پروانه مهردادی کارشناس ارشد تغذیه در گفتوگو با خبرنگار اجتماعی برنا، اظهار کرد: آلودگی هوا بهویژه ذرات ریز معلق مانند PM2.5 باعث استرس اکسیداتیو و التهاب سیستمیک در بدن میشود. تغذیه صحیح میتواند با افزایش ظرفیت آنتیاکسیدانی، کاهش التهاب و تقویت مسیرهای سمزدایی کبد، روده و کلیه، شدت آسیب DNA، التهاب ریه و قلب و پیامدهای متابولیک ناشی از آلودگی را کاهش دهد.
وی افزود: برخی مواد غذایی میتوانند به دفع فلزات سنگین و سموم کمک کنند. غذاهای پرفیبر و پکتیندار مانند سیب، مرکبات، توتها و جو دوسر با اتصال به فلزات، به کاهش جذب و دفع آنها کمک میکنند. همچنین سبزیجات چلیپایی مثل بروکلی و انواع کلم با فعالسازی آنزیمهای فاز دو، فرآیند سمزدایی کبد را تقویت میکنند. سیر، پیاز و زردچوبه نیز با اثرات آنتیاکسیدانی و ضدالتهابی نقش حمایتی دارند.
مهردادی ادامه داد: کمبود سلنیوم، زینک و آهن میتواند جذب فلزاتی مانند سرب و کادمیم را افزایش دهد. بنابراین تأمین مناسب این ریزمغذیها بسیار مهم است.
این کارشناس تغذیه اظهار کرد: مصرف آنتیاکسیدانها تا حدی میتواند از آسیبهای ناشی از آلودگی هوا جلوگیری کند. ویتامین C، ویتامین E، بتاکاروتن، پلیفنولها و امگا-۳ در مطالعات مختلف باعث کاهش نشانگرهای استرس اکسیداتیو و التهاب شدهاند. البته این مواد نمیتوانند بهطور کامل اثرات آلودگی را خنثی کنند و بهتر است از طریق رژیم غذایی بهجای مصرف دوزهای بالای مکمل تأمین شوند.
وی تاکید کرد: بهطور ویژه توصیه میشود مصرف میوهها و سبزیجات رنگی و منابع امگا-۳ مانند ماهی و گردو افزایش یابد. افراد پرخطر نیز در صورت نیاز باید با مشورت پزشک از مکملهای هدفمند بهره ببرند.
مهردادی درباره توصیههای تغذیهای برای کودکان بیان کرد : در روزهای آلوده باید مصرف مایعات، میوه و سبزیجات رنگی، غذاهای پرفیبر و تامین کافی کلسیم، آهن، روی و ویتامین C مورد توجه باشد. کمبود آهن و کلسیم موجب افزایش جذب سرب میشود. در مقابل، رژیم غنی از لبنیات و منابع آهن میتواند از این جذب جلوگیری کند. همچنین باید مصرف فستفود، نوشابه، غذاهای پرنمک و پرچرب و تنقلات فرآوریشده محدود شود.
وی افزود: مادران باردار گروهی بسیار حساس هستند. تأمین کافی آهن و کلسیم در بارداری از افزایش سطح سرب در خون جلوگیری میکند و مطالعات نشان داده مصرف مکمل کلسیم میتواند غلظت سرب را کاهش دهد. این گروه باید مصرف میوهها و سبزیجات غنی از ویتامین C و آنتیاکسیدانها را افزایش دهند و قبل از مصرف هرگونه مکمل با پزشک مشورت کنند.
وی در خصوص تغذیه سالمندان اظهار کرد: سالمندان معمولاً با کمبود ریزمغذیها و کاهش ذخایر آنتیاکسیدانی مواجهند. بنابراین باید به آبرسانی کافی، دریافت ویتامین C، ویتامین D، سلنیوم و زینک توجه شود. برای افرادی که مشکلات جویدن یا بلع دارند، استفاده از غذاهای نرم مانند سوپ و آش توصیه میشود.
این متخصص تغذیه درباره بیماران قلبی و تنفسی گفت: مصرف امگا-۳ و منابع غنی از پلیفنولها مانند چای سبز، توتها و سبزیجات برگدار، اثرات ضدالتهابی و محافظتکننده دارند. در مقابل، غذاهای سرخشده، چربیهای ترانس و قندهای ساده التهاب را تشدید کرده و عملکرد قلب و ریه را بدتر میکنند.
مهردادی درباره مصرف لبنیات در روزهای آلوده توضیح داد: این باور که لبنیات باعث افزایش خلط میشود، شواهد علمی محکمی ندارد. مصرف لبنیات کمچرب به دلیل دارا بودن کلسیم و پروتئین میتواند بخشی از رژیم محافظتی باشد، بهویژه برای کودکان و زنان باردار. اما در صورت تشدید علائم باید رژیم غذایی شخصیسازی شود.
وی اظهار کرد: کلسیم میتواند جذب سرب از روده را کاهش دهد و در دوران بارداری از آزادسازی سرب ذخیرهشده در استخوانهای مادر جلوگیری کند. بنابراین توصیه به مصرف لبنیات کمچرب بهعنوان بخشی از رژیم محافظتی منطقی است، بهویژه برای کودکان و زنان باردار.
وی افزود: در صورتی که بیمار گزارش کند مصرف لبنیات باعث تشدید سرفه یا احساس خلط میشود، لازم است رژیم غذایی شخصیسازی شود؛ بهطور مثال استفاده از فرمهای کمچرب، فرآوردههای تخمیری یا جایگزینهای غنیشده کلسیم میتواند پیشنهاد شود.
این کارشناس تغذیه در ادامه به نکات عملی و یک برنامه غذایی نمونه اشاره کرد و گفت:در روزهای آلوده بهتر است یک چکلیست سریع در نظر گرفته شود:
حداقل ۵ وعده میوه و سبزیجات بهویژه انواع رنگی
۲ وعده ماهی چرب در هفته یا منابع گیاهی امگا-۳ مانند گردو و تخمکتان
۲ تا ۳ لیوان لبنیات کمچرب یا جایگزینهای غنیشده
مصرف سوپ یا آش سبزیجات یکبار در روز برای افزایش مایعات و کاهش التهاب
نوشیدن ۸ تا ۱۲ لیوان آب بسته به سن، جنس و فعالیت
پرهیز از فستفودها، غذاهای سرخشده، نوشابه و قندهای ساده.
وی تصریح کرد:تغذیه نقش کمکی و محافظتی در مواجهه با آلودگی هوا دارد. رژیمی غنی از میوهها، سبزیها، منابع امگا-۳ و دریافت کافی ریزمغذیهایی مانند کلسیم، آهن، سلنیوم و زینک، میتواند استرس اکسیداتیو و التهاب ناشی از آلودگی را کاهش دهد و تا حدی در کاهش جذب برخی فلزات سنگین مؤثر باشد؛ اما این مداخلات مکمل اقدامات کنترلی آلودگی و محافظت تنفسی هستند و جایگزین آنها نمیشوند.
انتهای پیام/