به گزارش طوس، استاندار خراسان رضوی عصر امروز در نشست شنبه‌های فرهنگی که در یکی از کافه کتاب‌های مشهد برگزار شد، بر اهمیت پیوندهای فرهنگی و اقتصادی در شرایط کنونی تأکید کرد و با اشاره به انتظارات بالای جامعه از خراسان، افزود: خراسان باید نقشی مؤثر ایفا کند و با توجه به سفرهای اخیر به کشورهای همسایه، متوجه شدم که ما دارای اشتراکات فرهنگی عمیقی هستیم. مرزهای سیاسی ساختگی هستند و ما باید بر روی پیوندهای فرهنگی تمرکز کنیم.
غلامحسین مظفری همچنین به سفر خود به قرقیزستان اشاره و بیان کرد: در این سفر، به موضوعاتی چون قهرمانان افسانه‌ای اشاره کردم که نشان‌دهنده نزدیکی فرهنگی ماست. این موضوعات مورد تأیید مقامات قرقیز قرار گرفت و نشان‌دهنده ظرفیت‌های همکاری بین دو کشور است.
وی همچنین بر لزوم برگزاری جشنواره‌ها و مراسم‌های فرهنگی مانند جشنواره ملی فردوسی تأکید کرد و گفت: ما باید هر سال یک مراسم با شکوه برای بزرگداشت فردوسی برگزار کنیم تا فرهنگ غنی خود را به نمایش بگذاریم.
استاندار خراسان رضوی تصریح کرد: من یک سری محدودیت‌هایی را در شهر احساس می‌کنم. به عنوان مثال، مشهد باید نمایشگاه بین‌المللی کتاب داشته باشد؛ اما سال‌هاست که این نمایشگاه تعطیل شده است. تاجیکستان ۲میلیون شاهنامه سفارش داده و ما در خراسان تنها ۳۰۰هزار نسخه چاپ می‌کنیم. ما باید به این مسائل توجه و از ظرفیت‌های فرهنگی خود بهره‌برداری کنیم.
مظفری همچنین بر لزوم ایجاد فضاهای فرهنگی و دورهمی‌ها تأکید و اظهار کرد: این فضاها باید بیشتر شود. ما باید از تجربیات یکدیگر استفاده و به هم کمک کنیم. همه ما می‌توانیم نقش مؤثری در این زمینه ایفا کنیم.
وی خواستار تلاش بیشتر برای ایجاد موج مثبت در همکاری‌های فرهنگی و اقتصادی شد و گفت: استان خراسان باید در حوزه فرهنگی الگو باشد. ما باید با همگرایی در این حوزه، به نتایج بهتری دست یابیم.
استاندار خراسان رضوی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به موضوع مشهد اینوکس- فاینکس اشاره کرد و یادآور شد: وقتی بحث مشهد فاینکس مطرح شد، واکنش‌های شدیدی وجود داشت. ما نمی‌خواستیم از تهران دور شویم اما باید توجه کنیم که خراسان ۸درصد جمعیت کشور را دارد و اگر بخواهیم رفت و آمدها را حساب کنیم، بالاخره جمعیت زیادی به اینجا می‌آید. بنابراین، باید یک زمان مشخص برای برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب در خراسان تعیین کنیم. اگر اجازه بدهند، خودمان تصمیم می‌گیریم و این نمایشگاه را برگزار و حتی آن را بین‌المللی می‌کنیم.
مظفری افزود: اگر در خراسان بخواهد چند اتفاق بزرگ رخ دهد، یکی از مهم‌ترین آن‌ها کتاب است. با توجه به دانشگاه‌های توانمند و شخصیت‌های بزرگ این منطقه، باید امکانات لازم را فراهم کنیم. بنابراین، خواهش من این است که قدر این دورهمی‌ها را بدانیم و تلاش کنیم تا فضای مناسب را ایجاد کنیم. خراسان باید در حوزه فرهنگی الگو باشد و با همگرایی در این حوزه، به نتایج بهتری دست یابد.
رواج کتابخوانی، عیاری فرهیختگی جامعه را نشان می‌دهد
استادیار دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه زبان و ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد نیز در این نشست گفت: معیار دانایی و کامیابی در یک جامعه، خواندن و مطالعه است. رواج کتابخوانی نشان می‌دهد که ما چه عیاری از فرهیختگی را در جامعه داریم. به هر حال، سرانه مطالعه ما در کشور چندان بالا نیست و متوجه وجوه مختلف خواندن نیز هستیم، ما از فضای سنتی گذر کرده‌ایم و امروز باید گوش دادن‌ها و خواندن‌ها را به عنوان اشکال مختلف مطالعه در نظر بگیریم اما با همه این‌ها، سرانه مطالعه هنوز هم بالا نیست.
سلمان ساکت، افزود: من فکر می‌کنم باید از طرق مختلف و با شیوه‌های گوناگون، به ویژه در بین کودکان، تبلیغ کنیم. کودکان شرایط یادگیری بسیار مناسبی دارند و اگر ما به آن‌ها عادت به خواندن را آموزش دهیم، این عادت تا بزرگسالی با آن‌ها همراه خواهد بود.
وی با اشاره به کتاب مجمع النوادر که تصحیح آن را برعهده داشته و به تازگی منتشر شده ادامه داد: این کتاب که در سال‌های آغازین سده دهم هجری در شبه قاره نوشته شده، به تازگی به دست من رسیده و پیوند فرهنگ ایرانی و زبان فارسی را نشان می‌دهد که بسیار دیرینه و تنگاتنگ بوده است. زبان رسمی در شبه قاره که شامل هندوستان، پاکستان و بنگلادش امروز می‌شود، تا سال‌ها زبان فارسی بوده و همواره تأثیر فرهنگ ایرانی و زبان فارسی در این سرزمین محسوس بوده است.
استادیار دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه زبان و ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به ارتباطات متغیر میان ایران و این کشورها در دوره‌های مختلف گفت: خوشبختانه یکی از اتفاقات خوبی که در این دوره مدیریت استان افتاده، ارتباطاتی است که نه تنها فرهنگی بلکه اقتصادی نیز است، بنابراین، زمینه خوبی برای ارتباط ایجاد کرده است.
ساکت ادامه داد: این کتاب در آغازین سال‌های هجری در آن ناحیه نوشته شده و بر اساس مجموعه‌ای از آثار فارسی و عربی که در تاریخ ایران اسلامی در آن منطقه رایج بوده، تألیف شده است. این مجموعه نوادر شامل ۴۰ نادره است که مجموعاً ۶۰۰ حکایت را تقسیم‌بندی کرده است. نوادر اصلی شامل بخشندگان، زنان، کودکان، وزیران، علما و سلاطین هستند و داستان‌های بسیار خواندنی، زیبا و عبرت‌آموزی را در دل این بخش‌ها جای داده‌اند.
وی افزود: پیشینه داستان‌نویسی در شبه قاره بسیار طولانی است و جالب است که در سنت داستان‌نویسی آن‌ها، هم رگه‌های هند قدیم و هم ایران قدیم و ایران بعد از اسلام دیده می‌شود. بنابراین، مجموعه این‌ها کتاب بسیار خواندنی را رقم زده است.
استادیار دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه زبان و ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد بابیان اینکه این کتاب برای اولین بار منتشر می‌شود یادآور شد: پیش از این، دانشمندان قدیمی اهل افغانستان اشاره‌هایی به آن کرده بودند، ولی نسخه‌های مختلف این کتاب جمع‌آوری شد و در طی چهار سال تقریباً شبانه‌روزی بر روی آن کار کردیم تا ثمر دهد.
ساکت بیان کرد: این کتاب نشان می‌دهد که برای خوانده شدن نوشته شده و نقش سرگرم‌کننده و آموزنده داشته است؛ یعنی از طریق این حکایت‌ها، نویسندگان به پادشاهان و حاکمان نیز آموخته‌اند و آن‌ها را سرگرم کرده‌اند. بنابراین، سنت داستان‌نویسی و شعر و حکایت ما در سرزمین خودمان نیز همین بوده است؛ این آثار در واقع برای نشان دادن عیار فرهیختگی جامعه ایجاد شده‌اند.
کتاب باید در بحران‌ها یاری‌گر ما باشد
ابوطالب مظفری، شاعر مهاجر افغانستانی مقیم مشهد نیز در این نشست به اهمیت کتاب و مطالعه در زمان بحران‌ها اشاره کرد و گفت: اگر کتاب ما را در زمان بحران‌ها یاری نکند، کارکرد آن تشریفاتی خواهد بود.
وی با بیان اینکه جامعه در دوران بحران‌ها آسیب‌هایی را متوجه می‌شود که در زمان‌های عادی قابل مشاهده نیست، افزود: ما باید قبل از رسیدن به بحران، فرهنگ مطالعه را گسترش دهیم تا کتاب بتواند ما را از مشکلات نجات دهد.
مظفری همچنین به وضعیت فرهنگی جوانان مهاجر حاشیه شهر مشهد اشاره و تصریح کرد: با وجود امکانات اقتصادی محدود، شور و اشتیاق جوانان برای کتاب و فعالیت‌های فرهنگی بسیار زیاد است، اما متأسفانه امکانات کافی برای این فعالیت‌ها فراهم نیست.
این شاعر مهاجر با تأکید بر تلاش‌های خودجوش افراد برای ایجاد نهادهای فرهنگی، به مشکلات موجود در زمینه مجوزها و نقد کتاب‌ها اشاره کرد و خواستار توجه بیشتر نهادهای مسئول به این مسائل شد.
وی گفت: امیدوارم نهادها در حوزه مسئولیت خود حداقل تسهیلاتی در رابطه با مجوزها و فعالیت‌های فرهنگی فراهم کنند تا بتوانیم از ظرفیت‌های فکری جامعه مهاجر بهره‌برداری کنیم.
روایتی از تصمیم انسان‌محور در دل بحران‌ها
امیر شهلا، فعال فرهنگی نیز در این مراسم به بیان تجربیات خود از همکاری با ایرج یزدان‌بخش، به عنوان یکی از شخصیت‌های برجسته صنعت خراسان که منجر به نوشتن کتابی با عنوان « قصه‌های من و بابا ایرج» شده پرداخت و گفت: از سال ۱۴۰۰ به فکر نوشتن بیوگرافی بزرگان استان افتادم و در این مسیر به یزدان‌بخش رسیدم که نقش دل را در مدیریت تبیین کرد.
او همچنین به چالش‌های اقتصادی در صنعت قطعه‌سازی در سال‌های گذشته اشاره و تأکید کرد: یزدان‌بخش همواره بر حفظ نیروی انسانی تأکید داشت و هیچ‌گاه به تعدیل نیرو فکر نکرد. در یکی از روزهای بحرانی، پیشنهاد تعدیل نیرو به او ارائه شد. یزدان‌بخش به شدت با این تصمیم مخالفت کرد. او به سالن تولید رفت و کارگران را دور خود جمع کرد. در آنجا، با احساسی عمیق گفت که نمی‌خواهم هیچ‌یک از شما اخراج شوند، حتی اگر مجبور باشم حقوق شما را کاهش دهم. یزدان‌بخش از کارگران خواست که اجازه دهند تا با کاهش حقوق، بتواند همه کارگران را حفظ کنند. کارگران اعلام کردند که حاضرند ۳۰درصد از حقوق خود را کاهش دهند اما راضی به اخراج یکدیگر نشوند.
شهلا گفت: این تجربه نشان داد که اگر انسان‌ها محور تصمیم‌گیری باشند، می‌توان در دل بحران‌ها نیز تصمیماتی گرفت که کمترین آسیب را به جامعه و خانواده‌ها بزند.
بلاگرها نشانه جریان فرهنگی پویای مشهد هستند
مدیر اسناد و کتابخانه ملی منطقه شرق کشور نیز با انتقاد از عدم توجه کافی به تنوع کتابخوانی گفت: تنوع کتابخوانی فقط منحصر به مطالعه مکتوب نیست. آمارهایی که درباره سرانه مطالعه ارائه می‌شود، نیازمند دقت بیشتری است. ما در مشهد بلاگرهای زیادی داریم که در حال فعالیت هستند و این نشان‌دهنده وجود یک جریان فرهنگی پویا در این شهر است که سال‌هاست در مشهد شکل گرفته و بسیاری از افراد فعال در این حوزه، خود خالقین فرهنگی هستند. ما باید از این ظرفیت‌ها بهره‌برداری کنیم و فرهنگ کتابخوانی را در جامعه ترویج دهیم.
صدرا میردامادی با اشاره به اهمیت فرهنگ در شرایط اقتصادی کنونی ایران تأکید کرد: فرهنگ می‌تواند به زندگی معنا ببخشد و تاب‌آوری جامعه را افزایش دهد. با وجود مشکلات اقتصادی، فرهنگ همچنان حیات خود را ادامه می‌دهد و جامعه به‌طور روزافزون این صدا را احساس می‌کند.
رتبه بالای تولید فکر در خراسان
استاد ادبیات دانشگاه آزاد مشهد نیز به اهمیت نشر کتاب و اندیشه‌های خراسانی اشاره کرد و گفت: خراسان در عرصه تولید فکر و نوشتن، رتبه بالایی در سطح کشور دارد، اما متأسفانه سهم این استان از توزیع کتاب بسیار پایین است.
جواد محقق نیشابوری افزود: ناشران خوبی در خراسان فعالیت می‌کنند اما متمرکز بودن جریان نشر در تهران باعث شده که خراسانی‌ها نتوانند آثار و اندیشه‌های خود را به دیگر نقاط کشور برسانند.
او با تأکید بر لزوم پیگیری مسئولان برای بهبود وضعیت نشر در خراسان، متذکر شد: مؤسسات و نهادهای مختلف از جمله استانداری و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید با تمهیداتی به این مسئله رسیدگی کنند.
این استاد دانشگاه همچنین به کتاب اخیر خود با عنوان «آهنگ شعر فارسی و تحلیل موسیقیایی مثنوی‌های عطار نیشابوری» اشاره کرد و توضیح داد: این کتاب در حوزه موسیقی شعر کار شده و مورد توجه قرار گرفته، اما متأسفانه توزیع آن در استان بسیار محدود بوده است. باید ذائقه مردم را به سمت کتاب‌های فاخر سوق داد و از انتشار آثار سطحی جلوگیری کرد تا فرهنگ مطالعه در جامعه تقویت شود.
آموزش تفکر انتقادی به کودکان
مدیر بخش آموزش کافه کتاب نیز در این مراسم به اهمیت آموزش فلسفه برای کودکان اشاره کرد و گفت: فلسفه برای کودکان به معنای آموزش تاریخ اندیشه نیست، بلکه منظور، فلسفه ورزی و نحوه اندیشیدن است که موجب تقویت تفکر نقاد، خلاق، مشارکتی و همدلانه کودکان می‌شود. این فرآیند از طریق بازی و داستان، که زبان زندگی کودکان است، انجام می‌شود.
فریده مدرس‌زاده افزود: هدف ما ایجاد زمینه‌ای برای پرسش‌گری، نقد و بیان نظر در کودکان است تا آن‌ها بتوانند در موقعیت‌های مختلف به کشف تفکرات خود بپردازند. این رویکرد به دنبال ایجاد جامعه‌ای عقلانی‌تر و اخلاقی‌تر است. هدف نهایی این آموزش، کمک به انسان برای خود اصلاحی به جای صرفاً نقد دیگران است.