به گزارش روابط عمومی وزارت علوم به نقل از مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، سید مهدی ابطحی در هفته پژوهش از مؤسسه مطالعات فرهنگی و هنری بازدید کرد و در جمع اعضای هیات علمی این مؤسسه ضمن تقدیر از «سرآمد پژوهشی» در سال ۱۴۰۴ و رونمایی از شبکه تلویزیونی «دانشگاه ایرانی» به گفت و شنود پرداخت.
سرپرست معاونت پژوهشی وزارت عتف با اشاره به مسائل و مشکلات حوزه پژوهش علوم انسانی و نسبت جامعه با پژوهشهای این حوزه گفت: ما در بعضی شاخهها میتوانیم در دنیا حرف بزنیم و نظریههایی داریم که اتفاقا در حوزه علوم انسانی بیشتر است اما در قدم اول، حوزه پژوهش باید ذائقهها را در داخل و در میان تصمیمگیران درست کند.
ابطحی با اشاره به اینکه حوزه فناوری - چه در صنایع خلاق و چه در حوزههای پژوهشی علوم انسانی - نیاز به سرمایهگذاری دارد و با توجه به شرایط اقتصادی کشور باید از منابع دیگر کمک گرفت. با این فرض و با توجه به شرایط دنیا به ویژه اروپا و نسبت ما با برخی از کشورهای دیگر، فرصتهای مغفولماندهای وجود دارد که کمتر به آن توجه میشود. مانند کشور چین که الان میتواند نقش مهمی در کمک به رشد فناوری و توسعه کیفی پژوهشی در کشور ما ایفا کند.
وی افزود: ایجاد باور و تغییر نگرش از سوی دانشگاه شاید کاری است که مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم میتواند انجام دهد و شرایطی را ایجاد کند تا باب همکاری علمی با کشور چین باز شود. این مساله قبل از اقدام نیازمند فضاسازی است و این مؤسسه در ایجاد آن نقش مهمی را میتواند ایفا کند.
سرپرست معاونت پژوهشی وزارت عتف در ادامه به نکات قابل توجهی درباره هوش مصنوعی، ساختارهای تصمیمگیری و تصمیمسازی در حوزه علم و پژوهش و نیز دغدغهها و بایستههای مدیریتی حوزه پژوهش اشاره کرد.
در ابتدای این نشست، محمدتقی کرمی رئیس مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی نیز با تشریح وظایف، عملکرد و برنامههای این مؤسسه گفت: این مؤسسه اگر نگوییم بهترین اما یکی از بهترین و قویترین مؤسسات پژوهشی در حوزه مطالعات علم است و پژوهش درباره پژوهش اولین تخصص این مؤسسه است.
وی به ظرفیت همکاری در ساماندهی فرآیندهای پژوهشی، آییننامههای ارتقا، حتی مطالعه سازمان معاونت پژوهشی و بحثهای تئوریک پژوهش و پارادایمهای پژوهشی اشاره کرد و افزود: شورای پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، پژوهشهای کلانی را در دستور کار دارد و مدیریت این پژوهشها با معاونت پژوهشی است که مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی یکی از بازوهای این معاونت در امر پژوهش است.
در این نشست صمیمی تعدادی از اعضای هیات علمی مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی موضوعاتی را به اشتراک گذاشتند؛ عباس کاظمی به گرایش به کمیگرایی در دهههای گذشته در دانشگاههای کشور و نیز ظهور هوش مصنوعی اشاره کرد و گفت: نتیجه این شرایط میتواند زنگ خطر ظهور پروفسورهای بیسواد باشد.
وی امکان ابتلای نشریات علمی و حتی مؤسسات پژوهشی به رویکرد تنها تولید علم و نه تولید مقالات و پژوهشهای سودمند را یکی از بحرانهای بزرگ در حوزه علم دانست و پیشنهاد داد تا نظامهای ارزشیابی دانشجویان و استادان تغییر کند و فاکتورهای مسئولیتهای اجتماعی اضافه شود و قواعدی برای استفاده از هوش مصنوعی تدوین و اعمال شود و مهم اینکه پژوهشگرانی باید ارتقا پیدا کنند و تشویق شوند که در خدمت جامعه و سودمند باشند.
رضا ماحوزی در این نشست با اشاره به آمارهای جشنواره بینالمللی فارابی گفت: برخی از مراکز و مؤسسات پژوهشی تنها به کمیت آثار پژوهشی اکتفا کرده و سطح علمی بسیاری از آنها پایین است و با توجه به توصیه وزیر علوم مبنی بر اینکه جشنواره فارابی به نحوی در سیاستگذاری پژوهش علوم انسانی، اجتماعی و هنر کمک کند، دبیرخانه جشنواره فارابی میتواند در معاونت پژوهشی وزارت علوم جدیتر گرفته شود و تصمیمساز باشد.
لیلا فلاحتی نیز در این نشست با اشاره به صحبت از زنانه شدن آموزش عالی از دهه ۷۰ گفت: در حقیقت نگاه کیفی به درون آموزش عالی نشان میدهد که یک نابرابری خیلی جدی در خصوص سهم زنان در ساختار و نظام آموزش عالی وجود دارد.
وی به سهم ۶ درصدی زنان در استادتمامی اشاره کرد و افزود: زنان بیشتر با درجات استادیاری بازنشسته میشوند و بررسی دقیق نشان میدهد که یکی از دلایل عمده آن، امتیازآوری در حوزه پژوهش است و آمارها نشان میدهد معمولا زنان در پروژههای کلان پژوهشی نقش دستیاری دارند. این مساله میطلبد که نقش زنان در شوراهای سیاستگذاری، هیات ممیزهها پررنگتر شود چرا که تجربه جهانی نشان میدهد که افزایش سهم زنان در تصمیمگیری حوزههای پژوهشی تأثیر مثبت بسیار زیادی دارد.
حسین ابراهیمآبادی در این نشست با اشاره به سه کارویژه اصلی مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی مبنی بر «پشتیبانی نظری و کارشناسی در حوزههای مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم»، «نهاد واسط بین دانشگاه و حوزه عمومی» و «نمایندگی کردن مواضع علوم انسانی، علوم اجتماعی و علوم رفتاری کشور» گفت: از جمله کارکردهای این مؤسسه؛ حمایت از انجمنهای علمی حوزه علوم انسانی، ایجاد فرصتی برای فعالیت محققان آزاد و ایجاد شبکه بزرگی از استادان و محققان علوم انسانی و ایجاد هماهنگی بین نهادهای فرهنگی و اجتماعی خارج از وزارت علوم بود.
وی حوزههایی مانند «نشریات علمی در حوزه علوم انسانی» و «تهیه گزارشهای مورد نیاز شورای عالی وزارت علوم» را از جمله ظرفیتهای مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی برای همکاری با معاونت پژوهشی دانست.
وی در ادامه با اشاره به سخنان دیگر اعضای هیات علمی مؤسسه درباره مساله کیفیت پژوهش در حوزه علوم انسانی گفت: موضوع میانرشتهای نقش اساسی در انتقال از آموزش تکرشتهای و نیز دستیابی به کیفیت در پژوهش دارد و در بحث میانرشتهای این نیاز وجود دارد تا معاونت پژوهشی وزارت عتف جدیتر باشد و اقدامات مؤثرتری انجام دهد.
در ادامه، جبار رحمانی به افت روابط بینالملل استادان و پژوهشگران کشور اشاره کرد و افزود: این سطح ارتباط باعث کاهش یا از دست دادن نقش میانفرهنگی حوزه علوم انسانی در دنیا میشود و نوعی درخودفرورفتگی ایجاد کرده است.
وی ضمن انتقاد از این قانون که همه استادان راهنما و مشاور پایاننامهها باید از داخل یک دپارتمان آموزشی باشد و گفت: باید این شرایط تغییر کند و جلوی انحصار آن گرفته شود.
محمد حسینیمقدم نیز در این نشست گفت: مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی یکی از تمرکزهای خود را بر موضوع هوش مصنوعی قرار داده و خوشبختانه چند تن از اعضای هیات علمی این مؤسسه متمرکز بر مطالعات هوش مصنوعی هستند و علاوه بر برگزاری نشستهای متعدد توانستهایم شبکه علمی بسیار قوی ایجاد کنیم و تلاش بسیاری کردهایم تا فهم عامه را در وجوه مثبت و منفی هوش مصنوعی ارتقا بدهیم.
علیرضا مرادی، مدیر پژوهش این مؤسسه با اشاره به اینکه شرایط پژوهشی در بین حوزههای علوم انسانی و علوم فنی - مهندسی و دیگر حوزهها یکسان نیست و در همین شرایط اقتصادی برای پژوهشگران علوم مهندسی امکانهای متعددی وجود دارد، این پیشنهاد را مطرح کرد که در معاونت پژوهشی آییننامهها اصلاح شود و در مسیر ارتقای کیفی پژوهشهای علوم انسانی قرار گیرد.
در ادامه این نشست از تلویزیون اینترنتی «شبکه دانشگاه ایرانی» رونمایی شد. حامد مخبر دزفولی، مدیر این شبکه در رونمایی از آن گفت: درباره رسانهای که فلسفه وجودی شبکه تلویزیونی دانشگاه ایرانی با رسالت دانشگاه پیوند دارد و دانشگاه باید با جامعه سخن بگوید و روایت خود را در فضای عمومی عرضه کند و بدیهی است که مؤسسات مطالعاتی و پژوهشگاههای کشور به دنبال شناخت مساله و حل آن هستند و این شناخت با ابزارهای نوظهور میتواند بسیار سهلالوصولتر باشد.
وی در ادامه توضیح داد که شبکه تلویزیونی دانشگاه ایرانی به دنبال سادهسازی علم و مفاهیم علمی است و این، پیوند میان دانشگاه و جامعه و میان امر پژوهشی و مساله عمومی و در نهایت پیوند میان دانشگاه و زندگی روزمره مردم است.
وی با اشاره به اینکه امروزه در دنیا حتی مقالات علمی، تصویرسازی میشوند گفت: حائز اهمیت است که ما ابزار متحولانه هوش مصنوعی را در رسانه دنبال کنیم و این شبکه را فرصتی دانست تا از خاک خوردن پژوهشها در پژوهشگاهها جلوگیری شود.
وی تأکید کرد که این شبکه تلاش دارد تا حل مسائل پیچیده و چند وجهی را به یک فرهنگ عمومی تبدیل کند و نقش این شبکه را واسط میان امر پژوهش، سیاستگذاری و جامعه دانست.
مخبر از عناوینی چون «دانشگاه و جامعه»، «کتابگاه»، «هنر دانشگاه»، «دانشکده» و چند برنامه دیگر به عنوان برنامههای این شبکه نام برد.
در پایان این نشست لیلا اردبیلی، عضو هیات علمی مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی به عنوان «سرآمد پژوهشی» این مؤسسه در سال ۱۴۰۴ معرفی شد و از وی تقدیر شد.