به گزارش خبرگزاری حوزه، حجتالاسلام والمسلمین محمدجواد نوروزی در دومین پیشهمایش هفتمین همایش کتاب سال حکومت اسلامی با موضوع «رهبری و مدیریت در نظام سیاسی» که در مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) برگزار شد با بیان اینکه برای استفاده بیشتر از نشست، موضوع مشخصی در نظر گرفته شده است، گفت: موضوعی که برای این نشست در نظر گرفته شده، «کارآمدی رهبری در نظام سیاسی اسلام» است. وقتی کارآمدی را مورد بحث و بررسی قرار میدهیم، میتوان آن را از منظرهای مختلفی مورد بررسی قرار داد. میتوان آن را از منظر قرآن کریم مورد توجه قرار داد، بر اساس سنتهای الهی مورد توجه قرار داد، بر اساس ابعادی که در نظام سیاسی هست میتوان آن را مورد بررسی قرار داد و میتوان آن را از منظر یک متفکر مورد بررسی قرار داد.
وی ادامه داد: بحث ما دائماً مدار تحلیل این پرسش اساسی است که مبنای کارآمدی حاکم دینی در نظام سیاسی چیست برای توضیح این بحث من سه مسئله کلی را بنا دارم مطرح کنم: مسئله اول نسبت کارآمدی حاکم در نظام سیاسی با سنتهای الهی است. نکته دوم مبنای کارآمدی حاکم اسلامی در نظام سیاسی اسلامی است. نکته بعدی مبنای کارآمدی حاکم غیردینی در یک نظام سیاسی طاغوتی است.
این استاد حوزه با مقایسه دو نظام گفت: رهبری در یک نظام سیاسی چه دینی باشد چه غیردینی باشد، بالقوه میتواند کارآمد باشد، اما رهبری غیردینی این کارآمدیاش استمرار ندارد. یعنی باطل است. مانند کف روی آب است که میآید و میرود. برای تحلیل کارآمدی، نظام سیاسی را برخوردار از چهار مؤلفه میدانم: رهبری، ایدئولوژی، مردم و ساختارها.
وی در تعریف کارآمدی گفت: کارآمدی در یک نظام سیاسی برمیگردد به این نکته که در هر مسئله و در هر موردی، رهبری یک نظام سیاسی توحیدی تلاش میکند یک ترکیب خاصی از ایدئولوژی، مردم، وضعیت ساختاری، محیط داخلی، محیط بینالمللی و ساختارهای رسمی ارائه کند و بر اساس آن برترین تصمیم را بگیرد. این نکتهای است که در فرمایشات مقام معظم رهبری با اصطلاحاتی مثل هماهنگی اجزای نظام، ظرفیت بینظیر مردم و تدبیر در رأس هرم مدیریتی از آن زیاد یاد میشود.
عضو هیئت علمی موسسه امام خمینی(ره) با تفکیک دو نوع کارآمدی بیان کرد: من اعتقادم به کارآمدی پایدار در یک نظام سیاسی در مؤلفه رهبری با توجه به آن شاخصها در عصر حضور و عصر غیبت است و معتقد به کارآمدی ناپایدار در نظام غیردینی هستم. فرمول کارآمدی میشود: رهبری همراه ایدئولوژی همراه مردم همراه ساختار. رهبری تلاش میکند که از این مؤلفهها برای نیل به اهداف و آرمانهایی که وجود دارد استفاده کند.
کارآمدی در نظام دینی پایدار است/ نگاه سکولار به پیشرفت، فرضیهای خطاست
حجتالاسلام والمسلمین نوروزی با ردّ ادعای لزوم سکولاریسم برای پیشرفت تأکید کرد: کارآمدی در نظام دینی از پایداری برخوردار است، در حالی که در نظامهای غیردینی این پایداری وجود ندارد. ایدئولوژی در یک نظام سیاسی جهت ما را مشخص میکند، مردم علت فاعلی هستند و ساختارها نیز گستره وسیعی در نظام سیاسی میتوانند داشته باشند. کارآمدی، ترکیب هماهنگ این عناصر است در جهت تصمیم به موقع، درست و به هنگام که طبیعتاً میتواند از یک رهبری دینی صادر شود تا تهدیدها و نقاط ضعف به نقاط قوت تبدیل شوند.
حجتالاسلام والمسلمین نوروزی با استناد به تجربه نظام جمهوری اسلامی ایران تأکید کرد: تجربه چهاردهه نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران به درستی این موضوع را نشان میدهد. بنابراین همسویی این عناصر میتواند به کارآمدی یا به تعبیر دیگر حکمرانی کمک کند. کارآمدی امری است که برآمده از سنت الهی است. یعنی هر انسانی اگر تلاش کند، نتیجه تلاش خود را میبیند، چه الهی باشد چه غیرالهی. برخلاف نگاه برخی نویسندگان داخل و خارج کشور که مدعی هستند دستیابی به پیشرفت، توسعه و تمدن همسویی با سکولاریسم دارد - یعنی اگر بخواهید به این اهداف برسید باید دین را کنار بگذارید - این یک فرضیه به شدت خطاست.
حجتالاسلام والمسلمین نوروزی با استناد به تاریخ تمدن اسلامی افزود: سابقه تمدنی اسلام نیز نشان میدهد پیشرفت، توسعه و دستیابی به تمدن حاصل یک سری اصول و قواعد ثابت و نتیجه تلاش انسانهاست. اگر انسان تلاش کند به نتیجه خواهد رسید. تفاوتی که در بحث کارآمدی وجود دارد این است که کارآمدی در یک نظام دینی میتواند پایدار باشد، اما در یک نظام غیردینی این پایداری وجود ندارد. این کارآمدی را میتوانیم در آیات قرآن کریم درباره پیامبران الهی، در مدنیتی که توسط پیامبر اسلام ایجاد شد و در طول تاریخ مشاهده کنیم.
حجتالاسلام والمسلمین نوروزی ویژگیهای رهبران الهی را اینگونه برشمرد: مهمترین دلیل پایداری کارآمدی رهبران الهی، برخورداری از ویژگیهایی چون عدالت، پایبندی به ارزشهای اخلاقی، نگاه درست و دقیق به مردم و نخبگان جامعه و آرمانهایی است که قابل قیاس با آرمانهای نظام غیردینی نیست. کارآمدی در رهبران دینی میتواند ناشی از همان سنت الهی باشد که اشاره کردم؛ یعنی تلاش، کوشش، وجدان کاری و اصول ثابتی که کاربست آنها منتج به توسعه، پیشرفت و کارآمدی میشود. دستیابی به پیشرفت میتواند در چارچوب اندیشه دینی یا غیردینی باشد. نمونه آن را در تاریخ معاصر مانند چین میتوان مشاهده کرد که رشد بسیار بالایی دارد، اما ضرورتاً بر اساس شاخصها و معیارهای غربی دموکراتیک نیست. این نشان میدهد که پیشرفت با راهبردهای متعدد قابل دستیابی است، حتی با نظامهای غیردموکراتیک.
کارآمدی پایدار تنها در نظامهای دینی محقق میشود
حجتالاسلام والمسلمین نوروزی تأکید کرد: برخلاف ادعای غلط برخی، پیشرفت و توسعه منوط به کنار گذاشتن دین نیست و تجربه چهار دهه جمهوری اسلامی ایران نشان داده است که کارآمدی پایدار تنها در سایه رهبری دینی حاصل میشود.
رهبری دینی، عامل عبور جمهوری اسلامی از بحرانهای چهاردهه اخیر است
حجتالاسلام والمسلمین نوروزی تأکید کرد: تحلیلگران داخلی و خارجی اذعان دارند که مولفه رهبری در نظام جمهوری اسلامی ایران، بحرانهای متعدد را به فرصتهای مقاومت و پیشرفت تبدیل کرده است.
وی با بیان تفاوتهای بنیادین حاکمیت دینی و غربی بیان کرد: دستیابی به حاکمیت با معیارهای دینی، منطبق با حقیقت خلقت، مرتبط با نظام تکوین، منطبق با فطرت و منطبق با آن آرمانها و غایتهایی است که در نظام خلقت تعبیه شده و توسط پیامبران ابلاغ و تبلیغ شده است. این موارد موجب میشود که کارآمدی در یک رهبر دینی استمرار و پایداری داشته باشد و بتواند به پیش برود. بنابراین تنسیق(آراستن) و هماهنگی بین این ابعاد است که میتواند مولد کارآمدی باشد. ایدئولوژی در واقع آن بعد هویتی، معنایی و اصالت بخش است. مردم در واقع عامل فعلیت و کنشگری توانمندی هستند که ایجاد میکنند توسعه، پیشرفت، مدنیت و کارآمدی را. طبیعتاً ساختارها نیز نقش اساسی دارند.
عضو هیئت علمی موسسه امام خمینی(ره) با تفکیک دو گونه کارآمدی اظهار کرد: کارآمدی دو گونه است؛ کارآمدی مکانیکی که در نظامهای غیردینی است و کارآمدی مبتنی بر ایدئولوژی مطابق با واقع و ارزشمدار. اگر مصداق هم بخواهیم در جمهوری اسلامی ایران مورد مشاهده و مطالعه قرار دهیم، دوست و دشمن اذعان دارند که نظام جمهوری اسلامی ایران در میان دهها بحرانی که طی سه چهار دهه اخیر با آن مواجه بوده، آن مولفهای که توانسته ایران را از این بحرانها و تلاطمهای فراوان عبور دهد، عنصر رهبری است. در این زمینه موسسات و اتاقفکرهای آمریکایی که خاستگاه صهیونیستی دارند - مانند موسسه راند - یا برخی از نویسندگان که ارتباطاتی دارند، محقق اعظمی که لزوماً در جستجوی حقیقت نیست بلکه دنبال اهداف و آرمانهای سیاسی است، به این کارآمدی اذعان دارند.
نگاه راهبردی رهبری، عامل کارآمدی و ثبات نظام سیاسی جمهوری اسلامی است
حجتالاسلام والمسلمین نوروزی با تشریح شاخصهای کارآمدی نظام سیاسی تأکید کرد: عقلانیت و آیندهنگری راهبردی ولی فقیه، نقطه ثبات ایران در محیطی پرآشوب جهانی است. این یک توان بینظیر مدیریتی در سطح جهانی است. با توجه به نکاتی که بیان شد، عصاره آنچه مراکز پژوهشی در ارتباط با مؤلفه کارآمدی مورد توجه قرار میدهند، این شاخصهها است.
شاخص اول: عقلانیت و آیندهنگری راهبردی
کارشناس حوزه مدیریت سیاسی افزود: عقلانیت و آیندهنگری راهبردی یعنی ولی فقیه در نظام جمهوری اسلامی ایران یک نگاه راهبردی و استراتژیک دارد. این شاخص در حاکمیت دینی در عصر غیبت ضروری است. حضرت امام(ره) را در نظر بگیرید. با توجه به این مؤلفه، هیچ نشانهای از فروپاشی بلوک شرق به حسب ظاهر وجود نداشت. خیلی از استراتژیستهایی که مدعی نگاه راهبردی بودند مانند برژینسکی و کیسینجر، پیشبینی افول و سقوط شوروی سابق را به این کیفیت نکردند، ولی حضرت امام پیشبینی کردند.
وی با تحلیل بنیانهای این نگاه تأکید کرد: مقام معظم رهبری این بحثها را در هیچ مجموعه آکادمیک دانشگاهی نگذراندهاند. این نگاه ضرورتاً با درس و بحث حاصل نمیشود. این نگاه حاصل یک عقلانیت، علم عمیق در حوزه انسانشناسی، هستیشناسی، شناخت عمیق نسبت به نظام تکوین، نسبت به نظام انسان، تعاملات انسانی، سیاست، حاکمیت و دانشهای مختلف علوم انسانی است. لذا حاکم دینی (ولی فقیه) چند گام جلوتر از نظامهای سیاسی مادیمحور حرکت میکند و تلاش میکند که در یک نگاه راهبردی، آن آرمان، آن اهداف و آن حاکمیت ارزشهای دین را در دنیای مادی غلبه دهد.
شاخص دوم: ثباتسازی در محیط پرآشوب
حجتالاسلام والمسلمین نوروزی به دومین شاخص کارآمدی اشاره کرد و بیان داشت: یکی از شاخصهای کارآمدی در نگاه نویسندگان غربی، ثباتسازی در محیطی پرآشوب است. دور و بر ما همه آشوب است، اما یک نقطه از ثبات سیاسی پس از انقلاب اسلامی برخوردار است. این مرهون آن نگاه راهبردی در رهبری نظام سیاسی در جمهوری اسلامی ایران است.
شاخص سوم: ایجاد مدل مستقل حکمرانی مردمی دینی
وی سومین شاخص را چنین برشمرد: ایجاد یک مدل مستقل مردمی دینی در حکمرانی، یکی از شاخصهای بسیار مهمی است که نمونههای آن را به وفور مشاهده کردهاید. فشارهای فراوان داخلی و خارجی دست به دست هم میدهد، ولی این کشور و نظام سیاسی به خاطر برخورداری از یک اراده پولادین الهی، ایستاده، استقامت ورزیده و نظریه راهبردی مقاومت خود را منطقهای و جهانی کرده است.
شاخص چهارم: قدرت مدیریت بحرانهای چندلایه
این کارشناس حوزوی به توانایی مدیریت بحرانهای پیچیده اشاره کرد و افزود: قدرت مدیریت بحرانهای چندلایه یعنی بحرانهایی که هر کدام در هر جامعهای باشد، آن نظام سیاسی فرو میپاشد. مانند جنگ تحمیلی دوازده روزه که دشمن آخرین دستاوردهای مادی خود را آورده بود، اما آن رهبری راهبردی را اتخاذ کرد که منجر به شکست دشمن شد.
شاخص پنجم: نقشآفرینی در تغییر موازنه قدرت
حجتالاسلام والمسلمین نوروزی به تحول جایگاه ایران اشاره کرد و گفت: نقشآفرینی در تغییر موازنه قدرت جهانی و منطقهای شاخص مهمی است. سیر نظام جمهوری اسلامی ایران را از روز اول تا امروز مشاهده کنید. ظرفیتهای مادی و امکانات سیاسی، نظامی، امنیتی و اقتصادی ما در ابتدا چگونه بود و اکنون در کجاست؟ در منطقه و عرصه جهانی چه جایگاهی داریم؟
وی در پایان به تمایز ذاتی مدی در نظامهای مختلف پرداخت و تأکید کرد: کارآمدی در نظام الهی و غیرالهی در هدف و در استمرار تفاوت دارد. رهبری الهی میتواند میان اینها یک ترکیب پایدار ایجاد کند و این مدل ترکیبسازی میتواند به کارآمدی در نظام سیاسی اسلام کمک کند.
انتهای پیام/