14:53

ارکستر سمفونیک تهران که اخیرا ۴۰ نفر از نوازندگان قدیمی خود را از دست داده است، از پنجم مهرماه برای بار دوم پس از اجرای سمفونی حماسی «خط‌شکنان» در حضور نوازندگان جدید با رهبری منوچهر صهبایی صحنه رفت.
به گزارش ایسنا، ارکستر سمفونیک تهران پنجم و ششم مهر در تالار وحدت به روی صحنه رفته و قرار است امشب هفتم مهر و ۱۳ و ۱۴ مهر هم روی صحنه برود و آثاری از جمله سمفونی شماره ۷ بتهوون، «رقص در سمنگان» از حسین ناصحی، رقص‌های مجار شماره ١، ۴، ۵ و موومان اول سمفونی شماره ۴ برامس را اجرا کند.
البته این کنسرت ارکستر سمفونیک تهران در حالی برگزار می‌شود که خبری از حضور ۴۰ نوازنده اخراجی نبود، در حالی که چندی پیش محمدمهدی اسماعیلی (وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی) دستور فوری بازگشت ۴۰ نوازنده اخراجی را صادر کرد و دستور داد که حقوق از دست رفته این نوازندگان جبران شود که در راستای آن هم کنسرتی با حضور این نوازندگان به مدت پنج شب و به مناسبت اربعین حسینی در تهران به رهبری عرفان وکیلی روی صحنه رفت.
به هر حال غیبت نوازندگان ارکستر شاید به این دلیل باشد که پس از دستور وزیر برای بازگشت نوازندگان، با پیگیری‌های ایسنا از بنیاد رودکی، گفته شد که وزیر تصمیم‌گیری در این زمینه را به خود بنیاد سپرده است و اجباری در این کار وجود ندارد و آنها پس از بررسی لازم نتیجه را اعلام خواهند کرد.
این گفته‌های بنیاد در حالی است که پس از اعلام خبر اخراج این نوازندگان، چندین بار این خبر را تکذیب و مهدی سالم، مدیرعامل بنیاد رودکی، در گفت‌وگویی با ایسنا، اخراج این نوازندگان را نادرست خواند و علت خروج این تعداد از نوازندگان از ارکستر سمفونیک تهران را، شرکت نکردن در آزمون نوازندگی عنوان کرد. اما با ادامه‌دار شدن حواشی، بنیاد رودکی طی بیانیه‌ای اعلام کرد که هیچ نوازنده‌ای اخراج نشده است. این بنیاد گفت که این افراد در آزمون شرکت‌ نکرده‌اند و حضور در ارکستر حق پذیرفته‌شدگان آزمون نوازندگی است.
هرچند نوازندگان ارکستر سمفونیک تهران نیز در گفت‌وگوهایی که داشتند، معتقد بودند نوازندگان جدید تجربه هم‌نوازی در ارکستر را ندارند و اگر بنا بر فعالیت آنها در ارکستر باشد، باید نواختن در ارکستر از ابتدا به آنها آموزش داده شود.
با این حال دیدیم که نوازندگانی که بعضا از شاگردان نوازندگان اخراجی ارکستر بودند، شب گذشته به جای استادان خود برای بار سوم روی صحنه تالار وحدت رفتند و رپرتواری نشاط‌آور و البته گوش‌آشنا را اجرا کردند.
این اجرای ارکستر سمفونیک که با استقبال مخاطبان هم رو به رو شد، برخلاف روند معمول بروشوری برای معرفی رپرتوار نداشت، اگرچه در سایت بلیت‌فروشی رپرتوار اعلام شده بود. البته برخلاف آنچه در سایت بلیت‌فروشی اعلام شده و هنوز هم در سایت موجود است، رقص مجار شماره ۱۰ از برامس اجرا نشد.
به هر حال که عرضه بروشور در کنسرت‌های ارکسترها، امری رایج است و به طور حتم زمان کافی برای تهیه و توزیع آنها وجود داشته است. با این حال صهبایی پیش از آغاز کنسرت درباره این امر گفت: «اصولا امری رایج است که در کنسرت‌های ارکستر از بروشور برای معرفی رپرتوار استفاده شود اما متأسفانه گویا این بروشورها آماده نشده‌اند و امشب من به شما درباره قعطعات پیش رو خواهم گفت.»
او ادامه داد: «قرار بود در این کنسرت اثر یکی از آهنگسازان ایرانی را اجرا کنیم که به طور اتفاقی به قطعه حسین ناصحی رسیدیم و در نخستین روز اجرا متوجه شدیم که آن روز سالگرد درگذشت ایشان است. گاهی در زندگی اتفاقاتی رخ می‌دهد که ما اصلا به آنها فکر نمی‌کنیم ولی هر چه اتفاق می‌افتد دلیلی دارد. من استاد ناصحی را به خوبی می‌شناختم و شاگرد او بودم. امشب فرزندان او در سالن حاضر هستند.»
شاگردان به‌جای استادان در کنسرت بدون بلندگو
او همچنین درباره استفاده از سیستم‌های صوتی در این ارکستر گفت: «معمولا رسم شده که صدای کنسرت‌ها را با بلندگو چندین برابر کنند ولی صدایی که امشب می‌شنوید صدای طبیعی خود ارکستر است.»
البته که در راستای آنچه صهبایی گفت می‌توان این نکته را اضافه کرد که یک ارکستر سمفونیک که در سالن مخصوص روی صحنه می‌رود، تقریبا هیچگاه از سیستم‌های تقویت صوتی استفاده نمی‌کند و هر آنچه اجرا می‌شود کاملا آکوستیک است. با این حال اگر در سالن تالار وحدت برای چنین کنسرت‌هایی از سیستم صوتی استفاده نمی‌شود، اما به علت مشکلات آکوستیک سالن هر چند هم که گروه یا ارکستر اجرای خوبی را به نمایش بگذارند شاید در نهایت آنچه می‌شنوید در مقایسه با آنچه قبلا از اجرای ارکسترهای خوب شنیده‌اید چندان چنگی به دل نزند. به هر حال این امر مشکلی است که بنیاد رودکی چند سالی است آن را در کنار تعویض سازهای نوازندگان نادیده گرفته است.
به هر حال این ارکستر تازه‌کار شب گذشته به اجرای آثار غول‌های موسیقی کلاسیک؛ یعنی بتهوون و برامس پرداخت که می‌توان گفت اجرایی معمول را ارائه دادند و چه بهتر اگر تماشاچیان حین موومان‌ها دست به تشویق نمی‌زدند که به نظر این امر در حال تبدیل به مسئله‌ای رایج در ایران است!
شاگردان به‌جای استادان در کنسرت بدون بلندگو
در این کنسرت که اولین قطعه اجرایی سمفونی شماره هفت بتهوون بود، شاهد همان سبک مشتاقانه، رانشگر و اغلب تهاجمی آهنگساز بودیم؛ اثری که به گوش مخاطبان موسیقی کلاسیک آشنا و محبوب است.
اما پس از اجرای اثر ناصحی که قطعه‌ای کوتاه بود، آثار برامس اجرا شد که فضایی متفاوت به سالن بخشید و حال و هوای دیگری ایجاد کرد. چه بسا که این آثار برامس به خصوص رقص مجار شماره ۵، اثری بسیار آشناست و هر کدام از ما به نوعی آن را شنیده‌ایم. با این حال نمی‌توان درباره صدادهی اجرای این اثر چندان به نکات مثبتی اشاره کرد که شاید این امر هم به نوعی به مشکلات آکوستیک سالن برگردد.