به گزارش مشرق، داروهای آنتی‌بیوتیک از ستون‌های اصلی درمان عفونت‌ها در پزشکی به شمار می‌روند اما اخیراً یک نگرانی جهانی نسبت به مصرف این داروها ایجاد شده است، آن هم این که ظهور و گسترش عوامل بیماری‌زای مقاوم به دارو که به آن مقاومت میکروبی گفته می‌شود، توانایی پزشکان را در درمان عفونت‌های شایع و انجام اقدامات حیاتی مانند شیمی‌درمانی سرطان، سزارین، تعویض مفصل لگن، پیوند عضو و دیگر جراحی‌ها تهدید می‌کند.
مقاومت آنتی‌بیوتیکی یک فرایند طبیعی است که به‌مرور زمان و از طریق تغییرات ژنتیکی در عوامل بیماری‌زا رخ می‌دهد. با این‌حال، پیدایش و گسترش آن به‌واسطه فعالیت‌های انسانی به‌ویژه مصرف نادرست یا بیش‌ازحد آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان، پیشگیری یا کنترل عفونت‌ها، با سرعت بیشتری اتفاق می‌افتد.
داروهای آنتی‌میکروبیال از جمله آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضدویروس، ضدقارچ و ضدانگل داروهایی هستند که برای پیشگیری و درمان بیماری‌های عفونی در انسان، حیوانات و گیاهان استفاده می‌شوند. مقاومت ضدمیکروبی زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها دیگر به داروهای آنتی‌میکروبیال پاسخ نمی‌دهند. در نتیجه این مقاومت دارویی، آنتی‌بیوتیک‌ها و سایر داروهای ضدمیکروبی کارایی خود را از دست می‌دهند و درمان عفونت‌ها دشوار یا حتی ناممکن می‌شود؛ وضعیتی که خطر گسترش بیماری، شدت گرفتن علائم، ناتوانی و مرگ را افزایش می‌دهد.
مقاومت آنتی‌بیوتیکی، هزینه‌های قابل‌توجهی برای نظام‌های سلامت و اقتصاد کشورها ایجاد می‌کند. برای مثال، موجب نیاز به مراقبت‌های پرهزینه‌تر و فشرده‌تر می‌شود و به‌علت بستری طولانی‌مدت بیمار باعث کاهش بهره‌وری فرد بیمار یا مراقبان او می‌شود.
افزایش جهانی مقاومت آنتی‌بیوتیکی تهدیدی جدی ایجاد کرده و اثربخشی داروهای رایج را در برابر عفونت‌های گسترده باکتریایی کاهش داده است. گزارش «سامانه جهانی پایش مقاومت و مصرف آنتی‌میکروبیال‌ها» در سال ۲۰۲۲ آمارهای نگران‌کننده‌ای از مقاومت در عوامل بیماری‌زای باکتریایی شایع را نشان می‌دهد.
اخیراً وزیر بهداشت و رئیس سازمان غذا و دارو نیز نسبت به مصرف بالای آنتی‌بیوتیک‌ها در کشور هشدار داده و اعلام کرده‌اند که میزان مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در ایران بالاتر از میانگین جهانی است.
چند درصد نسخ کشور حاوی داروهای آنتی‌بیوتیک است؟
در همین راستا آزیتا نبی‌زاده، سرپرست گروه ارزیابی فناوری سلامت و مطالعات اقتصادی سازمان غذا و دارو درباره آمار مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در کشور اظهار کرد: براساس اطلاعات موجود در نسخ سرپایی سازمان بیمه تامین اجتماعی حدود ۴۱.۳۴ درصد نسخ پزشکان حاوی داروهای آنتی‌باکتریال است.
آزیترومایسین در صدر تجویز پزشکان
وی درباره شایع‌ترین آنتی‌بیوتیک‌های مورد استفاده در کشور افزود: پنج آنتی‌بیوتیک پرتجویز در سال ۱۴۰۳ در نسخ پزشکان به ترتیب آزیترومایسین ۵۰۰ میلی‌گرم، سفکسیم ۴۰۰ میلی‌گرم، کوآموکسی‌کلاو ۶۲۵ میلی‌گرم، آزیترومایسین ۲۵۰ میلی‌گرم، آموکسی سیلین ۵۰۰ میلی‌گرم است.
کدام آنتی‌بیوتیک‌های تزریقی بیشتر تجویز می‌شوند؟
نبی‌زاده ادامه داد: پنج آنتی‌بیوتیک پرتجویز تزریقی در سال ۱۴۰۳ در نسخ پزشکان نیز به ترتیب سفازولین یک گرم، پنی‌سیلین۳-۳-۶، پنی‌سیلین جی بنزاتین ۱۲۰۰۰۰۰ واحد، سفتریاکسون ۱ گرم، پنی‌سیلین جی پروکائین ۸۰۰۰۰۰ واحد بوده است.
۵ شهر با بیشترین تجویز آنتی‌بیوتیک
سرپرست گروه ارزیابی فناوری سلامت و مطالعات اقتصادی سازمان غذا و دارو درباره شهرهای با بیشترین درصد نسخ حاوی آنتی‌بیوتیک‌ها بیان کرد: پنج شهر اول با بیشترین درصد نسخ حاوی داروهای آنتی میکروبیال به ترتیب زابل، بم، اردبیل، کاشان و آبادان هستند.