به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، در دهه‌های اخیر، ساختار جمعیتی ایران دستخوش تحولات چشمگیری در سیاست‌های تنظیم خانواده، تغییر سبک زندگی، کاهش نرخ باروری و در پی آن، حرکت سریع کشور به سمت سالمندی جمعیت را به همراه داشته است. در شرایط کنونی، فرزندآوری دیگر تنها یک مسئله فردی نیست، بلکه یک موضوع حیاتی ملی تلقی می‌شود که مستقیماً بر ثبات اقتصادی، پویایی اجتماعی و امنیت آینده کشور تاثیر می‌گذارد.به گفته جامعه‌شناسان، حرکت به سمت جوانی جمعیت به عنوان یک فرصت طلایی برای ایران در نظر گرفته می‌شود.

جوانان، موتور محرک نوآوری، نیروی کار فعال و مصرف‌کنندگان اصلی هستند که می‌توانند نرخ رشد اقتصادی را افزایش داده و جامعه را از لحاظ فرهنگی و اجتماعی پویا نگه دارند. این فرصت، ظرفیت عظیمی برای پیشرفت‌های علمی و فنی و جایگاه ایران در منطقه را فراهم می‌آورد.با این حال، مسیر افزایش فرزندآوری و حفظ ساختار جمعیتی جوان، خالی از چالش نیست. موانع اقتصادی، شامل هزینه‌های بالای تأمین مسکن و معیشت، وضعیت اشتغال و امنیت شغلی والدین، و نبود حمایت‌های ساختاری کافی این امر را دشوار ساخته است. از سوی دیگر، تغییرات فرهنگی، تحصیلات بالاتر بانوان و تمایل به تأخیر در ازدواج و فرزندآوری، به عنوان یک مانع فرهنگی و اجتماعی در مسیر افزایش نرخ باروری خودنمایی می‌کند.

در راستای واکاوی بحران جمعیت و راهکارهای مردمی برای خروج از این چالش ملی، دکترمحدثه شکری‌پور، فعال حوزه خانواده، در این رابطه هشدار می‌دهد:مقام معظم رهبری از ابربحران جمعیت یاد می‌فرمایند، موضوعی که به تعبیر ایشان از تهدیدات دشمنانی نظیر اسرائیل و آمریکا نیز نگران‌کننده‌تر است. پیش‌بینی می‌شود حدود سال 1430، تقریباً از هر سه نفر، دو نفر در گروه سنی سالمند قرار گیرند. این پدیده می‌تواند مشکلات عدیده‌ای هم از جنبه اقتصادی ایجاد نماید و هم برای نسل جوان آیند.لذا، یکی از دغدغه‌های اصلی که شاید بسیاری از مسئولان هنوز آن‌گونه که باید درک نکرده‌اند  به‌کار گیری گروه‌های مردمی است.

وی تاکیدکرد: می‌بایست خانواده ابتدا شکل گیرد و از استحکام لازم برخوردار شود تا سپس به مقوله‌ی فرزندآوری گرایش یابد.متاسفانه درحال حاضر با پدیده‌ای تحت عنوان سقط جنین مواجهیم که به باور ما، با توجه به وقوع عامدانه‌ی آن، اصطلاح اسقاط یا قتل جنین برازنده‌تر از واژه‌ی سقط است. متأسفانه این پدیده در درون بسیاری از خانواده‌ها، حتی خانواده‌های مذهبی  مشاهده می‌شود.

ترویج الگوهای موفق خانواده‌های پرجمعیت

این فعال حوزه خانواده با بیان اینکه یکی از راهکارها، ترویج الگوهای موفقِ دارای چندفرزند در جامعه است.عنوان کرد: این ترویج، تنها از طریق شبکه‌های صدا و سیما محقق نمی‌شود، قطعاً رسانه و فضای مجازی نقش مهم‌تری ایفا می‌کنند و می‌توانند به سمتی حرکت کنند که بلاگرهایی داشته باشیم که محور اصلی فعالیت‌هایشان، خانواده، تعداد و تربیت فرزندان، و نیز نقش مادر به عنوان هسته‌ی اصلی خانواده باشد.

وی تصریح کرد: این الگوها باید طراحی شده و پیش از معرفی، بر روی آنان کار شود و سپس به عنوان الگو در جامعه رواج داده شوند. همچنین، معرفی یک یا دو الگو کافی نیست و تعداد این الگوها باید به حدی باشد که بتوانند فرهنگ‌سازی لازم را در جامعه انجام دهند. هدف اولیه این کار، زدودن قبح فرزند زیاد در جامعه است که خوشبختانه در گفتمان سه سال اخیر، تا حدی این قبح برای سه یا چهار فرزند کمتر شده است.

شکری‌پور بااشاره به سنوات گذشته اظهار کرد:تولد فرزند سوم برای بسیاری امری عجیب و سخت تلقی می‌شد، اما اکنون این امر طبیعی‌تر شده است. با این حال، اگر بتوانیم الگوی خانواده‌ی کامل را در جامعه ترویج نماییم، مؤثر خواهد بود؛ چرا که متأسفانه حتی بسیاری از خانواده‌های دارای سطح مالی بسیار بالا، امروزه به سمت تک‌فرزندی گرایش یافته‌اند. می‌بایست عواقب تک‌فرزندی را در رسانه‌ها به شکل‌های مختلف، نه صرفاً از طریق گفتگو و میزگردهایی که هم‌اکنون در صدا و سیما اتفاق می‌افتد، که به واقع برای مخاطب پاسخگو نیست. بلکه در قالب‌هایی مانند طنز و سایر روش‌های مؤثر، به جامعه نشان داد.

زلزله تک‌فرزندی؛ بنیان‌خانواده را به رعشه درمی‌آورد!

وی با بیان اینکه اینجانب به طور مستقیم، تجربه‌ی تک‌فرزندی اجباری و مشکلات ناشی از آن را درک نموده‌ام.افزود: هنگامی که یک تک‌فرزند وارد جامعه می‌شود، به ناچار می‌بایست در درون خود، تقلای فراوانی نماید تا بتواند با جامعه کنار آید؛ در غیر این صورت، امکان دارد از عهده‌ی این مهم برنیامده و آسیب‌های آن را در ابعاد مختلفی از جمله در امر ازدواج و موقعیت‌های اجتماعی که در آن قرار می‌گیرد، مشاهده نماید.

این فعال حوزه خانواده بااشاره به انواع فرهنگ‌سازی و تولیدمحتوا بیان کرد: روانشناسان برجسته‌ی بسیاری در این زمینه اظهار نظر نموده‌اند که می‌توان از نظریات ایشان در فرآیند الگوسازی بهره برد و آثار رسانه‌ای بسیار فاخری را خلق نمود. این امر به خودی خود می‌تواند برای بسیاری از افراد واقع در سنین باروری که خود تک‌فرزند بوده‌اند، بسیار کمک‌کننده باشد تا گرایش به سمت دوفرزندی یا حتی سه‌فرزندی پیدا کنند.

وی تاکید کرد: درمورد مقوله‌ی اسقاط یا قتل جنین، می‌بایست قبح این عمل را تا حدی در جامعه ترویج داد و در فضای رسانه‌ای بر آن تأکید نمود که اندیشیدن به آن برای فرد، امری هولناک تلقی گردد و به سادگی نتواند به این فکر کند که به دلیل شرایط موجود دست به چنین اقدامی بزند. این عمل، قتل است و هیچ تفاوتی با کشتن یک کودک متولدشده ندارد؛ چه در مورد جنین درون رحم مادر و چه در مورد کودکی که پا به عرصه‌ی وجود گذارده است. گویی که همان کودک را به قتل برسانیم.

شکری‌پور با ابراز تاسف بیان کرد: باورش سخت است اما اخیراً با موردی مواجه بودیم که فردی، شش فرزند خود را صرفاً به دلیل دختر بودن به قتل رسانده بود. این امر حاکی از آن است که جاهلیت مدرن هنوز پا برجاست و می‌بایست به اشکال مختلف، از تبیین احکام شرعی گرفته تا روش‌های نوین، این قبح را در جامعه نهادینه کنیم تا در نهایت، توسط خانواده‌ها و مادران درک شود که کشتن آن کودک، با کشتن یک کودک متولدشده هیچ تفاوتی ندارد.

وی تاکید کرد: اگر بتوانیم از نیمی از آمار سقط‌های انجام شده جلوگیری کنیم، شاید بسیاری از مشکلات جمعیتی ما مرتفع شود. آن کودک، به هر حال و با هر سطح از درآمد مالی، اجتماعی و فرهنگی، پا به عرصه‌ی وجود گذارده است. ما در پی آن نیستیم که خانواده‌های بسیار کم‌درآمد، تعداد زیادی فرزند به دنیا آورند، اما زمانی که کودکی متولد شد، دیگر نمی‌توانیم او را از بین ببریم. اگر بتوانیم این فرهنگ را در جامعه رواج دهیم، بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.

رسانه‌های نوین؛ میدان اصلی جنگ جمعیتی

این فعال حوزه خانواده گفت: رسانه می‌تواند در چند محور اصلی، بسیار اثربخش عمل نماید، مشروط بر آنکه اقدامات صورت گرفته، نوآورانه، خلاقانه و متناسب با فضای رسانه‌ای امروز از جمله اینستاگرام، یوتیوب، تیک‌تاک، واتس‌اپ و کانال‌های تلگرامی باشد. این پلتفرم‌ها، جایی هستند که نسل جوان و عمده‌ی جامعه‌ی ما به آن دسترسی داشته و وقت خود را در آنجا سپری می‌کنند و می‌توان بر روی آنان کار اساسی انجام داد.

وی تصریح کرد:این معضل به نوعی یک جنگ جمعیتی علیه کل جهان است و ما نیز یکی از کشورهایی هستیم که در این جنگ قرار گرفته‌ایم. از ابتدایی‌ترین اقداماتی که دشمن بر روی آن متمرکز شده، تحقیر مقام مادر و شخصیت زن خانه‌دار است. هدف، کوچک‌نمایی مقام مادری و زدودن آن ارزش والایی است که اسلام برای مادر قائل شده، از اذهان است. در این راستا، شخصیت زن صرفاً به حضور در جامعه به هر قیمتی، حتی به عنوان یک فروشنده ساده تقلیل می‌یابد.

شکری پور ادامه داد: بیرون کشیدن زن از خانه به هر طریقی، محور کار قرار گرفته است. بنابراین، شخصیت‌بخشی به مادر به عنوان محور خانواده، می‌تواند بسیار به تحکیم بنیان خانواده و افزایش فرزندآوری کمک نماید. این می‌تواند یکی از محورهای اصلی باشد. محور بعدی، الگوسازی از افراد موفق دارای تعداد فرزند بالا است؛ افرادی که توانسته‌اند فرزندان شایسته‌ای تربیت نمایند. این الگوها می‌توانند از میان شخصیت‌های تاریخی و قدیمی و یا از میان چهرهای معاصر و جدید انتخاب گردند.

وی با بیان اینکه الگوهای قدیمی و موفق بسیاری درجامعه وجود دارد عنوان کرد: افرادی از نسل‌های پیشین که با تعداد فرزندان بالا پرورش یافته‌اند. بسیاری از شهدا، دانشمندان و افراد موفق، از خانواده‌های هفت یا هشت فرزندی برخاسته‌اند. دلیل این موفقیت آن است که آنان توانسته‌اند در بستر خانواده رشد نمایند و سپس به‌راحتی در جامعه موقعیت خود را ارتقا بخشند. نمایش این الگوها به مردم از طریق فرآیند الگوسازی و همچنین بلاگرسازی از آنان، امری ضروری است. از جمله با طراحی صفحات مجازی جذاب برای این منظور، این مهم می‌بایست تا حد امکان محقق گردد.

 جنگ نرم علیه خانواده با تحقیر مقام مادر

این فعال حوزه خانواده گفت: شخصیت‌بخشی به مادر، الگوسازی از خانواده‌های پرجمعیت موفق و تبیین قبح سقط جنین می‌تواند در موضوع جمعیت بسیار کمک‌کننده باشد. اگرچه بیشتر بر عوامل فرهنگی تأکید نموده‌ام، اما نقش عوامل اقتصادی نیز انکارناپذیر است. طبق پژوهش بومی که در استان همدان انجام دادیم، بعد از عامل فرهنگی که 60 درصد را به خود اختصاص داد، مهمترین عامل، اقتصادی بود. این امر نشان می‌دهد که اگرچه فرهنگ نقش اصلی را ایفا می‌کند، اما سیاست‌های حمایتی اقتصادی و رفع دغدغه‌های معیشتی خانواده‌ها، به عنوان یک عامل تسهیل‌گر و بسیار مؤثر، می‌تواند در کنار راهبردهای فرهنگی، زمینه‌ساز تحول در حوزه جمعیت گردد.

وی در مورد قانون جوانی جمعیت، اظهار کرد: با کمال تأسف این قانون هنوز به صورت کامل و مؤثر اجرایی نشده است. علیرغم تصویب این قانون، موانع و کاستی‌های در مرحله اجرا وجود دارد که مانع از تحقق کامل اهداف آن گردیده است. این عدم اجرای صحیح و جامع، یکی از چالش‌های پیش روی حل مسئله جمعیت محسوب می‌شود. بی‌تردید، قانون جوانی جمعیت اگر به درستی اجرا می‌شد، پیشران خوبی برای جمعیت بود، اما تنها 30 تا 40 درصد آن اجرا شده و بسیاری از بندها و مصوبات آن، مورد حمایت و اجرا قرار نگرفته است.

 قانون جوانی جمعیت؛ تصویب شد، اما اجرا نشد!

شکری پور تصریح کرد:بحث جمعیت اگر به عنوان یک موضوع حاکمیتی صرف پیش برود، به نتیجه نخواهد رسید. مسئله جمعیت باید از دل مردم پیش رود و خود مردم بخواهند که جوانان آینده و کشور خود را نجات دهند، همان‌طور که در بسیاری از مقاطع تاریخی نشان داده‌اند که مردم ایران برای کشور و هموطنان خود جانفشانی کرده‌اند.جمعیت فقط مسئله دولت نیست؛ مسئله مردم است. اگر منتظر بمانیم، همانند ژاپن در چاله جمعیتی گیر خواهیم کرد.

وی بااشاره به کشورهای اروپایی مانند سوئد و سوئیس،گفت:این کشورها بالاترین امتیازات را به مادری که فرزند به دنیا می‌آورد، می‌دهند. آلمان و دیگر کشورها نیز چنین هستند، اما تقریباً با پیری جمعیت مواجه شده‌اند. ژاپن اکنون کشوری است که پیر شده و دیگر نمی‌تواند خود را از چاله جمعیتی خارج کند. آنان امتیازات کمی به مردم خود نداده‌اند، اما نتوانسته‌اند خود را نجات دهند. در حالی که زیرساخت اقتصادی آنان بسیار قوی است و اکنون نخبه‌های کشورهای دیگر را جذب می‌کنند، اما اگر ما وارد این چاله شویم، متأسفانه شاید مجبور شویم مهاجرپذیر شویم؛ آن هم از کدام قشر و از کدام کشورها؟ از کشورهای اطراف ما که دارای نرخ باروری بالایی هستند،کشورهایی مانند عراق، افغانستان و پاکستان که در مقایسه با کشور ما، از نرخ باروری بالاتری برخوردارند. ما در خاورمیانه، جزو کشورهای با پایین‌ترین نرخ باروری هستیم و به سرعت در حال تبدیل شدن به یکی از پیرترین کشورهای منطقه هستیم.

این فعال حوزه خانواده اظهارکرد: با وجود تمام امکانات و حمایت‌هایی که آن کشورها مانند حقوق خوب برای مادر، مرخصی‌های طولانی‌مدت برای پدر و مادر و حتی امکانات رفاهی مانند مسافرت‌های ویژه فراهم کرده‌اند، نتوانسته‌اند مردم کشور خود را به سمت فرزندآوری سوق دهند. زیرا ذهنیت و فرهنگ آنان تغییر کرده بود. در نتیجه، به نظر اینجانب، اقتصاد یک پیشران است، اما عامل اصلی قطعاً فرهنگ است.

گزارش از ملیکا قانعی

انتهای پیام/