به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، در آستانه هفته پرفیض «کتاب، کتابخوانی و کتابدار»، فرصتی دست داد تا به سراغ یکی از آن نگهبانان گمنام و خادمان صدیق فرهنگی برویم که نه در پشت میزهای مدیریتی کلان، که در دل خاکریز فرهنگی ایستاده و با سلاح کتاب، به نبرد با جهل می‌رود.
«کتابخانه تخصصی دفاع مقدس» تنها یک مخزن کتاب نیست؛ سنگری است برای پاسداشت خون شهدا و انتقال حماسه‌ای که حفاظت از آن بسیار حائز اهمیت است.در این سنگر فرهنگی، "زهرا مصلح‌خو" نه به عنوان یک مدیر، که به عنوان یک «کتابدار جهادی» از سال 1388 تاکنون مشغول خدمت است. کسی که عشق به کتاب را از پدر به ارث برد و در دوراهی انتخاب، دل را به ندای علاقه‌اش سپرد.
این مصاحبه، روایت ایستادگی فرهنگی اوست؛ از حس کردن حضور شهدا در کتابخانه تا تأثیرگذاری بر زندگی مراجعان؛ از اهدای کتاب به پادگان‌ها تا جذب نسل جوان با ترفندهای خلاقانه. روایتی که ثابت می‌کند کتابداران، نگهبانان حقیقی حافظه جمعی یک ملت هستند.
آنچه در ادامه می‌خوانید، شرح گفت‌وگوی تسنیم با این فعال جهادی عرصه کتاب و کتابخوانی است:
تسنیم: خودتان را به طور کامل معرفی کنید و بفرمایید از چه زمانی و با چه انگیزه‌ای کار در این کتابخانه را آغاز کردید؟
مصلح‌خو: مدیر کتابخانه تخصصی دفاع مقدس همدان هستم که از سال 1388 به صورت جهادی در این کتابخانه فعالیت دارم. در سال 1401 نیز به عنوان کتابدار برتر استان‌ها در سطح کشور انتخاب شدم. دلیل اصلی انتخاب رشته کتابداری برای تحصیل و کار، علاقه بسیار زیاد به کتاب و مطالعه است که از کودکی با تشویق‌های مرحوم پدرم در من شکل گرفت. زمانی که نتیجه کنکور آمد، همزمان در دو رشته کتابداری و حسابداری پذیرفته شده بودم که با راهنمایی والدین و علاقه شخصی‌ام، رشته کتابداری را انتخاب کردم. خدمت در این کتابخانه را نیز با توجه به علاقه به کتاب و موضوع دفاع مقدس و نیز ارادتی که به شهدا و رزمندگان دارم، پذیرفتم. ان‌شاءالله که شهدا از من راضی باشند و این خدمات، ذخیره‌ای برای آخرتم شود.
تسنیم: مهم‌ترین عامل موفقیت و انگیزه اصلی شما برای فعالیت جهادی و مستمر از سال 1388 تاکنون چه بوده است؟
مصلح‌خو: مهم‌ترین عامل موفقیتم را در درجه اول، علاقه بسیار زیاد به تخصص و حرفه‌ام می‌دانم و همچنین انجام خدمات صادقانه و دلسوزانه در چارچوب شرح وظایف و مسئولیت‌های محوله. سعی می‌کنم مهارت‌هایم را در زمینه کتابداری به‌روز نگه دارم، با مراجعه‌کنندگان به راحتی ارتباط برقرار کنم و در انتخاب کتاب، راهنمای آنان باشم.
تسنیم: علاقه به کتاب و مطالعه، میراثی بود که از مرحوم پدر به شما رسید. چگونه این علاقه باعث شد در دوراهی انتخاب بین رشته‌های کتابداری و حسابداری، راهی را انتخاب کنید که امروز شما را به عنوان یک کتابدار نمونه ملی معرفی کرده است؟
مصلح‌خو: به نظر من وقتی از کودکی توسط والدین به مطالعه کتاب تشویق شدم، این علاقه تا بزرگسالی تداوم یافت؛ تا جایی که همیشه کتابی همراه خود دارم تا در کوچک‌ترین فرصت‌ها، حتی چند سطر از آن را مطالعه کنم. بنابراین در زمان انتخاب رشته نیز قطعاً به سمت علاقه شخصی رفتم تا به اهداف والا و آینده‌ای موفق‌تر دست یابم. در مورد نمونه بودن هم باید بگویم که اگر هر کسی در کار و سمتی که بر عهده دارد، اول رضایت خداوند را در نظر بگیرد و وجدان کاری داشته باشد، خداوند هم همواره یار و یاورش خواهد بود و راه‌های موفقیت را برایش هموار می‌کند.
تسنیم: کتابخانه تخصصی دفاع مقدس، تنها یک کتابخانه نیست، بلکه یک پایگاه فرهنگی برای حفظ و ترویج ارزش‌های دفاع مقدس است. فعالیت در این عرصه و خدمت به شهدا و رزمندگان، چه تأثیری بر نگاه و روحیه شما به عنوان یک کتابدار داشته است؟
مصلح‌خو: از زمانی که به دنیا آمده‌ام، با واژه شهید و شهادت آشنا شدم؛ چون عمو و دایی‌ام به شهادت رسیدند. بنابراین در خانواده‌ای پرورش یافته‌ام که علاقه‌مند به جهاد و شهادت هستند. تأثیر این خدمت را در برکت زندگی‌ام می‌بینم و این که در هر بن‌بستی، شهدا را واسطه قرار داده‌ام و به لطف خدا و عنایت آنان، به خواسته‌های خیرم رسیده‌ام. روحیه شهادت‌طلبی پیدا کرده‌ام و آرزویم این است که مرگم با شهادت خاتمه یابد و شهدا از من راضی و شفیعم باشند. چندین بار پیش آمده که در حین کار، حضور شهدا را در کنارم حس کرده‌ام و می‌دانم که علاوه بر خداوند متعال، آنان نیز ناظر کارهایم هستند.
تسنیم: در مورد فعالیت‌هایی که در کتابخانه انجام می‌دهید، بیشتر برایمان بگویید.
مصلح‌خو: عضویت در کتابخانه برای عموم رایگان است. متقاضیان با ارائه دو قطعه عکس 4×3 و یک برگ کپی شناسنامه و کارت ملی می‌توانند عضو شوند. کتاب‌ها ابتدا برای یک هفته به امانت داده می‌شوند و در صورت نیاز و عدم تک‌نسخه بودن، تا سه بار تمدید می‌شوند که در مجموع می‌توانند تا یک ماه نزد مراجعه‌کننده باشند. با توجه به مدرک تحصیلی، بین 3 تا 6 کتاب به امانت داده می‌شود، اما برای نویسندگان و پژوهشگران، محدودیتی در تعداد کتاب وجود ندارد.
کتابخانه تخصصی دفاع مقدس استان همدان دارای بیش از 11 هزار جلد کتاب است که در سامانه یکپارچه کتابخانه‌های دفاع مقدس (آذرسا) به آدرس http://lib.iranhdm.ir/ ثبت شده‌اند. این سامانه با قابلیت جستجو بر اساس عنوان، نویسنده، ناشر و موضوع، در دسترس همه اعضا و مراجعه‌کنندگان است.
این کتابخانه در طول سال، طی چندین نوبت به کتابخانه‌های دفاع مقدس سراسر کشور، پادگان قهرمان، پدافند هوایی غرب کشور، چندین مدرسه، کانون بازنشستگان آموزش و پرورش و کتابخانه‌های عمومی استان، کتاب اهدا می‌کند. به مناسبت هفته دفاع مقدس، بیش از 100 جلد کتاب جدید به مجموعه افزوده شد و به مناسبت هفته کتاب و کتابخوانی نیز کتاب‌های چاپ اول سال 1404خریداری شده که به زودی به مجموعه اضافه خواهند شد.
از دیگر فعالیت‌ها می‌توان به معرفی کتابخانه از طریق فضای مجازی با همکاری واحد روحانیت، نصب بنر در حوزه علمیه همدان، ارسال پوستر، کارت ویزیت و نشانگر کتاب برای کتابخانه عمومی شهرستان، همکاری با مدارس برای برپایی نمایشگاه کتاب در دهه فجر، عضویت تعداد زیادی از اساتید درس دفاع مقدس در برنامه هم‌افزایی، توسعه کتابخانه دانشگاه آزاد اسلامی همدان با افزودن 300 جلد کتاب تازه‌نشر و برگزاری مسابقه کتابخوانی برای همکاران و خانواده‌های آنان اشاره کرد.
تسنیم: شما به عضویت رایگان کتابخانه برای عموم و همچنین خدمات گسترده به سایر نهادها اشاره کردید. این گستردگی فعالیت‌ها چه نقش کلیدی در تحقق "عدالت فرهنگی" و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در سطح استان ایفا می‌کند؟
مصلح‌خو: این اقدامات باعث شده است که علاقه‌مندان به مطالعه کتاب‌های دفاع مقدس افزایش پیدا کنند. برای مثال، سربازی که در مرز خدمت می‌کند، می‌تواند در اوقات فراغت به کتاب دسترسی داشته باشد یا دانش‌آموزان و دانشجویان حتی در دوران امتحانات، کتاب امانت می‌گیرند تا در زمان خستگی از درس خواندن، مطالعه کنند.
تسنیم: یکی از اقدامات شاخص شما، به‌روزرسانی مستمر مجموعه کتابخانه با کتاب‌های تازه‌نشر است. اولویت شما در انتخاب و خرید کتاب‌های جدید چیست؟
مصلح‌خو: اولویت اول من، کتاب‌هایی است که مقام معظم رهبری مطالعه کرده و بر آن‌ها تقریظ نوشته‌اند. با توجه به تخصصی بودن کتابخانه، مسلماً کتاب‌های دفاع مقدس که در سال جاری چاپ شده‌اند در اولویت هستند. همچنین سعی می‌کنیم کتاب‌های درخواستی مراجعه‌کنندگان را نیز تهیه کنیم.
تسنیم: با توجه به حضور در عصر دیجیتال، استفاده از سامانه یکپارچه "آذرسا" و فعالیت در فضای مجازی برای معرفی کتابخانه را چگونه با هدف جذب نسل جوان ترکیب کرده‌اید؟
مصلح‌خو: برای جذب نسل جوان، کتاب‌های متناسب با سن آنان را خریداری و خودم مطالعه می‌کنم. سپس بخش‌های جذاب کتاب را در فضای مجازی بازنشر می‌دهم تا معرفی کوتاهی از کتاب شود و جوانان مشتاق خواندن آن شوند. به مراجعه‌کنندگان از قشر فرهنگیان نیز اطلاع می‌دهم که کتاب‌های متناسب با نسل جوان و نوجوان به‌روزرسانی شده است.
تسنیم: برگزاری مسابقات کتابخوانی و همکاری با مدارس برای برپایی نمایشگاه کتاب، از جمله برنامه‌های ترویجی شماست. تأثیر این برنامه‌ها در نهادینه کردن فرهنگ کتابخوانی به‌ویژه در میان نسل نوجوان و جوان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
مصلح‌خو: تأثیرش این بوده که کتابخانه دفاع مقدس بهتر معرفی شده و جوانان فهمیده‌اند که می‌توانند به رایگان مراجعه و کتاب‌های چاپ جدید امانت بگیرند. تمایل پیدا کرده‌اند که محیط کتابخانه را از نزدیک ببینند، گاهی در کتابخانه بنشینند و کتابی ورق بزنند.
تسنیم: تا کنون مراجعه کننده خاصی داشتید که خاطره ماندگاری برای شما ثبت کرده باشد؟
مصلح‌خو: بله. دانشجویی مراجعه کرد برای امانت گرفتن کتاب جهت انجام تکلیف درسی. طبق گفته خودش، نه کتاب‌های دفاع مقدس را می‌شناخت و نه علاقه‌ای به موضوع شهادت داشت. وقتی کتاب را مطالعه کرد، تعریف می‌کرد که خود و همکلاسی‌ها و استادش، کتاب را با گریه و بغض تمام کرده‌اند. این تجربه باعث شد او به کتاب‌های دفاع مقدس، به ویژه زندگی‌نامه شهدا، "اعتیاد" پیدا کند و همکلاسی‌هایش نیز برای عضویت و امانت کتاب مراجعه کنند. این اتفاق حتی باعث شد خود من دوباره آن کتاب را با دقت بیشتری بخوانم.
همچنین خانمی داشتیم که پس از امانت گرفتن یک کتاب و برخورد با من به عنوان کتابدار، جذب شد و حجابش را روز به روز محکم‌تر کرد تا جایی که عکس شهدا را در محل کار و زندگی‌اش نصب کرد.
تسنیم: به عنوان سخن پایانی و به مناسبت هفته کتاب و کتابخوانی، چه پیام یا توصیه‌ای برای هموطنان، به‌ویژه جوانان و نوجوانان، در خصوص مطالعه کتاب‌های حوزه دفاع مقدس دارید؟
مصلح‌خو: به فرموده رهبر عزیزمان: «امروز کتابخوانى و علم‌آموزى، نه تنها یک وظیفه‌ى ملى، که یک واجب دینى است.» فکر می‌کنم همین جمله ایشان کل مطلب را می‌رساند. همه هموطنان و به ویژه همشهری‌های عزیزم را به مطالعه کتاب دعوت می‌کنم. مطالعه زندگی‌نامه شهدا و رزمندگان، بهترین الگو برای زندگی است. متأسفانه امروزه اوقات فراغت بسیاری از افراد در فضای مجازی سپری می‌شود؛ پیشنهاد من این است که به جای گذراندن وقت در شبکه‌های مجازی، کتاب‌های مورد علاقه خود را در دست بگیرند و مطالعه کنند. همان‌طور که پدر مرحومم در کودکی به من توصیه می‌کرد به جای تماشای تلویزیون، کتاب بخوانم.
مصاحبه از مریم رحیمیان
انتهای پیام/