اما موضوع اين است كه آيا ماهيت آن تعهدآور است يا خير. معاهده در بين كشورهايي كه تابع حقوق بين‌الملل هستند منعقد مي‌شود كه ملزم به انجام كارهايي خواهند بود. وي تاكيد كرد: تمام معاهده‌ها براساس قانون اساسي ملزم به مصوبه مجلس است. در برجام 30بار از واژه تعهد استفاده شده است، بنابراين برجام تعهدآور است. مومني‌راد نيز با تاكيد بر اينكه برجام تعهدآور است، توضيح داد: در سه دعواي بين‌المللي دادگاه براساس اظهارات مقامات رسمي كشورها رايي برخلاف ادعاهاي آنها صادر كرد بنابراين برجام كه سندي كتبي و امضا شده است بالاتر از اظهارنظر مقامات ديده مي‌شود پس الزام‌آور است. در ادامه نشست نژندي با بيان اينكه قطعنامه ضميمه بر برجام مهم‌تر از برجام است به ماده102 كنوانسيون1969 تاكيد كرد و اذعان داشت: تمام تعهدات و توافقات بين كشورها كه ضميمه متن اصلي مي‌شود ايجاد تعهد مي‌كند بنابراين اعتقاد دارم قطعنامه به نسبت برجام در اولويت است و در اين جلسه بايد ابتدا قطعنامه را از لحاظ تعهدآوري مورد بررسي قرار دهيم.
   لزوم خروج از فصل هفتم منشور
اينكه فصل هفتم منشور سازمان ملل به موضوعاتي مي‌پردازد كه از نظر شوراي امنيت تهديد عليه صلح و امنيت شناخته مي‌شود به‌طوري كه اگر شوراي امنيت قائل به اين شود موضوعي مانند برنامه هسته‌يي ايران براي صلح و امنيت بين‌الملل يك تهديد است اين كشور را ذيل فصل7 برده و با آن برخورد مي‌كند، ازجمله توضيحاتي بود كه عباس عراقچي معاون حقوقي و بين‌الملل وزارت امور خارجه در گفت‌وگو با خبرگزاري خانه ملت مطرح كرد. وي با تاكيد بر اينكه آيا تنها بايد براي جنگ مذاكره مي‌كرديم و براي رفع تحريم‌ها نبايد مذاكره مي‌كرديم، گفت: بند9 قطعنامه1929 مجوز برخوردهايي فراتر از تحريم‌هاي اقتصادي را مي‌دهد و تهديدي را براي ايران ايجاد مي‌كرد. وقتي شما توسط شوراي امنيت به‌عنوان يك تهديد شناخته مي‌شويد يعني امنيتي كردن كشور ايران و معرفي كردن ايران به‌عنوان تهديد به جهانيان كه تهديد امنيتي جدي براي كشور است، بنابراين لازمه رفع اين تهديد خروج از فصل7 بود.
وي به گفته برخي افراد مبني بر زمان طولاني خروج پرونده ايران از شوراي امنيت انتقاد كرد و گفت: اگر با ديدي واقع‌بينانه در روند توسعه صنعتي و چشم‌انداز بلندمدت جمهوري اسلامي ايران حركتي آهسته در صنعت هسته‌يي داشته باشيم كه در ازاي آن ديگر صنايع ما از تحريم خارج شده و به رشد و شكوفايي كشور كمك كنند و برنامه هسته‌يي به جاي 10سال ظرف 15سال به مرحله صنعتي برسد، وقفه خاصي در روند توسعه كشور ايجاد نمي‌شود. عراقچي با تاكيد بر اينكه از ديد تيم مذاكره‌كننده موفقيتي كه در مذاكرات حاصل شده نتيجه كار جمعي و يك حركت 12ساله بوده است، مذاكرات را همانند يك دوي امدادي دانست كه هر شخصي دويده و آن چوب را به ديگري واگذار كرده تا به شخص آخر رسيده است تا نتيجه نهايي حاصل شود. وي در پايان افزود: تيم مذاكره‌كننده به حمايت‌هاي مقام معظم رهبري متكي بوده كه خود را لايق اين حمايت‌ها نمي‌دانسته و شرمنده لطف ايشان شده‌ايم، درايت و رهبري داهيانه ايشان هم به تيم مذاكره‌كننده جرات، جسارت و حمايت لازم را داده تا مذاكرات را به سرانجام برسانند و هم زياده‌خواهي‌هاي دشمنان را كنترل كرده و سبب شده به اين نقطه دست يابيم.