فرارو- ابهامات موجود پیرامون سرنوشت سهمیه بنزین خودروهای کارکرده پس از تعویض پلاک، باعث شلوغی و اذحام در مراکز تعویض پلاک شده است.

به گزارش فرارو؛ از روزی که نرخ سوم بنزین معرفی شد و موضوع بنزین ۵۰۰۰ تومانی در صدر اخبار قرار گرفت، سرنوشت سهمیه سوخت ماشین‌های دست‌دوم در هاله‌ ابهام فرو رفته است. سخنگوی دولت در همان روزهای اول تأکید کرد کارت سوخت و سهمیه به مالک جدید منتقل می‌شود اما چند ساعت بعد حرفش را عوض کرد. از سوی دیگر مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی نیز در گفتگو با خبرنگاران گفته هیچ سهمیه‌ای قطع نمی‌شود چون قانون، تعریف «خودروی نوشماره» را صرفاً به خودروهای صفر کیلومتر محدود می‌کند. با این حال در بند ۷ تصویب‌نامه به صراحت آمده پلیس باید سامانه‌ای برخط برای ثبت و انتقال مالکیت فراهم کند تا اطلاعات لحظه‌ای در اختیار شرکت پخش قرار گیرد. بسیاری از کارشناسان همین بند را مقدمه قطع سهمیه بنزین کارت سوخت خودروهای کارکرده پس از تعویض پلاک دانسته‌اند. به نظر شما تصمیم دولت در نهایت چه تاثیری بر بازار خودروهای کارکرده می‌گذارد؟

سهمیه بنزین ۱۵۰۰ تومانی حذف می‌شود؛ پیامدهای قطع سهمیه پس از تعویض پلاک

چنانچه دولت در نهایت تصمیم بگیرد با هدف جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی یا حرکت به سوی حذف کامل یارانه‌ها، سهمیه بنزین ۱۵۰۰ تومانی (60 لیتر در ماه) و ۳۰۰۰ تومانی (100 لیتر در ماه) خودروی کارکرده را پس از تعویض پلاک قطع کند، پیامدهای اقتصادی و رفتاری زیر محتمل به نظر می‌رسند.

۱. رونق معاملات قولنامه‌ای برای حفظ سهمیه بنزین کارت سوخت

• کاهش انگیزه مراجعه به تعویض پلاک: برای حفظ سهمیه سوخت بنزین باقی‌مانده و فرار از خرید بنزین ۵۰۰۰ تومانی، حداقل بخشی از معاملات خودروهای کارکرده به صورت قولنامه‌ای و بدون مراجعه به مراکز تعویض پلاک رسمی انجام خواهد شد. این موضوع، خطرات حقوقی معامله را برای طرفین افزایش داده و دسترسی دولت را به آمار دقیق مالکان و خودروهای کشور محدود می‌کند.
• تشدید بی‌نظمی در سامانه مالکیت: با رواج معاملات غیررسمی، سامانه برخطی که در بند 7 مصوبه بر آن تأکید شده، عملاً کارایی خود را از دست می‌دهد و اطلاعات مالکیت خودروها با واقعیت تطابق نخواهد داشت. اگرچه ممکن است همین سیستم جدید، در نهایت موفق شود جلوی سوءاستفاده‌های قولنامه‌ای را در بلندمدت بگیرد چون یک ابزار فنی برای اعمال تصمیم نهایی دولت است.

۲. ریزش قیمت خودروهای کارکرده به دلیل حذف یارانه بنزین ۵۰۰۰ تومانی

• کاهش ارزش اقتصادی سهمیه: قطع سهمیه عملاً ارزش اقتصادی یارانه بنزین را از خودرو سلب می‌کند. این یارانه پنهان که در شرایط عادی شامل حال همه می‌شود، در طول یک ماه حدود ۲۱۰ هزار تومان برآورد می‌شود (تفاوت هزینه ۶۰ لیتر بنزین ۱۵۰۰ تومانی با نرخ آزاد ۵۰۰۰ تومانی) و در درازمدت اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. این مسئله به بازار خودروی کارکرده ضربه می‌زند.
• گرایش به دوگانه‌سوز کردن خودرو: با حذف سهمیه بنزین ارزان، انگیزه برای تبدیل خودرو به دوگانه‌سوز (CNG) افزایش می‌یابد؛ اما از طرفی، مصوبه جدید سهمیه بنزین دوگانه‌سوزها را نیز نصف کرده است، که این خود چالشی جدید پیش‌روی مالکان است.

۳. کاهش انگیزه نوسازی و کند شدن روند اسقاط خودروهای فرسوده

• کاهش انگیزه نوسازی: از آنجایی که خودروی صفر کیلومتر (نوشماره) نیز سهمیه ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومانی ندارد، خریدار خودروی فرسوده یا کارکرده هیچ مشوق سهمیه‌ای برای جایگزینی آن با خودروی نو یا اسقاطی نخواهد داشت. این امر می‌تواند روند اسقاط خودروهای کارکرده و از رده خارج را کُند کند.

ممکن است کارت سوخت مالکان خودرو که به هر دلیلی کمتر بنزین نیاز دارند، به یک کالای باارزش تبدیل شود

سهمیه سوخت بنزین حفظ می‌شود؛ رشد قیمت خودروهای کارکرده در سناریوی دوم

اگر با وجود حذف سهمیه خودروهای صفر کیلومتر داخلی، شارژ سهمیه بنزین (نرخ اول و دوم) خودروهای کارکرده پس از تعویض پلاک ادامه داشته باشد، فضای بازار تغییراتی را تجربه خواهد کرد.

۱. افزایش تقاضا و رشد قیمت خودروهای کارکرده به خاطر کارت سوخت سهمیه‌دار

• ایجاد مزیت رقابتی: با حذف سهمیه از خودروهای صفر کیلومتر، خودروهای کارکرده‌ای که همچنان سهمیه یارانه‌ای خود را حفظ می‌کنند یک مزیت رقابتی پیدا می‌کنند. این موضوع باعث افزایش تقاضا و در نتیجه، رشد قیمت خودروهای کارکرده نسبت به خودروهای صفر کیلومتر خواهد شد.
• تشویق خریداران جدید: افرادی که برای اولین بار مالک خودرو می‌شوند و دیگر نمی‌توانند سهمیه بگیرند، به سمت خرید خودروهای دست‌دوم (کم‌کارکرد) هدایت می‌شوند که امکان انتقال سهمیه (کارت سوخت) را دارند.

۲. داغ شدن بازار سیاه و خرید و فروش کارت سوخت به دلیل تفاوت قیمت بنزین

• اهمیت کارت سوخت به عنوان یک کالا: در این سناریو کارت سوخت افرادی که مالک خودرو هستند اما به هر دلیلی نیاز کمتری به بنزین دارند (مانند افراد دارای خودروی کم‌مصرف، دوگانه‌سوز یا کسانی که زیاد سفر نمی‌کنند) به یک کالای باارزش تبدیل می‌شود.
• بازار سیاه یا خاکستری: احتمال شکل‌گیری یک بازار سیاه یا خاکستری برای خرید و فروش کارت سوخت خودروهای کارکرده وجود دارد چرا که ما به‌التفاوت قیمت بنزین ۱۵۰۰ تومانی و ۵۰۰۰ تومانی (۳۵۰۰ تومان در هر لیتر) یک سود تضمین شده ایجاد می‌کند. در حجم ۶۰ لیتر سهمیه اول، این رقم ۲۱۰ هزار تومان در ماه است که برای برخی رقم قابل توجهی محسوب می‌شود.

۳. ادامه سوءمصرف بنزین و اختلال در هدف اصلاح الگوی مصرف سوخت

• حفظ مصرف غیربهینه: هدف اصلی سیاست‌های سهمیه‌بندی، کنترل مصرف سوخت و جلوگیری از هدررفت یارانه‌ها است. حفظ سهمیه برای بخش بزرگی از ناوگان قدیمی (خودروهای کارکرده) که غالباً پرمصرف‌ هستند، عملاً با هدف اصلاح الگوی مصرف در تناقض است و امکان دارد انگیزه لازم برای جایگزینی با خودروهای کم‌مصرف‌تر و نوسازی ناوگان را کاهش دهد.

با قطع سهمیه بنزین خودروهای کارکرده چه می‌شود؟