به گزارش ایرنا، تربیت نسل خلاق و توانمند می تواند از پایه های آموزش در مدرسه شکل بگیرد، ترغیب کودکان ، نوجوانان و جوانان به سمت پژوهش و نوآوری با توجه به روحیه کنجکاو آنها می تواند پایه و اساس یک نظام آموزشی پویا و اثر گذار باشد.
برهمین اساس مسوولان آموزشی و پرورشی استان البرز با حضور در میزگرد تخصصی ایرنا،ابعاد مختلف پژوهش محوری در کانون مدرسه و دانشگاه را واکاوی کردند.
در این نشست با تأکید بر پیوند ناگسستنی آموزش و پژوهش اعلام شد که بهبود کیفیت نظام تعلیم و تربیت بدون تکیه بر یافتههای پژوهشی ممکن نیست و تربیت نسل پرسشگر و خلاق باید در اولویت برنامههای آموزشی مدارس قرار گیرد.
کارشناسان حاضر در میزگرد ایرنا در استان البرز معتقدند پیوند آموزش با پژوهش، نه یک انتخاب بلکه پیششرط توسعه همهجانبه کشور است.
این صاحبنظران بر این باورند که نقش آموزش و پرورش، بهدلیل اثرگذاری گسترده آن بر نسل آیندهساز، بیش از سایر نهادهای اجرایی است؛ نسلی که اگر به قدرت پرسشگری، تحلیل و کنجکاوی علمی مجهز شود، میتواند چرخههای توسعه را در مسیر درستی به حرکت درآورد.
در این نشست تأکید شد که در دنیای امروز، آموزش و پژوهش دو روی یک سکهاند و یافتههای پژوهشی میتوانند با شناسایی نیازها و چالشهای نظام آموزشی، مسیر تصمیمگیری و برنامهریزی علمی را برای مدیران و معلمان هموار کنند. این یافتهها همچنین به ارتقای روشهای تدریس، اصلاح محتوای آموزشی و افزایش کیفیت یادگیری دانشآموزان منجر میشوند.
ازسوی دیگر اندیشه ورزی در آموزش و پرورش موجب ثمر دهی بهترین میوه های علمی خواهد شد چراکه قرار است نسلی آینده ساز چرخه های پیشرفت کشور را در تمام ابعاد در دست گیرد بنابراین اگر این نسل به قدرت پرسشگری و کنجکاوی که با پژوهش محقق می شود بیش از پیش مجهز شود می تواند تحولات تاثیر گذاری را در جهت توسعه رقم زند .
ازاین رو باید گفت اهمیت تحقیقات و پژوهش ایجاب می کند تا این مهم درسطح کلاس تبدیل به ضرورت شود تا دانش آموزان با تکیه بر راه حل های تازه بتوانند درمسیر رشد و شکوفایی گام بردارند.
عملکرد پژوهشی آموزش و پرورش ناحیه یک کرج
جمال مراقی مدیر آموزش و پرورش ناحیه یک کرج در این میزگرد گفت:تمام تلاش ما تربیت دانشآموز پرسشگر است تا بتواند در فرآیند یادگیری فعالانه ابراز وجود کند. معلمان باید فرصت گفتوگو و اظهار نظر را برای شاگردان فراهم آورند.
وی با اشاره به فعالیت پژوهشسراهای متعدد در این ناحیه افزود: ۶ پژوهشسرا با بیش از پنج هزارو ۵۰۰ عضو فعال داریم و خوشبختانه سال گذشته شاهد دستاوردهای چشمگیری در زمینههای رباتیک، زیستفناوری، نجوم و بومشناسی بودیم که منجر به کسب رتبه سوم کشوری در جشنواره ملی علمی و پژوهشی شد.
به گفته مراقی، چاپ ۱۰ مقاله علمی برتر در حوزه نانو و فناوری، حضور موفق در حوزههای هوش مصنوعی، علوم انسانی، انرژیهای نو و گیاهان دارویی و افتخارآفرینی دو معلم پژوهشگر ــ فاطمه ابراهیمی و سارا محمودی کوچکسرایی از جمله موفقیتهای این ناحیه بوده است.
چالشها و ضعفهای حوزه پژوهش
مدیر آموزش و پرورش ناحیه یک کرج در عین حال تصریح کرد که پژوهش در مدارس هنوز با چالشهایی مواجه است؛متأسفانه نگاه کلیشهای و مسابقهای به پژوهش سبب شده که بسیاری از اقدامپژوهیها فقط برای کسب نمره یا حضور در جشنوارهها انجام شوند در حالی که هدف اصلی باید تولید علم و اندیشه باشد.
وی همچنین خواستار تشکیل بانک اطلاعات جامع پژوهشگران آموزش و پرورش البرز شد تا با شناسایی ظرفیتها و آسیبها، زمینه برای همافزایی و برنامهریزی منسجمتر فراهم شود.
مراقی با اشاره به اهمیت تفکر انتقادی در رشد فکری دانشآموزان گفت:باید ذهن دانشآموزان را فعال و روحیه نقد سازنده را در آنان تقویت کنیم. این امر با قصهگویی، کتابخوانی و ایجاد کلاسهای خلاقانه بهویژه در مقطع ابتدایی تحقق مییابد.
وی همچنین تأکید کرد که متأسفانه دروس خلاق مانند انشا و هنر که بستر بالندگی فکری دانشآموزاناند، گاه فدای دروس اصلی چون ریاضیات میشوند، در حالی که برای تربیت انسانی متفکر و خلاق باید به همه جنبههای شخصیتی او توجه داشت.
نگاه آیندهنگر به آموزش پژوهشمحور
مدیر آموزش و پرورش ناحیه یک کرج با انتقاد از کمبود فضاهای آزمایشگاهی در برخی مدارس گفت:بنیاد ملی نخبگان و پارک علم و فناوری میتوانند در فراهمسازی امکانات پژوهشی کمک شایانی داشته باشند. ما نیازمند آموزش نظاممند پژوهش در کنار آموزش نظری هستیم تا بتوانیم به معنای واقعی، علممحوری را در مدارس نهادینه کنیم.
ارتباط مستقیم پژوهش و بارشد و تعالی فکری
" فاطمه پارسا فر" کارشناس مسئول فرهنگی مرکز پردیس دانشگاه فرهنگیان استان البرز نیز در ادامه این میزگرد گفت: پژوهش ارتباط مستقیمی با رشد و تعالی جامعه دارد بنابراین در آموزش و پرورش لزوم توجه به پژوهش محسوس است.
وی اضافه کرد: آموزش و پروش با مغز و روح، فکر انسانها سرو کار دارد بنابراین پژوهش پیش شرط اساسی در حوزه آموزش است.
بدون پژوهش آموزش و پویایی نداریم
پارسافر گفت: وظیفه تربیت پژوهشگران را معلمان برعهده دارند بنابراین بدون پژوهش آموزش پویایی ندارد.
وی تاکید کرد: تحقیق در کنار آموزش یکی از اهداف آموزش و پرورش است و معلمان دارای نقش مهمی هستند که علاوه برفعالیت های تحقیقاتی اگر آموزش مبتنی بر پژوهش باشد محیط مدرسه هم پژوهش محور خواهد شد.
پارسافر ادامه داد: خردورزی در کلاس درس رشد می یابد تفکر و عمل نقش محوری خواهد داشت و در هر منطقه براساس زیست بوم باید اقدامات موثر داشت .
وی یاد آورشد: باکمک پژوهش می توانیم به دانش آموزان چگونه اندیشیدن را یاد داد و با پژوهش می توان دانش آموزان خلاق و کاوشگر را تحویل جامعه داد.
پارسافر تصریح کرد: در دانشگاه فرهنگیان که محلی برای آموزش معلمان توانمند است درصورت توجه به امر مهم پژوهش می توان تربیت نسلی قوی تر را در حوزه علم و دانش پایه ریزی کرد؛ بنابراین دانشجویانی که رتبه های برتر کشور یا ملی در سراسر کشور دارند وقتی به مرحله آموزگاری رسیدند با قدرت بیشتری به اداره کلاس می پردازند.
تقویت اعتماد به نفس پایه پژوهش محوری
مدیر مدرسه پژوهشگر در حوزه تعلیم و تربیت استان البرز نیز در ادامهاین نشست گفت: اکنون وارد عصری شده ایم که دانستن تنها کافی نیست اعتماد به نفس باید در بین دانش آموزان تقویت شود .
" زهرا صادقیان " که سالها نیز مدیریت پژوهش سرای دانش آموزی معلم ناحیه یک کرج را بر عهده داشته است ، افزود: پژوهش این مهارتها را در دانش آموزان تقویت می کند و آینده شغلی دانش آموزان با پژوهش تضمین می شود و ضمن اینکه نیازهای صنایع مختلف برآورده می شود چراکه صنایع اکنون دنبال نیروی کاربلد و خلاق هستند بنابراین دیگر مدرک گرا بودن جوابگو نیست.
وی تاکید کرد: مدارس در واقع باید به این سمت و سویی هدایت شوند که دانش آموزان را از حالت حافظه محوری خارج کنند چراکه دانش آموزانی که خلاقیت ندارند، هیچ تفکری را یاد نمی گیرند؛ همه چیز بخشنامه ای شده که این یکی از دردهای بزرگی است که جامعه آموزش درگیر آن است.
صادقیان گفت: پرداخت به آموزش نقاط قوت و یکسری نقاط ضعف دارد اگر دراین حوزه توانمندی دانش آموزان را تقویت کنیم آینده شغلی ارزشمندی را برای آنان رقم زده ایم؛ بنابراین دانش آموزان از شکست ترسی ندارند و ریسک پذیری بالای آنان سبب می شود توانمند تر در پژوهش عمل کنند.
وی افزود: مهمترین نقطه قوتی که پژوهش دارد آن است که دانش آموزان با پژوهش حین کارآفرینی تجاری سازی را تجربه می کنند بنابراین باید به دانش آموزان فرصت بدهیم بچه ها ایده های خود رابه ثروت تبدیل کنند که این مهم برای آینده کشور روحیه ارزشمندی است.
صادقیان به ضعف های حوزه پژوهش پرداخت و افزود: بحث پژوهش نقاط ضعفی هم دارد، جشنواره محور شدن انجام کار برای رتبه آوردن از نقاط ضعف است چنانچه برخی از پژوهش های دانش آموزی توسط اولیا انجام می شود و عمق پژوهش دچار تزلزل می شود، ضعف دیگر پژوهش های دانش آموزی هزینه بالایی دارد و این اختلالی که ایجاد می کند خیلی از وقتها خانواده ها از تامین هزینه ان برنمی آیند.
باید حرکت پژوهش به سمت صنعت قرار گیرد
وی درادامه به راهبردها دراین زمینه پرداخت و افزود: برای هموار شدن مسیر پژوهش باید حرکت از پژوهش علمی به صنعت محور واموزش کارآفرینی داشت بطوریکه بچه ها تبدیل ایده ها به محصولات را ببینند؛ تبدیل شدن علم را به ثروت و اینکه اگر پژوهش های کارآفرینی به نیاز صنایع آینده شغلی بچه ها تضمین شود و هم آموزش کشور متحول و هم نیاز صنایع رفع می شود از نکات اصلی دراین زمینه است و مدرسه موفق مدرسه ای است که علاوه برآموزش صحیح و محتوای کتاب ها با توجه به علوم نوین باید خلاقیت را در دانش آموزان تقویت کرد.
حال خوش پژوهش دانش آموزی البرز
رییس گروه پژوهش اداره کل آموزش و پرورش استان البرز و مدیر آموزش و پرورش ناحیه چهار کرج نیز در این میزگرد گفت: پژوهش استان البرز طی سالهای اخیر به لطف دانش آموزان و معلمان حال خوبی دارد.
"مجید جعفری " با بیان اینکه معلمان استان البرز پژوهش را جزو لازمه کاری خود قرار داده اند، افزود: در بخش اقدام پژوهی چهار هزار و ۶۰۲ اثر منطقه ای داشتیم که برخی از این آثار توسط ۲ معلم انجام شده و ۴۲۵ اثر به سطح استان برای داوری ارسال شد که پس از داوری، ۱۰۵معلم پژوهشگر استانی انتخاب شد و بر اساس سهیمه، ۱۵ معلم پژوشگر برتر استانی را به دبیرخانه کشوری معرفی کردیم.
جعفری گفت: در حوزه دانش آموزی هم همینطور درحوزه تحقیق و پژوهش با زحمت پژوهش سراها درسطح استان البرز ۵۲۰ اثر در سطح پژوهشسراها دست ما رسید بطوریکه ۱۱ دانش آموز پژوهشگر و فناور برتر کشوری داشتیم.
جعفری بیان کرد: اتفاق جدیدی که در حوزه تحقیق استان البرز رخ داده آن است که سه چهار سالی است که کار آموزش و پرورش دراین زمینه رونق گرفته و با کمک مسوولان بالادستی و دستگاه هایی و ستادهای هفته پژوهش به ریاست استانداران حوزه قرار دارد بنابراین دانش آموزان و معلمان را معرفی می کنیم تا بیشتر اقدامات موثرآنان پررنگ شود .
پژوهش نیروی محرکه آموزش و پرورش
جعفری یاد آورشد: پژوهش قلب تپنده اموزش و نیروی محرک اموزش و پرورش است با حمایت های همه جانبه پژوهشگران میتوان به سرمنزل مقصود رسید انتظار داریم بیشتر حمایت شوند پژوهشگر باید حمایت شود و پژوهشسراها بیشتر مورد توجه مسوولان قرار گیرند؛ بنابراین باید معلمان درفضایی قرار گیرندکه آثارشان و پرسش های پژوهشی را به مرحله بالندگی برسانند.
وی گفت: باید دانش آموزان و معلمان پژوهشگر را به طرز شایسته و بیش از پیش مورد تجلیل قرار داده چراکه این تقدیرها و دیده شدن ها سبب می شود درآینده ترغیب شوند برای آنکه درهای تکنولوژی بیشتری را برای ایران بازکنند؛ باید فضای کتابخانه مدارس و بسترها را برای بروز خلاقیت های بیشتر دانش آموزان بیش از پیش فراهم کرد .
ترویج پژوهش از کف مدارس
مدیرکل آموزش و پرورش البرز دراین میزگرد پژوهشی گفت: آموزش و پرورش به عنوان یکی از ارکان اساسی برای تحقق توسعه پایدار شناخته میشود و جامعهای که از نظام آموزشی باکیفیت و توسعهیافته برخوردار باشد قادر خواهد بود که بهطور موثرتر در راستای پیشرفت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی گام بردارد.
" فرزاد شعبانی " با اشاره به اینکه یکی از اصلی ترین وظایف کتاب ها و برنامه های درسی، آشنا کردن دانش آموزان با پژوهش از جنس جستجوگری و طراحی تحقیق است ؛ پژوهش راه های ناشناخته و درهای ناگشوده زیادی را در مسیر تعلیم و تربیت دانش آموزان می گشاید و کمک می کند تا بتوانیم از ظرفیت ها و داشته های خود متناسب با شرایط و موقعیتی که در آن قرار گرفته ایم، استفاده کنیم.
وی تصریح کرد: هر یک از ما در هر موقعیتی، باید تلاش کنیم از یک منبع پژوهشی معتبر برای انجام فعالیت های خود استفاده کنیم، این یک اقدام و تمرین بسیار مفید و مؤثر برای انجام فعالیت ها است؛ باید تلاش کنیم با حمایت رسانه ها، پژوهش را از صحنه آکادمیک خارج و به صحنه جامعه بیاوریم تا مردم با واقعیت های علمی و پژوهشی بیشتر آشنا شوند.
شعبانی گفت: مهم ترین عرصه در پژوهش معلمی شامل درس پژوهشی، درس کاوی، مطالعات موردی و اقدام پژوهی است که این چهار روش اصلی پژوهش های معلمان در کشور است و به بهبود بخشیدن یک موقعیت منجر می شود.
مدیر کل آموزش و پرورش البرز اضافه کرد: نگاه ما باید به پژوهش های علمی، منطقی و مبتنی بر رویدادها و شرایط و موقعیت مدارس کشور باشد تا کمک مؤثری در امر تعلیم و تربیت فرزندان این مرز و بوم به نظام آموزش و پرورش کشور انجام دهیم.
وی با بیان اینکه علم و تحقیق در دین اسلام از جایگاه ویژه ای برخوردار است به گونه ای که ۸۷ درصد آیات قرآن مربوط به کسب علم، تحقیق و پژوهش است، عنوان کرد: با تکیه بر علم و پژوهش می توانیم به دنبال کسب الگوی استقلال علمی و پیشرفت در حوزهای مختلف صنعتی، کشاورزی، علمی و سایر بخش ها باشیم.
شعبانی افزود: هر جامعه ای برای دستیابی به توسعه پایدار و پیشرفت در عرصه های مختلف نیاز به توجه کردن به مقوله پژوهش دارد؛ پژوهش در آموزش و پرورش، وسیع ترین و حساس ترین حوزه پژوهشی به ویژه در علوم انسانی را در بر می گیرد.
وی با اشاره به اینکه آموزش و پرورش، زیرساخت و الگوی توسعه هر جامعه ای را شکل می دهد و در همه ابعاد از نقشی حیاتی و ظریف برخوردار است، تصریح کرد: پژوهش و نوآوری در جامعهای توسعه پیدا می کند که نظام آموزشی و فرهنگی، زمینه و بستر مناسب را برای آن تدارک ببیند.
مدیرکل آموزش و پرورش استان البرز تاکید کرد: مدارس و معلمان در این میان دارای وظایف بسیار مهم و حساسی هستند که میتوانند علاوه بر فعالیتهای تحقیقاتی روح و انگیزه تحقیق و روشهای درست پژوهش را در بین دانش آموزان در پایه های مختلف تحصیلی نهادینه کنند زیرا پژوهش نیز همانند سایر دروس در کلاس درس معلم نیازمند آموزش است چرا که پژوهش یک فن است و امروزه آموزش آن به دانش آموزان یک ضرورت محسوب می شود.