به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ به مناسبت هفته کتاب و کتاب‌خوانی، و هم‌زمان با رونمایی از رمان «مقبولک» تعدادی از نویسندگان و فرهنگیان افغانستانی در قم گرد هم آمدند.
سید محمدعارف موسوی‌نژاد، پژوهشگر اسناد و نسخ خطی، در این مراسم که به همت «خانه کتاب افغانستان» در مجتمع ناشران قم برگزار شد، با مروری بر تاریخ چاپ و نشر در جهان اسلام گفت که کشورهای اسلامی به‌دلیل تأخیر در پذیرش صنعت چاپ از قافله تمدن عقب ماندند.
وی در ادامه افزود یکی از دلایل اصلی پیشرفت کشورهای غربی نسبت به جوامع اسلامی را همین تأخیر در پذیرش صنعت چاپ دانست و افزود: کشورهای غربی کتاب‌ها را با تیراژ بالا منتشر و در اختیار جامعه علمی و عموم مردم قرار می‌دادند، اما جهان اسلام به دلایل مختلف فرهنگی و سیاسی، دیرتر این فناوری را پذیرفت.
اولین کتاب چاپی یک نویسنده مهاجر افغان در ایران
این پژوهشگر افغانستانی استاد و نسخ خطی اولین کتاب تألیف‌شده توسط یک مهاجر افغانستانی که در ایران به چاپ رسید را «طوفان‌البکای جوهری» عنوان کرد و گفت که تألیف آن در سال ۱۲۵۰ قمری به پایان رسیده است.
موسوی‌نژاد درباره این اثر افزود: نویسنده که اهل هرات بود، پس از تهدید در زادگاهش به مشهد و سپس عتبات عالیات رفت و در بازگشت، در قزوین توسط پسر ناصرالدین شاه قاجار به عنوان «ملک‌الشعرای قزوین» برگزیده شد. کتاب در همان شهر تکمیل شد و پنج سال پس از درگذشت مؤلف (۱۲۵۸ قمری) در تهران به چاپ سنگی رسید.
نقش افغانستانی‌ها در آثار چاپ سنگی آستان قدس رضوی
این پژوهشگر همچنین گفت: چاپ سنگی در آستان قدس رضوی حدود سال‌های ۱۲۹۴ یا ۱۲۹۶ قمری راه‌اندازی شد و تا سال ۱۳۴۴ قمری فعال بود. در این چاپخانه ۲۸ عنوان کتاب منتشر شد که در ۱۲ عنوان آن، افغانستانی‌ها نقش مستقیم داشتند؛ یا حامی مالی بودند، یا خوشنویس و یا معرف اثر.
سیر چاپ آثار نویسندگان افغانستانی در ایران
موسوی‌نژاد تصریح کرد: اولین کتاب تاریخ‌دار چاپ‌شده توسط افغانستانی‌ها خارج از آستان قدس، «ینابیع الموده» اثر محمدابراهیم قندوزی به زبان عربی و در مدح اهل بیت (ع) بود.
وی ادامه داد: در دوره پهلوی، اولین اثر چاپی «تاریخ بیهقی» تصحیح ادیب پیشاوری در سال ۱۳۰۷ شمسی در تهران منتشر شد و در کل دوره پهلوی فقط ۱۵ عنوان کتاب از نویسندگان و محققان افغانستانی در ایران به چاپ رسید که از آن جمله سه اثر عبدالحی حبیبی (از جمله «هنر عهد تیموریان») و آثار سید رضا مایل هروی، سید علی غزنوی و خلیل‌الله خلیلی است.
رمان «مقبولک»؛ روایت زندگی یک دختر مهاجر افغان در ایران
در بخش دیگر مراسم، زهرا عبدی نویسنده رمان «مقبولک» با اشاره به دشواری‌های جمع‌آوری اطلاعات برای نگارش آثار درباره جامعه مهاجران افغان تصریح کرد که ادبیات داستانی درباره افغانستانی‌های ایران بسیار محدود است و حتی خود مهاجران از ارائه خاطرات شخصی، به‌ویژه عبور از مرز و مشکلات اولیه، خودداری می‌کردند.
وی درباره داستان این رمان افزود: مهناز، دختری که به همراه خانواده‌اش به‌دلیل جنگ از افغانستان به ایران مهاجرت می‌کند، با مشکلات روحی و مالی متعددی روبه‌رو می‌شود. ورود به یک کتابخانه و آشنایی با دنیای کتاب، او را به داستان‌نویسی سوق می‌دهد و ادبیات به او آرامش می‌بخشد. اما کشف رازهایی در زندگی خانواده، بار دیگر جهان او را دگرگون می‌کند.
.............
پایان پیام/