به گزارش خبرنگار ایلنا، ثبت جهانی یکی از سبکهای مینیاتور بهزاد توسط افغانستان و همزمان ثبت جهانی سمنو از سوی تاجیکستان در اجلاس کمیته میراث جهانی ناملموس یونسکو که در هندوستان برگزار شد، با واکنشهای زیادی در داخل ایران مواجه شد و موضوع بیتوجهی به ثبت این آثار از سوی ایران در رسانهها و برخی صاحبنظران بار دیگر برجسته شد.
اما ماجرای ثبت جهانی مکتب مینیاتور بهزاد و سمنوپزان تاجیکستان در فهرست میراث جهانی ناملموس یونسکو چه بود و آیا ایران حق اعتراض به ثبت این آثار از سوی افغانستان و تاجیکستان را دارد؟
علی دارابی، قائم مقام وزیر میراث فرهنگی و معاون میراث فرهنگی کشور که برای ثبت جهانی هنر آیینهکاری در معماری ایران به اجلاس یونسکو در هندوستان رفته بود و هنگام ثبت جهانی مینیاتور بهزاد از سوی افغانستان و همچنین سمنوپزان تاجیکستان در این اجلاس حضور داشت، در واکنش به انتقادات مطرح شده درخصوص چرایی ثبت جهانی مکتب کمال الدین بهزاد و سمنو از سوی افغانستان و تاجیکستان به ایلنا گفت: درباره ثبت میراث ناملموس براساس کنوانسیون سال ۲۰۰۳ یونسکو درباره ثبت جهانی میراث ناملموس چند نکته مطرح است: نخست آن که چیزی تحت عنوان رقابت بین کشورها وجود ندارد. دوم آن که چیزی به عنوان مصادره اثر از یک کشور به کشور دیگر نیست. سوم اینکه اصلا چیزی به نام مالکیت در این موضوع مطرح نیست چون مالکیت در مورد سرزمین و میراث طبیعی و فرهنگی و ملموس مطرح است.
علی دارابی افزود: نوروز را ثبت کردیم و ۱۲ کشور به آن پیوسته آمد و بنده در سفر به هندوستان از آن کشور خواستم به پرونده نوروز بپیوندد. نان لواش را هم ما ثبت جهانی کردیم آذربایجان هم ثبت کرده است. نان لواش آنها یک مدل دیگر است و نان لواش ما مدل دیگری است.
معاون میراث فرهنگی با اشاره به ثبت جهانی هنر نگارگری در یونسکو از سوی ایران و ترکیه و تاجیکستان و یک کشور دیگر به عنوان مینیاتور و نگارگری ثبت جهانی شده است، امسال افغانستان آمده و بخشی از هنر نگارگری که به نام کمال الدین بهزاد است و به مکتب بهزاد شناخته میشود چون مکتب هرات را داشته، ثبت کرده است. یعنی یک بخش جزیی از آن پرونده کلی هنر مینیاتور و نگارگری را که پیشتر ما در یونسکو ثبت کرده بودیم با موضوع مکتب هرات کمال الدین بهزاد را ثبت کرده است.
قائم مقام وزیر میراث فرهنگی اعلام کرد: کنوانسیون میراث جهانی ناملموس یونسکو پروندهها را باز نگهداشته و کشورهای دیگر هم میتوانند به این پروندهها ملحق شوند.
معاون میراث فرهنگی با اشاره به برخی واکنشها درخصوص ثبت جهانی یک نوع گل از سوی عربستان در فهرست میراث ناملموس جهانی گفت: برخی گفتند چه نشستهاید که عربستان گل محمدی را به نام خود در یونسکو ثبت کرده است. درحالیکه عنوان آن پرونده گل رز طائف است و اینطور نیست که آنها گل محمدی را ثبت کرده باشند.
دارابی افزود: ایران هم برای سال آینده پرونده ثبت جهانی گلاب گیری را با دو پرونده دیگر ارسال کرده و در نوبت ثبت است و الان دو کشور دیگر هم میخواهند به این پرونده بپیوندند یا پرونده لالایی در گهواره و نمدمالی که سال آینده در نوبت ثبت است، هم به همین شکل است.
معاون میراث فرهنگی درباره همکاری ایران با تاجیکستان برای ثبت جهانی سمنو در یونسکو گفت: در اجلاس هندوستان ایران به تاجیکستان برای ثبت جهانی سمنو کمک کرد. چون آنها سمنو همراه خود نیاورده بودند و ما چون برای پرونده نوروز و پیوستن هندوستان و کشورهای دیگر در اجلاس یونسکو تلاش داشتیم سمنو با خود برده بودیم به تاجیکستان دادیم تا در غرفه خود نمایش دهد. اینها همکاری بین کشورها برای ثبت جهانی میراث ناملموس است.
علی دارابی با اعلام اینکه جای خوشحالی برای کشور دارد که با تمام این شرایط در سالهای مختلف آثار خود را به ثبت جهانی رسانده، تاکید کرد: در کنوانسیون میراث ناملموس اصلا موضوع مصادره و این موارد مطرح نیست. مثلا ما چوگان را با عنوان بازی روی اسب با روایتگری و موسیقی ثبت جهانی کردیم و آذربایجان هم چوگان را ثبت کرده است. این اصلا ایرادی ندارد چون چوگان آنها با چوگان ایرانی که ثبت جهانی شده، متفاوت است. ما زودتر چوگان خود را ثبت کرده بودیم و دو سال قبل هم در میدان نقش جهان مسابقات چوگان گذاشتیم و یونسکو هم نظارهگر بود و حتی تقدیرنامه هم به ایران داد.
قائم مقام وزیر میراث فرهنگی حساسیتها نسبت به ثبت جهانی میراث ناملموس از سوی کشورها را بیدلیل خواند و گفت: خواهش ما از رسانهها این است که به جای حساسیتزایی، سواد میراثی جامعه را بالا ببرند و موضوع ثبت میراث ناملموس را با اطلاعات دقیق به مردم منتقل کنند.
علی دارابی با اشاره به ثبت جهانی هنر آیینهکاری در معماری ایران در اجلاس هندوستان گفت: در این شرایط واقعا این افتخار بزرگی برای ایران بود چون آیینه کاری در معماری ایرانی صرفا یک هنر صنعت نیست بلکه معنا و مفهوم و درک از جهان هستی است. هنر آیینه کاری روایت وحدت وجود را مطرح میکند و ثبت جهانی آن افتخارآمیز است برای کشور و بحث مهمی است.
معاون میراث فرهنگی با اعلام اینکه ایران ۵۸ پرونده ثبت جهانی میراث ناملموس در نوبت ثبت جهانی دارد، اعلام کرد: هیچ کشوری ۵۸ پرونده برای ثبت جهانی میراث ناملموس خود ندارد و این تعداد پرونده در نوبت ثبت جهانی از سوی ایران واقعا افتخارآمیز است.
معاون میراث فرهنگی کشور در پاسخ به این سوال که یونسکو اعلام کرده از سال آینده برای پروندههای ثبت جهانی میراث ناملموس، ارزیاب به کشورها اعزام کند تا بداند آیا پروندههایی که برای ثبت جهانی آثار ناملموس به یونسکو ارسال شده اند، همچنان زنده هستند و کشورها نسبت به حفاظت و تداوم آنها تلاش کردهاند یا خیر؟ گفت: این بحث مطرح بود که چون یک بخشی از میراث ناملموس به زبان و گویش و لباس بازمیگردد، یونسکو نگران این بود که بیش از چهار هزار گویش و لهجه و زبانهای محلی در حال نابود شدن است و میگفت باید برای این موضوع راستی آزمایی کند که اقدامات پاسدارانه کشورها برای حفظ زبانها و گویشها و لهجهها چیست؟ آنجا نظرات مختلفی مطرح شد و در نهایت رویکرد مثبت بود که ارزیابی درخصوص میراث ناملموس شامل زبانها و گویشها و لهجهها اتفاق بیفتد و در نهایت قرار شد یونسکو تصمیم نهایی را اعلام کنید که آیا تمام پروندههای مرتبط با ثبت جهانی میراث ناملموس کشورها باید ارزیابی شود یا آن که این موضوع فقط مختص پروندههای مرتبط با زبانها و گویشها و لهجهها به عنوان میراث ناملموس کشورها شود؟