خبرگزاری آنا ـ حسین بوذری؛ در روزگاری که روند جهانی‌شدن اقتصادها، رقابت برای جذب سرمایه‌گذاری، دسترسی به بازارهای بین‌المللی و توسعه زیرساخت‌های لجستیکی را به اولویت نخست کشورها بدل کرده است، مناطق آزاد به عنوان موتور محرک توسعه اقتصادی و پل ارتباطی میان اقتصاد ملی و شبکه تجارت جهانی شناخته می‌شوند. در ایران نیز مناطق آزاد طی سال‌های اخیر روندی شتاب‌گرفته را برای ایفای نقش مؤثرتر در توسعه صادرات، تسهیل ترانزیت کالا، ارتقای زیرساخت‌های بندری و ریلی، و به‌ویژه تبدیل‌شدن به کانون‌های جذب سرمایه و فناوری در پیش گرفته‌اند.

در میان این مناطق، منطقه آزاد انزلی جایگاهی ممتاز دارد و این منطقه نه‌تنها دروازه شمالی کشور و حلقه راهبردی میان ایران و کشورهای حاشیه دریای خزر است، بلکه نقطه اتصال دو کریدور بزرگ و حیاتی جهان محسوب می‌شود: کریدور بین‌المللی شمال–جنوب (INSTC) که از هند تا اروپا امتداد یافته و ایران در میانه آن قرار دارد، و کریدور شرقی ـ غربی چین به اروپا که بخش مهمی از مسیر آن از طریق قزاقستان و بندر کاسپین در منطقه آزاد انزلی می‌گذرد.

بدین ترتیب، اهمیت توسعه منطقه آزاد انزلی دیگر صرفاً در چارچوب محلی یا استانی قابل ارزیابی نیست؛ بلکه نقشی ملی و حتی فرامنطقه‌ای در افزایش سهم ایران از ترانزیت بین‌المللی ایفا می‌کند.

تمرکز بر تکمیل زیرساخت‌های ریلی، توسعه بنادر، گسترش مراکز لجستیک و تسهیل تجارت با کشورهای حوزه خزر از جمله برنامه‌هایی است که می‌تواند چهره اقتصادی شمال کشور را دگرگون سازد.

در سال‌های اخیر، بندر کاسپین به‌عنوان بندر مرکزی منطقه آزاد انزلی، یکی از کانون‌های توجه سیاستگذاران اقتصادی بوده است. اتصال این بندر به شبکه ریلی کشور، یکی از پروژه‌های زیربنایی و راهبردی به شمار می‌آید که تکمیل آن می‌تواند مسیر ترانزیت کالا از آسیای میانه تا خلیج فارس را به‌طور چشمگیری کوتاه و کم‌هزینه کند.

در کنار آن، فعال‌سازی حمل‌ونقل کانتینری در دریای خزر، توسعه زیرساخت‌های تخلیه و بارگیری، لایروبی مستمر مسیرهای دریایی و احیای موج‌شکن‌ها از اقداماتی است که طی ماه‌های اخیر در دستور کار سازمان منطقه آزاد انزلی قرار گرفته است.

از سوی دیگر، چشم‌انداز ترانزیت کالا میان کشورهای روسیه، ترکیه، آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان و افغانستان از طریق انزلی، جایگاه این منطقه را از یک بندر شمالی به نقطه تلاقی خطوط حمل‌ونقل بین‌قاره‌ای ارتقا داده است.

به همین دلیل، مسئله هماهنگی میان بخش‌های ریلی، بندری و دریایی در انزلی، نه فقط یک پروژه عمرانی بلکه یک راهبرد ملی در تحقق اهداف «اقتصاد دریاپایه» و «دیپلماسی حمل‌ونقل» به شمار می‌رود.

خبرگزاری آنا در قالب پرونده تحلیلی «استان به استان تا توسعه؛ از ظرفیت‌های خام تا مسیر شکوفایی» با هدف بازتاب دیدگاه‌های تخصصی مدیران و کارشناسان کلیدی کشور، به بررسی ابعاد و فرصت‌های توسعه در این منطقه راهبردی پرداخته است.

در همین راستا، در بخش دوم گفت‌وگو با مصطفی طاعتی‌مقدم مدیرعامل سازمان منطقه آزاد انزلی تازه‌ترین برنامه‌ها، اقدامات اجرایی و چشم‌انداز آینده این منطقه را در مسیر فعال‌سازی کریدورهای بین‌المللی، جذب سرمایه‌گذاری، تکمیل زیرساخت‌های حمل‌ونقل و توسعه تعامل تجاری منطقه‌ای مرور می‌کنیم.

این گفت‌وگو با هدف ترسیم تصویری جامع از نقش منطقه آزاد انزلی در آینده لجستیک و اقتصاد کشور انجام شده و بخش دوم آن در ادامه پیش‌روی شماست: (بخش نخست گفت‌و‌گو را اینجا بخوانید.)

اتصال کامل ریلی بندر کاسپین، حلقه مفقوده کریدور شمال–جنوب است

آنا: با توجه به موقعیت استراتژیک بندرانزلی در کریدور بین‌المللی شمال–جنوب، برنامه شما برای فعال‌سازی حداکثری ظرفیت‌های ترانزیتی و تکمیل حلقه مفقود لجستیکی در این مسیر زیرساختی چیست؟ آیا اقدامی فوری در دستور کار دارید؟

طاعتی‌مقدم: بله، همان‌طور که اشاره کردید، ما دو کریدور داریم، نخست کریدور شمال به جنوب و کریدور دوم کریدور یا باند داریم که یک بخش آن برمی گردد به کریدور شرقی به غربی که از چین و قزاقستان به سمت بندر کاسپین می‌آید و برای بعد از کاسپین برنامه‌ریزی شد، به عبارت بهتر یکی از آنها به بندر کاسپین مربوط می‌شود و برای آن برنامه‌ریزی مشخصی انجام گرفته است.

ما دو کریدور داریم، نخست کریدور شمال به جنوب و کریدور دوم کریدور یا باند داریم که یک بخش آن برمی گردد به کریدور شرقی به غربی که از چین و قزاقستان به سمت بندر کاسپین می‌آید و برای بعد از کاسپین برنامه‌ریزی شد.

اصلی‌ترین موضوعی که در حال حاضر با آن مواجه هستیم اینکه سال گذشته ریل به ما متصل شد، اما ایستگاه و زیرساخت‌های مرتبط هنوز تکمیل نشده‌اند.

برای اینکه بتوانیم از این ظرفیت به‌صورت کامل استفاده کنیم، باید اصلاحاتی در خطوط ریلی داخلی بندر کاسپین انجام دهیم تا از محل مهندسی ارزشی که در آن منطقه اتفاق افتاده، با ترکیب ایستگاه کاسپین که از وظایف وزارت راه و شهرسازی بود، با مشارکت وزارت راه و شهرسازی بتوانیم ایستگاه کاسپین را هرچه سریع‌تر به اتمام برسانیم.

علاوه بر ایستگاه شامل محوطه ایستگاه راه‌آهن رشت نیز می‌شود که جزء محدوده منفصل منطقه آزاد انزلی است و در آنجا نیز با همکاری راه‌آهن درصدد ایجاد پارک لجستیک موقت برای حمل و نقل شرکت راه‌آهن، شرایطی فراهم کرده‌ایم تا حمل بار در کریدور بندر کاسپین به سمت بندرعباس و شلمچه با تخفیفات بسیار خوب انجام شود؛ تخفیفاتی که جذابیت این مسیر را برای حمل کالا به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.

در حال حاضر، برای استحضار باید عرض کنم که بار بسیار خوبی در کریدور غربی ـ شرقی از ترکیه داریم؛ برای کشور‌های همسایه نیز بخش عمده‌ای از این بار به کشور وارد شده و از طریق بندر کاسپین به مسیر‌های دریایی کشور‌ها منتقل می‌شود و بالعکس، به‌طوری که اکنون مسیر ترکیه به سمت کشور‌های حاشیه دریای خزر برقرار است. همچنین ترانزیت کالا از روسیه به سمت افغانستان و نیز از افغانستان به سمت ارمنستان فعال شده است.

این مناسبات باید توسعه پیدا کند و من بار دیگر تأکید می‌کنم که در این مرحله باید به‌صورت جدی به سمت حمل بار کانتینری برویم و با این رویکرد و با حضور کشتی‌های کانتینربر در دریای خزر، بتوانیم از این فرصت نهایت استفاده را ببریم.

آنا: با توجه به اشاره شما به خطوط ریلی و اتصال بندر کاسپین، چه اقداماتی برای تسهیل هماهنگی میان حمل‌ونقل ریلی و دریایی در منطقه آزاد انزلی در نظر گرفته‌اید؟

طاعتی‌مقدم: یکی از برنامه‌های کلیدی ایستگاه کاسپین است که توضیح دادم و ما برای ایجاد هم‌افزایی میان شبکه ریلی و دریایی است و اتصال کامل خطوط ریلی به محوطه بندر کاسپین، بهره‌گیری از ایستگاه جدید و احداث زیرساخت‌های تخلیه و بارگیری هم‌زمان کالا‌های ترانزیتی ازجمله اقداماتی است که در دستورکار قرار دارد.

با تکمیل این پروژه، انتقال کالا از بنادر جنوبی کشور به کانون‌های صنعتی شمال و بالعکس تسهیل می‌شود. همچنین با هماهنگی وزارت راه و شهرسازی در بخش ایستگاه‌ها و محوطه‌ها، سعی داریم روند ترخیص و انتقال بار را تسریع کنیم تا کریدور شمال–جنوب نقش مؤثرتری در اقتصاد ملی داشته باشد.

هدف ما توسعه جدی حمل‌ونقل کانتینری در دریای خزر است

آنا:‌ با توجه به فعالیت کریدور غربی ـ شرقی و مسیر‌های ترانزیتی از ترکیه، روسیه و همچنین مسیر‌های تجاری با افغانستان و ارمنستان، چشم‌انداز منطقه آزاد انزلی در توسعه همکاری‌های بین‌المللی چگونه ترسیم شده است؟

طاعتی‌مقدم: در حال حاضر، محور همکاری‌های ما با کشور‌های همسایه حاشیه دریای خزر به خوبی در حال گسترش است و ما بر تقویت ارتباط با ترکیه، روسیه، آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان تمرکز داریم تا مسیر‌های ترانزیتی دوطرفه تثبیت شود.

ترانزیت افغانستان از طریق روسیه به سمت جنوب ایران و بالعکس، یکی از تحولات مهم اخیر است. با فعال‌سازی حمل کانتینری و پیوستن کشتی‌های کانتینربر به خطوط دریایی خزر، ظرفیت تبادل کالا بین این کشور‌ها رشد چشمگیری خواهد داشت و بندر کاسپین به عنوان گره کلیدی کریدور‌های بین‌المللی مطرح می‌شود.

آنا: اگر به تحولات کوتاه‌مدت منطقه نگاه کنیم، جدیدترین و مهم‌ترین دستاوردی که در هفته‌های اخیر داشته‌اید و تأثیر مستقیمی بر تسریع مسیر شکوفایی منطقه داشته، چیست؟

طاعتی‌مقدم: اصلی‌ترین موضوع ما در حال حاضر همان بحث ایستگاه بندر کاسپین است، موضوع بعدی، آغاز بازنگری طرح جامع منطقه آزاد انزلی است که این بازنگری ان‌شاءالله موجب تحولات مثبت و اساسی در منطقه خواهد شد.

همچنین ترمیم موج‌شکن غربی را در ماه‌های اخیر شروع کرده‌ایم و لایروبی بندر انزلی نیز از همین ماه آغاز خواهد شد؛ قرارداد آن منعقد شده و ان‌شاءالله زیرساخت‌های بندری با سرعت بیشتری پیش خواهند رفت.

اما مهم‌ترین موضوع برای ما، ترغیب و جذب سرمایه‌گذاران است، امیدواریم که این اتفاق تا قبل از عید رخ دهد و خبر خوش حضور فعال سرمایه‌گذاران را در آینده بتوانیم اعلام کنیم.

آنا: و سخن پایانی...

طاعتی‌مقدم: برای شما و مجموعه خبرگزاری آنا آرزوی موفقیت می‌کنم.