دومین همایش ملی کسبوکارهای خانوادگی با شعار «خانوادههای کارآفرین، پای کار ایران» ، به همت انجمن ترویج کسب و کارهای خانوادگی ایران و به میزبانی اتاق بازرگانی اصفهان، روز سهشنبه ۲۵ آذر ماه ۱۴۰۴ در سالن همایشهای اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اصفهان برگزار شد. در این رویداد، که هدف از آن، گفتوگو دربارۀ راهکارها و بایستههای نقشۀ راه توسعۀ ملی بر اساس الگوی شرکتهای خانوادگی در جهان بود، جمعی از اعضای اتاقهای بازرگانی استانی، مالکان و مدیران شرکتهای خانوادگی، نمایندگان دولت، و چهرههای دانشگاهی حضور داشتند.
کشانی: ساختن آینده را به نسل آینده بسپاریم
در ابتدای این همایش امیر کشانی، رئیس اتاق بازرگانی، قله ترویج کسب و کارها را به رسمیت شناختن ارزش خانوادگی دانست و گفت: ساختن آینده را به نسل آینده بسپاریم و به آنها اعتماد کنیم. او به نسل جدید هم گفت که بهترین شغل شغل خانوادگی است. چون هر کسب و کاری دیگری را باید از صفر شروع کرد. اگر فکرهای متفاوتی هم هست باید آن را با گفتوگو حل کرد. باید از نسل گذشته حتی به صورت افراطی قدردانی کنیم. برند خانوادگی می تواند بهترین پشتوانۀ برند نسل تازه باشد.
جابرانصاری: پای کار ایران ایستادن، یعنی امانتدار گذشته بودن، مسئول امروز ماندن و معمار آینده شدن
سعید جابرانصاری در سخنرانی خود با عنوان «تأثیرگذاری خانوادههای کارآفرین در توسعه ملی کشورها و طراحی الگوی ایرانی» به تبیین نقش راهبردی خانوادههای کارآفرین در اقتصاد و جامعه پرداخت. وی تأکید کرد که با وجود نقش تعیینکننده این خانوادهها در جهان، در ایران همچنان ابهام مفهومی و کمتوجهی سیاستی نسبت به آنها وجود دارد؛ بهگونهای که مفاهیمی چون مشاغل خانگی، کسبوکار خانوادگی و خانواده کارآفرین اغلب بهاشتباه یکسان تلقی میشوند.
سخنران با شفافسازی این مفاهیم، خانوادههای کارآفرین را نهادهایی بیننسلی معرفی کرد که فراتر از یک بنگاه اقتصادی، بهطور مستمر ارزش اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خلق میکنند. به باور او، تفاوت اساسی میان «ثروت» و «سرمایه» در پویایی و ریسکپذیری است؛ و هنر خانوادههای کارآفرین در تبدیل ثروت ایستا به سرمایه مولد و پیوند دادن امروز با آینده نهفته است. از این منظر، توسعه پایدار از دل خانوادههایی برمیخیزد که سرمایه را به امید و امید را به میراث بیننسلی تبدیل میکنند.
جابرانصاری با استناد به گزارشهای جهانی، بهویژه گزارش مکنزی، مفهوم «اثرگذاری کلنگر» را مطرح کرد و نشان داد که خانوادههای کارآفرین میتوانند همزمان بر کسبوکار، اقتصاد، جامعه و محیطزیست اثر بگذارند. او تجربه کشورهایی مانند ژاپن را مثال زد که در آن دهها هزار بنگاه خانوادگی چندصدساله، با حفظ ارزشها و نوآوری در روشها، تداوم یافتهاند. همچنین به تجربه کشورهای منطقه مانند امارات و عربستان اشاره کرد که با بهرسمیت شناختن کسبوکارهای خانوادگی و ایجاد قوانین حمایتی، مسیر جانشینی و پایداری را هموار کردهاند.
در بخش الگوی ایرانی، سخنران بر ضرورت بازگشت به حکمت بومی و ایجاد تعادل میان دولت، بازار و جامعه تأکید کرد و خانوادههای کارآفرین را نقطه تعادل این سه ضلع دانست. وی اقتصاد رانتی و مبتنی بر انحصار را مانع توسعه پایدار خواند و رقابت سالم، ارتباط با جهان و سرمایهگذاری مولد را شرط اشتغال پایدار و رفاه واقعی برشمرد. جابری انصاری: خانوادههای کارآفرین میتوانند همزمان بر کسبوکار، اقتصاد، جامعه و محیطزیست اثر بگذارند. او تجربه کشورهایی مانند ژاپن را مثال زد که در آن دهها هزار بنگاه خانوادگی چندصدساله، با حفظ ارزشها و نوآوری در روشها، تداوم یافتهاند.
در پایان، با خطاب به نسل جوان خانوادههای کارآفرین، بر پیوند عقل و عشق، اخلاق و خلاقیت و دانش و مسئولیت اجتماعی تأکید شد. جابرانصاری عشق به ایران را عامل ماندگاری این خانوادهها دانست و پیشنهادهای سیاستی مشخصی از جمله تدوین قانون حمایت از کسبوکارهای خانوادگی، ایجاد رصدخانه ملی و ثبت روز ملی کسبوکارهای خانوادگی ارائه کرد؛ با این هدف که خانوادههای کارآفرین بهعنوان ستونهای اقتصاد مولد و اخلاقمحور، بیش از پیش در مسیر توسعه ملی ایفای نقش کنند.
رئیس هیئتمدیرۀ انجمن ترویج کسبوکارهای خانوادگی، در انتهای سخنانش، پنج پیشنهاد سیاستی را مطرح کرد که به شرح زیر است:
- تدوین و تصویب قانون حمایت و بالندگی کسبوکارهای خانوادگی، با محورهای: تداوم بیننسلی، حکمرانی خوب، حل تعارضات، حمایت مالیاتی و حقوقی.
- تثبیت شورای مرکزی کسبوکارهای خانوادگی در اتاق ایران بهعنوان مرجع سیاستپژوهی، هماهنگی ملی و نمایندگی این بخش.
- ایجاد رصدخانه ملی و استانی کسبوکارهای خانوادگی، با همکاری مرکز پژوهشهای اتاق ایران و دانشگاه تهران.
- ثبت روز ملی کسبوکارهای خانوادگی، برای تغییر ذهنیت اجتماعی و تقویت سرمایه فرهنگی این نهاد.
- اجرای پایلوت استانی (اصفهان) برای آزمون الگوی همکاری خانواده–اتاق–استانداری.
باقری: این یک بنگاه نیست یک مسیر است
پیام باقری، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران گفت: خانوادههای کارآفرین قدمت زیادی دارند. حتی بیشتر از انقلاب صنعتی. اما با آغاز دوران انقلاب صنعتی در قرن ۱۸ما شاهد افتتاح کارخانجات و تداوم آن در انقلابات صنعتی دوم تا چهارم میبینیم که کسب و کار خانوادگی بااصالت حضور خودش را تداوم داده است.
او گفت: کسب و کار خانوادگی ریشه در تاریخ و فرهنگ ما دارد. از تجارتخانههای عصر صفوی تا کارگاه های قاجاری و تیمچههای بازاری. نام خانوادگی در آن دوران متضمن ایفای تعهد هم بود. این در دنیا هم متداول است. بسیاری از برندهای معروف دنیا نام خانوادگی است. مخرج مشترک همه اینها تبدیل روابط خانوادگی به ساختارهای مدیریتی است. با نگاه خلق ارزش و این مزیت رقابتی در اقتصاد است. روابط کاری در کسب و کارهای خانوادگی مبتنی بر تعهد و اعتماد و وفاداری است. این باعث کاهش هزینه هاست.
باقری گفت: انگیزه اصلی استمرار است چون افق ما بلندمدت است. البته سود هم مهم است. ولی ادامه فعالیت انگیزه اصلی است. رعایت اصل کیفیت است چون نمی خوان به اعتبار نام خانوادگی شان خدشه وارد شود.
نایب رئیس اتاق بازرگانی همچنین اظهار داشت: تهدیدهای کسب و کارهای خانوادگی انتقال بین نسلی است. دلیلش اختلاف دیدگاه نسل های جدید است. جهان بینی آنها فرق دارد و فناورمحور هستند و به تکلفات اداری تن نمی دهند. آنها تحولخواه هستند. ولی نسل های قدیمی محافظه کارتر هستند.
او با بیان اینکه انتقال بین نسلی یک فرایند است که نیاز به برنامه ریزی دارد توضیح داد: برای مقابله با آن باید آموزش داد و گفتمان سازی بر مبنای تعامل سازنده کرد. و بسترسازی برای فراهم کردن فرایندهای حقوقی و قانونی و ساختارهای جدی.
این مدیر گفت: دومین چالش های محیط کسب و کار است که در کشور ما خیلی برجسته است به خاطر شرایط اقتصادی. مداخلات دولت در بخش اقتصاد، آن را غیرجذاب و غیررقابتی کرده است و این نظر نسل جدید دور نیست. این باعث کوچک شدن کسب و کارهاست. دولت باید حامی باشد و نه متصدی. سهم کسب و کارهای خانوادگی در اقتصاد جهانی ۲۱ تیلیارد دلار است و در اشتغال بیش از ۵۰ درصد. کسب و کار خانوادگی یک بنگاه نیست، یک مسیر است تا داستان اقتصادی خودتان را با عزیزترین اعضای خانواده رقم بزنید.
باقری: تهدیدهای کسب و کارهای خانوادگی انتقال بین نسلی است. دلیلش اختلاف دیدگاه نسل های جدید است. جهان بینی آنها فرق دارد و فناورمحور هستند و به تکلفات اداری تن نمی دهند. آنها تحولخواه هستند. ولی نسل های قدیمی محافظه کارتر هستند
جمالنژاد: کسب و کار خانوادگی یعنی افزایش انسجام اجتماعی
مهدی جمالنژاد استاندار اصفهان سخنران بعدی این مراسم بود. او گفت: خانوادهها سلولهای اصلی شهر و محلۀ ما هستند. راه حل آیندۀ کسب و کارهای خانوادگی، مسائلی مثل توسعۀ زنجیرهها، صندوقهای مشارکتی است.
او با یادکرد از گذشته و خانوادههای کارآفرین گفت: کسب و کارهای خانوادگی به کاهش آسیب های اجتماعی در بسیاری موارد کمک می کند. فرصت های شغلی محلی و چسبدگی به خانواده و عدم مهاجرت از دیگر موارد مورد انتظار ما در توسعۀ کسب و کارهای خانوادگی است. او در ادامه به فواید اجتماعی توسعۀ کسب و کارهای اجتماعی اشاره کرد و گفت: کاهش انزوای اجتماعی و کاهش اعتیاد و افسردگی، احساس مفید بودن و تعلق به جمع، افزایش انسجام محلهای (که با روند رو به رشد مهاجرت شاهد گسست محلی شدهایم) از دیگر مزایای مشاغل خانوادگی در تمام کشور و در شهر ماست.
جمالنژاد بیان داشت: ترویج مشاغل خانوادگی باعث ایمنی اجتماهی و مراقبت از هم و کنترل اجتماعی طبیعی میشود. تحکیم بنیان خانواده و انتقال این تجربه ها باعث هم نوع دوستی و هم سرنوشتی است. استاندار اصفهان با بیان این موارد در پایان سخنانش گفت: تقویت تاب آوری، روحیه کار گروهی، انتقال دانش بومی، افزایش حافظه جمعی و رضایت از زندگی، تقویت هوش هیجانی، پرورش صبر، اقتصاد خردمندانه، کمک به نیازمندان و توسعه متوازن و دوستدار محیط زیست نیز از مزایای مهم این سبک کارآفرینی است.
فراستخواه: خانواده در ایران یک نهاد گرم اجتماعی است
در بخش ویژۀ همایش، مقصود فراستخواه، به عنوان سخنران کلیدی، به ایراد سخنانی با عنوان «سهم سرمایه خانوادگی در توانمندی بخش خصوصی مولد در ایران و آثار توسعهای آن» پرداخت. وی با رویکردی تاریخی ـ نهادی، کوشید یکی از ابعاد کمتر دیدهشده توسعه در ایران را برجسته کند.
فراستخواه در آغاز، با تکیه بر رویکرد قابلیتمحور در نظریه توسعه، توسعه را فراتر از رشد اقتصادی صرف دانست و آن را افزایش پایدار قابلیتهای انسانی، اجتماعی و نهادی تعریف کرد. وی تأکید کرد که در روایتهای مسلط توسعه در ایران، توجه عمدتاً معطوف به دولت، ساختارهای رسمی و موانع تاریخی بوده و در این میان، نقش نهادهای اجتماعی گرم، بهویژه خانواده و خاندان، در توانمندسازی کنش اقتصادی نادیده گرفته شده است.
این جامعهشناس با اشاره به شواهدی از دوره ساسانی، قرون میانه اسلامی و دورههای پس از مغول، نشان داد که علیرغم ضعف نهادهای رسمی و فشار قدرت سیاسی، اشکال متنوعی از سازمانیابی اقتصادی و اجتماعی در بستر خانوادهها، بازار و اصناف وجود داشته است. وی فتوت صنفی، اخلاق حرفهای، بازارهای شهری و پیوند آنها با نهاد خانواده را از عناصر مهم تداوم حیات اقتصادی و اجتماعی ایران دانست.
فراستخواه همچنین به نقش خاندانهای ایرانی در مقاطع بحرانی تاریخ اشاره کرد و توضیح داد که چگونه این خاندانها، با اتکا به سرمایههای اجتماعی، فرهنگی و نمادین خود، در حفظ ثبات، اداره امور، حمایت از دانش و فرهنگ و حتی سرمایهگذاریهای مولد نقشآفرینی کردهاند. به باور او، خانواده در ایران صرفاً یک واحد زیستی یا مصرفی نبوده، بلکه نهادی اجتماعی با کارکردهای اقتصادی، اخلاقی و ارتباطی گسترده بوده است.
در پایان، فراستخواه بر ضرورت بازاندیشی در سیاستگذاری توسعه تأکید کرد و گفت توجه به سرمایههای خانوادگی و تقویت نقش آنها در بخش خصوصی ملی مولد میتواند یکی از مسیرهای مهم عبور از وابستگی تاریخی و گشودن افقهای جدید توسعه در ایران باشد.
ذرهبینی: به ایران بدهکاریم
نخستین پنل تخصصی این همایش، با عنوان خانوادههای کارآفرین به مدیریت فوژان صباحی، دبیر انجمن ترویج کسبوکارهای خانوادگی آغاز شد. در ابتدای این پنل جعفر ذرهبینی، کارآفرین در اشاره به مهمترین ارزش کسب و کار خود گفت: صنعت در اصفهان در بازار آغاز شد. سرمایهها در بازار به صنعت روی آورد و بیش از ۱۰ کارخانه در اصفهان افتتاح شدند تا اصفهان نخستین شهر صنعتی ایران شود. تجاری که این کارخانهها را به وجود آوردند تجربه و دانش لازم را نداشتند و نتوانستند مدیریت آن را به نسل بعد منتقل کنند.
او اظهار داشت: امروز قصد دارم دربارۀ مشکلات و موانع خودمان حرف بزنم. ۲۶ درصد اقتصاد ما هنوز در دست بخش خصوصی است. اگر فکری به حال این کاهش مالکیت نکنیم نمیتوانیم ادامه بدهیم و آن را به نسل بعد بسپاریم. اگر در تربیت نسل بعد همت نکنیم، همین ۲۷ را هم از دست خواهیم داد. انجمن ترویج به شما یادآوری می کند که حاصل نیم قرن زحمت شما اگر دیر بجنبی از دست رفته. نسل تازه از ما گلهمند هستند که به آنها اعتماد نمیکنید. ما باید به آنها یاد بدهیم که شما به ایران بدهکارید و باید برگردید. پایگاه این تعلیم و تربیت خانواده است و مادر نقش مهمی دارد. تبعیضی که در قبل بود که میراث به پسران می رسید از بین رفته است و دختران امروز با تحصیلات و توانایی خود وارد کسب و کار شده اند.
قصاعی: ریشۀ صنایع بزرگ اروپا، مشاغل کوچک خانوادگی است
در ادامه، عباسعلی قصاعی، از گروه صنعتی چینی زرین نیز گفت: در کشور آلمان که من در آن درس خواندم، مثلاً شرکت زیمنس توسط آقای زیمنس به وجود آمده است و بنز هم توسط آقای بنز. توسعۀ صنعتی اساسش خانوادهها بودهاند و تا به امروز هم تداوم دارند. ما در دنیا صنایعی داریم که سابقهشان بیش از دویست سال است.
او با طرح این سوال که «پس چرا در ایران چرا ما اسامی بزرگی مثل ریسندگی اصفهان را دیگر نمیشنویم؟» توضیح داد: این را باید ریشهیابی کنیم و مانع از تداومش شویم. حتی در ولایت کوچک من نطنز، شغلهایی بودند مثل چاقوسازی. در کشورهای اروپایی همین شغلهای کوچک خانوادگی تبدیل شدند به صنایع بزرگ. اساس رشد یک جامعه خانواده است. خانواده مقدس است. چه در شرع و چه در فرهنگ ما.
عالیپور: کسب و کارهای شکست خورده را پروندهخوانی کنیم
پس از قصاعی، مهرداد عالی پور، بنیانگذارگروه صنعتی پنتر و استاد رشتۀ کسبوکار دانشگاه تهران، با اشاره به پنتر، به عنوان اولین مدل دانشبنیان کسبکار خانوادگی، دربارۀ نوآوری در کسبوکار خانوادگی به دو نکته اشاره کرد و توضیح داد: کنار گذاشتن یک رویه بازار سنتی اولین نکته است و اشاره به وجود الگوی موفقیت دیگری. چون هر کارآفرینی با نسخۀ خودش موفق میشود. در دانشگاه بیشتر روشهای شکست کارآفرینها را درس میدهیم، جون مشابهاند.
او اظهار داشت: در حوزۀ آکادمیک، ما ملاکهای کلیتری داریم که مشمول خانوادهها نیز میشوند. کسبوکار خانوادگی جمع اضداد است؛ عشق و اعتماد؛ منفعتجویی و تعارض همزمان.
او به ضرورت اصلی پروندهخوانی عوامل شکست کسبوکارهای خانوادگی اشاره کرد و دربارۀ علل آن بیان داشت: جبر بیولوژیک و تفاوت نسلی نکتۀ مهم اول است. باید توجه کنیم که علائق فردی، هم اکتسابی و انتسابی است. راه غلبه بر این معضل نیز جدا کردن راه تملک کسبوکار از راه تصاحب آن است
اکبری: زنان در بحرانها نقش میانجی را دارند
در سخنرانی دیگر این پنل، محبوبه اکبری، نمایندۀ رستوران زنجیرهای شیلا و بنیانگذار گروه آریانا نیز گفت: زنان را چه در خانه و چه در کسب و کار جدی بگیرید! کسب و کار خانوادگی جایی است که عقل و منطق با عاطفه و احساس جمع شده است. چه بهتر از آنکه با کسانی کار کنید که شناخت دقیق و ارزشهای مشترکی با آنها دارید. یکی از مهمترین نکات، اعتماد بین اعضای خانواده است که یکی از مهمترین سرمایههای ماست. به عنوان مثال همیشه به برادرانم میگویم «من با چشمبسته با شما لب دره میآیم».
او دربارۀ نقش زنان گفت: مرز بین روابط عاطفی و روابط کاری در کسب و کار خانوادگی خیلی نزدیک است و یک سری از اتفاقات می تواند تبدیل به بحران شود. اینجاست که زنان در نقش میانجی وارد کار میشوند و بحران را مدیریت میکنند.
نصیری: هر ارزشی نقاط تاریک خود را دارد
در انتهای این پنل، محمد نصیری، از گروه صنعتی رامک نیز خود را نسل سوم خانوادۀ کارآفرین خود دانست و با ذکر تاریخچهای از کسب و کار خانوادۀ خود گفت: بذر اصلی «اعتماد» است و مادربزرگ من کسی بود که باعث اتحاد هشت فرزند خود شد. این خانواده به این فکر کردند که از هر ارزشی که نام میبریم دو روی سکه دارد. هرگاه از یک ارزش حرف میزنیم باید نقاط تاریک آن را هم ببینیم و در نظر بگیریم. اعتماد هم جنبۀ تاریک خود را دارد. اگر اعتماد وجود دارد باید در کنارش شفافیت هم وجود داشته باشد. اگر اتحاد هست، در کنارش شایستهمحوری نباید در کنارش فراموش شود. فرد شایسته باید در جایگاه خود باشد حتی اگر عضوی از خانواده نباشد.
پدیدار: کسبوکارهای خانوادگی ستون فقرات بخش خصوصی هستند
دومین پنل همایش با عنوان اکوسیستم همآفرین کسبوکارهای خانوادگی در تعامل با نهادهای علمی به مدیریت زهیر صیامیان، رئیس شورای علمی انجمن ترویج کسبوکارهای خانوادگی برگزار شد. موضوع این پنل جایگاه آموزش، پژوهش، نهادهای علمی و بنیادهای حامی در اکوسیستم کسبوکارهای خانوادگی بود.
صیامیان این نشست را با اشاره به این موضوع آغاز کرد: ۲ پل اتصال ما به جهان دانشگاه و ثروت است و نقطۀ شروع کار ما هم همین نکتۀ مهم است.
سپس، رضا پدیدار با اشاره به اینکه او هم نسل سوم خانوادهای کارآفرین است، تاریخچهای از فعالیتهای کسب و کارهای خانوادگی خود ارائه داد و سپس گفت: سابقۀ کسب و کار خانوادگی در دنیا بسیار طولانی است. اما کسب و کار خانوادگی در ایران به خاطر مشکلات و مسائل آسیب دیده است و این آسیبدیدگی بزرگ است.
او گفت: کسب و کار خانوادگی در سراسر جهان ستون فقرات بخش خصوصی است. در دنیا ۷۰ درصد تولید ناخالص داخلی را کسب و کار خانوادگی تشکیل میدهد. در ایران زیر ۱۴ درصد هستیم و این خطرناک است. ما در بخش خصوصی مزاحم داریم.
او پایداری بین نسلی را یکی از مهمترین عوامل مقابله با این مشکلات دانست و توضیح داد: ما باید جریان بین نسلی را تقویت کنیم و این چیزی است که لازم داریم. ما نباید دربارۀ توسعه صحبت کنیم. باید دربارۀ جریان توسعه صحبت کنیم. برای فراهم کردن این جریان نیاز به تابآوری داریم. سرعت فناوری در دنیا دارد بیداد میکند. خیلی از کسب و کارها در مقابل آن نتوانستند تاب بیاورند. ما باید در مواجهه با نسل بعد رفتارهایمان را تغییر بدهیم تا دوام بیاوریم.
پدیدار با اشاره به اینکه ده چالش را شناسایی کرده است، برخی از این چالشها را برشمرد: پاسداشت میراث خانوادگی، آموزش و یادآوری تداوم کسب و کار خانوادگی، انتقال جریان کسب و کار، شرایط پایداری (که برای هر کسب و کاری مدل خاص خود را دارد)، ارزش آفرینی، موفقیت استراتژیک خانواده، کشف مدلهای ذهنی نسل جوان و در نتیجۀ آن ایجاد خرد جمعی است.
جهانگرد: نقش زنان در تغییر اقتصادی در کشور کلیدی است
سجاد جهانگرد، مشاور معاون امور زنان و خانواده رئیسجمهور در توسعه کسبوکار، به تعهد اجتماعی کسبوکارهای خانوادگی به محیط و جامعۀ پیرامون خود اشاره کرد. وی بحث خود را با ذکر این نمونه پیش برد که اگر صاحب یک کسب و کار خانوادگی ساکن محلۀ شوش باشد و کارخانهاش هم در شوش باشد، مراقب محیط اطراف خود خواهد بود، ولی اگر خودش ساکن فرمانیه باشد و کارخانهاش در شوش، دیگر چنین تعهدی نخواهد داشت. فراستخواه: توجه به سرمایههای خانوادگی و تقویت نقش آنها در بخش خصوصی ملی مولد میتواند یکی از مسیرهای مهم عبور از وابستگی تاریخی و گشودن افقهای جدید توسعه در ایران باشد.
جهانگرد، همچنین، به بدبینی ایرانیهای نسبت به شراکت خانوادگی اشاره کرد و گفت ما دنبال افزایش نقش دو گروه در این کسبوکارها هستیم؛ مشاوران و زنان. حضور این دو گروه اکوسیستم را توسعه می دهد. زنان هم امروز در جامعه ما عامل تغییر هستند. اگر ما دنبال تغییر هستیم، زنان بهترین گزینهها برای تغییرات اقتصادی در کشور هستند.
ابویی: پیوند میان تجربه عملی فعالان اقتصادی و استانداردهای علمی و آموزشی دنیا هدف مرکز استاد فضلی بوده است
سخنران بعدی، محمد ابویی، استاد دانشگاه و مدیر مرکز توسعه رهبران کسبوکار استاد فضلی، بود که در سخنرانی خود به تشریح روند شکلگیری، اهداف و نقشه راه «مرکز توسعه رهبران کسبوکار استاد فضلی» پرداخت. وی با استناد به اسناد و برنامههای تدوینشده، این مرکز را پاسخی راهبردی به نیاز اکوسیستم کسبوکارهای خانوادگی و تربیت رهبران نسل آینده عنوان کرد.
ابویی در ابتدای سخنان خود تأکید کرد: یکی از خلأهای جدی در فضای کسبوکار کشور، نبود نهادهای تخصصی برای پرورش سیستماتیک رهبران کسبوکار است. به گفته او، ایده تأسیس مرکز توسعه رهبران کسبوکار استاد فضلی با هدف ایجاد پیوند میان تجربه عملی فعالان اقتصادی و استانداردهای علمی و آموزشی روز دنیا شکل گرفته است.
وی، در ادامه، نقشه راه چهارساله این مرکز را تشریح کرد و آن را نتیجه برنامهریزی مرحلهای و هدفمند دانست. وی سال ۱۴۰۱ را نقطه شروع رسمی پروژه معرفی کرد و به امضای تفاهمنامه همکاری بهعنوان زیرساخت حقوقی و مشارکتی اشاره نمود. همچنین آغاز عملیات ساختمانی مرکز را نشانهای از جدیت و عزم عملی بنیانگذاران دانست.
ابویی سال ۱۴۰۲ را سال تثبیت هویت حقوقی دانست و گفت: در این مرحله، تمرکز بر رسمیتبخشی به مرکز بوده و با تصویب اساسنامه بهعنوان «مؤسسه نوع ۳»، چارچوب فعالیتهای آموزشی و اجرایی مرکز در نظام رسمی کشور مشخص شده است.
او سال ۱۴۰۳ را سال طراحی سازمان و خدمات دانست و اظهار داشت: این سال به طراحی نرمافزاری و سازمانی اختصاص یافته است. مرحلهای که در آن ساختار مدیریتی، محتوای آموزشی و سبد خدمات مرکز تعریف و نهایی میشود و هویت واقعی مرکز شکل میگیرد. سال ۱۴۰۴ نیز سال تکمیل و بهرهبرداری است. تکمیل ساختمان و آغاز بهرهبرداری رسمی مرکز در سال ۱۴۰۴ برنامۀ اصلی است. مرحلهای که امکان ارائه خدمات آموزشی و توسعهای در فضایی تخصصی و استاندارد فراهم خواهد شد.
ابویی در جمعبندی سخنان خود گفت: مرکز توسعه رهبران کسبوکار استاد فضلی صرفاً یک پروژه ساختمانی نیست، بلکه تلاشی جامع برای ایجاد یک نهاد اثرگذار در تربیت رهبران آینده اقتصاد کشور است.
فروزانفرد: بیشتر کسب و کارها در مرحلۀ انتقال نسلی هستند
سومین پنل همایش با عنوان اتاق امیدآفرین به مدیریت علی حسینینژاد، مدیرعامل انجمن ترویج کسبوکارهای خانوادگی برگزار شد. موضوع این بخش ضرورت تدوین و تصویب قانون حمایت از کسبوکارهای خانوادگی و تأسیس مراکز کسبوکارهای خانوادگی در اتاق بازرگانی ایران و اتاقهای بازرگانی استانی است.
حسن فروزانفرد، عضو هیئتمدیرۀ انجمن ترویج کسبوکارهای خانوادگی، در ابتدای پنل گفت: کسب و کارهایی که در سه دهۀ گذشتۀ آغاز کار کردند، در مرحلۀ انتقال نسلی هستند. اتاقهای بازرگانی شایسته است بررسی کنند ببینند که چقدر از اعضایشان در جا به جایی نسلی هستند. زیرا اگر کمکشان نکند که انتقال نسلی صورت گیرد، آسیب میبینند و این آسیب به کسب و کارها یعنی آسیب به اتاقهای بازرگانی. جالب است بدانید بیشترین پرداختی به اتاقها از سوی همین کسب و کارهای در مرحلۀ انتقال نسلی است. پس برای بقای اتاق، کمک به این کسب و کارها ضروری است.
در اتاق بازرگانی ایران رویکرد این است که هم تحقیقات انجام شود و هم نمونههای خارجی بررسی شود. در حال مطالعاتی هستیم که حدود ۴۰۰ مصاحبه با چهارصد صاحب کسب و کار خواهد بود. امیدواریم تا پایان سال به نتیجه برسد. روی اتاقهای ریاض، دهلی و ... هم کار میکنیم و نتیجه را به دست اتاقهای سایر استانها هم خواهیم رساند. اتاق بازرگانی ایران باید نقش راهبری و هماهنگی اتاقهای استانی را به سمت درست به عهده بگیرد.
برکتین: همۀ تخم مرغهایتان را در سبد اتاق بازرگانی نگذارید!
محمدرضا برکتین، عضو مرکز کسبوکارهای خانوادگی اتاق اصفهان نیز، در این پنل گفت: به انجمن کسب و کارهای خانوادگی پیشنهاد میکنم که همۀ تخم مرغهایتان را در سبد اتاقها نگذارند. اتاقها بعضاً مثل نظام حکمرانی ما دوست دارند دستاوردهای روسای سابق را کنار بگذارند. انجمن باید در مسیر خودش حرکت کند. هرجا که کمک کرد و همراهی کرد دستش را میفشاریم ولی اگر نکردند هم کار خودمان را میکنیم.
او تأکید کرد: سوال اساسی این است که در نسل های قبل، باید چه کنند و به نسل بعد چه توانمندی و بینشی بدهند؟ البته ادامه دادن لزوماً به معنای عملکرد مثل پدران نیست. عوامل فاصلۀ نسلی امروز چیست؟ ما عمری با پیچیدگیهای کاری دست و پنجه نرم کردیم و امروز آنها میخواهند بیایند در صندلی ردیف اول بنشینند. باید چطور آنها را آماده کنیم؟ من اعتقادی به اینکه بچهها را به شاگردی بفرستیم ندارم. این مال قدیم بود. امروز باید مهارت یاد بدهیم که بتوانند بیایند و مدیریت کنند.
مرعشی: رویکرد ما باید مشفقانه، راهگشایانه و مطالبهگرانه باشد
سیدجعفر مرعشی، عضو هیئت علمی سازمان مدیریت صنعتی نیز، به عنوان سخنران آخر، با اشاره به ایجاد مجلس وکلای تجار توسط امینالضرب پیشاز عهد مشروطه دربارۀ تجربه مشاوره اتاق ایران به مخاطبان گفت: بعضی وقتها برای ایجاد تغییر نیازمند پیگیری مشفقانه و راهگشایانه مطالبات هستیم. باید عرض کنم متوجه شدیم، متاسفانه حمایت قانونی و نهادی لازم برای حمایت از کسبوکارها وجود ندارد. مثلاً نیازمند تشکیل شورای گفتوگو برای تفاهم و تعامل بین اتاق و دولت هستیم.
او با اشاره به نیاز استفاده تلفیقی از منظومههای سنتی و جامعه مدنی شبکهبنیان گفت: باید از هوش مصنوعی استفاده کنیم و سوالهای مهم را با استفاده از آن تدوین کنیم و پژوهشهای مرتبط و ادبیات موجود را از طریق هوش مصنوعی به ادبیات موجود تزریق کنیم. انجمن به عنوان یک نهاد مدنی سنتی باید خودش را با تشکلهای مدنی شبکهبنیان مرتبط کند تا بتواند ادبیات موجود را به کل پیکرۀ حاکمیت تزریق کند.
مرعشی در پایان سخنانش تأکید کرد که در زمینۀ کسب و کارهای خانوادگی و در شرایط موجود، نیازمند رویکرد مشفقانه، راهگشایانه و مطالبهگرانه در بین صاحبان این کسب و کارها هستیم.
گفتنی است، در بخش ویژۀ همایش، خبر افتتاح مرکز کسبوکارهای خانوادگی اتاق بازرگانی اصفهان، از سوی سینا توفیقنیا، دبیر حلقۀ حامیان اصفهان، اعلام شد. همچنین آیین تجلیل از دستاندرکاران همایش با اعطای لوح تقدیر برگزار شد.
در پایان نیز بیانیۀ رسمی همایش قرائت شد و چهرههایی چون قائممقام رئیس اتاق ایران، رئیس اتاق بازرگانی اصفهان، سخنرانان، نمایندگان خانوادههای عضو انجمن ترویج و دیگران آن را امضا کردند.