به گزارش رکنا، مستند «اینجا و جایی دیگر» که ابتدا با هدف بررسی موضوع «کودکسرباز» در شبکه فاسد منافقین آغاز شد، در جریان تولید به اثری تبدیل شد که جنبههای گستردهتری از ماهیت تشکیلات منافقین و سوءاستفاده سازمانیافته از کودکان را به تصویر کشید.
ایده اولیه مستند و تحقیقات پژوهشی خانم گلناز ملک
این پروژه مستند بر پایه پژوهشهای چندینساله خانم گلناز ملک ، نویسنده و سرپرست تیم تحقیق، شکل گرفت. او مدارک و اسنادی را جمعآوری کرده بود که نشان میداد کودکان اعضای گروهک منافقین از خانوادههای خود جدا شده و تحت عنوان «سرپرستی» به خانوادههای اروپایی منتقل میشدند اما در واقعیت، هیچ بودجهای برای این کودکان هزینه نمیشد و کمکهای مالی اختصاص دادهشده توسط کشورهای اروپایی به حساب تشکیلات منافقین واریز میشد تا در راستای فعالیتهای مخرب و عملیات داخلی علیه ایران مصرف شود.
تمرکز بر روایت شخصی به جای بازیگران جایگزین
*طاهر آجورلو، کارگردان این مستند، در گفتوگویی با خبرگزاری میزان توضیح میدهد که در زمان تولید، به دلیل مشکل دسترسی به اعضای جداشده گروهک برای مصاحبه مستقیم و همچنین اجتناب از استفاده از بازیگران جایگزین، روایت مستند به سمت بازگویی شخصی و شهودی خانم ملک هدایت شد. خانم ملک نقش سوژه اصلی این فیلم را ایفا کرد و بر اساس اسناد، خاطرات، و دادههای موجود، جریان داستان را پیش برد. این تحول ناخواسته، به گفته کارگردان، به یکی از نقاط قوت فیلم تبدیل شد؛ زیرا بسیاری از اتفاقات و لحظههای مستند*، به دلیل ماهیت خاص داستان، تنها یک بار ثبت شدند و امکان بازسازی مجدد آنها وجود نداشت.
ساختار فیلم و مفهوم عنوان «اینجا و جایی دیگر»
این مستند از نظر ساختاری ترکیبی از روش خطی و استفاده محدود از فلشبک است. با توجه به حساسیت موضوع، ارجاع مداوم به اسناد معتبر در فیلم ضروری بود. عنوان «اینجا و جایی دیگر» با همفکری تیم و پیشنهاد اولیه خانم ملک انتخاب شد تا تضاد موجود در سرنوشت این کودکان را نشان دهد: «زندگی نسبی امن در اروپا» به عنوان بخش «اینجا» و بازگشت اجباری به کمپهای نظامی مرتبط با تشکیلات منافقین در بزرگسالی با عنوان «جایی دیگر».
چالشهای تولید و نمایش خصوصی
کارگردان اصلی این مستند، طاهر آجورلو، که پیش از این مستندهایی چون «کلاشینکفهای آمریکایی» و «پای دیوار مرز» را ساخته است، سال گذشته به این پروژه ملحق شد. او درباره بزرگترین چالش تولید میگوید که رسیدن به درک دقیق و عمیق نسبت به موضوع و تصمیمگیری در مورد پایانبندی فیلم از دشوارترین بخشها بود.
پیش از انتشار عمومی، آجورلو فیلم را در نمایش خصوصی برای گروهی از اعضای جداشده تشکیلات و برخی کارشناسان مرتبط پخش کرد و بازخوردهای مثبتی دریافت کرد. او معتقد است که موضوع فیلم به قدری بکر و احساسبرانگیز است که میتواند مخاطبانی فراتر از علاقهمندان مستندسازی جذب کند.
رقابت در جشنواره سینماحقیقت
*«اینجا و جایی دیگر»* در بخش رقابتی جایزه شهید آوینی در جشنواره سینماحقیقت به نمایش گذاشته شده و توانسته نظر مخاطبان و منتقدان را به خود جلب کند. این فیلم یکی از معدود آثار مستند است که با دقت و بدون بزرگنمایی به مسئله سوءاستفاده سازمانیافته از کودکان توسط گروهک منافقین پرداخته است.