تابستان سال جاری سازمان جهاد کشاورزی خوزستان در اطلاعیه‌ای خطاب به کشاورزان این استان اعلام می‌کند به دلیل بحران شدید آب و خشکسالی بی‌سابقه، کشت برنج یا شلتوک در سال ۱۴۰۴ در تمام شهرستان‌ها و مناطق آبی استان کاملاً ممنوع است.
این اطلاعیه خاطرنشان می‌کند ممنوعیت شامل هر نوع روش کشت اعم از غرقابی سنتی یا خشکه‌کاری می‌شود و هیچ استثنایی در این خصوص پذیرفته نمی‌شود و برای تمامی اراضی کشاورزی وابسته به منابع آبی استان اعمال خواهد شد.
سازمان جهاد کشاورزی خوزستان همچنین تأکید می‌کند در صورت مشاهده هر گونه اقدام به کشت شلتوک، آب مورد استفاده فوراً قطع خواهد شد و هیچ گونه خدمات یا نهاده‌های کشاورزی ارائه نشده و با متخلفان نیز برخورد قضایی قاطع و بدون اغماض صورت می‌گیرد.از طرفی در حالی که در خوزستان با این همه منابع آبی کشت برنج ممنوع اعلام شده، اما در برخی استان‌های خشک نظیر اصفهان کشت همین محصول مجاز است. واقعیت دیگر اینکه اگر در منطقه‌ای کشت یک محصول به دلایل مختلف ممنوع اعلام می‌شود در مقابل مشوق‌هایی برای کشت جایگزین تعیین می‌شود تا کشاورزان ترغیب شده و به سمت آن روی بیاورند.
کاهش ۷۰ هزار هکتاری کشت برنج
موضوعی که رئیس انجمن برنج خوزستان نیز به آن اذعان کرده و می‌گوید: کشت برنج از نظر دولت در این استان ممنوع است اما از جانب ما کشاورزان که ممنوع نیست زیرا منبع ارتزاق و معیشت بسیاری از خانواده‌های کشاورز در خوزستان است و از طرفی وقتی محصولی را ممنوع اعلام می‌کنند باید محصولی که از درآمد مناسبی برای کشاورز برخوردار باشد را جایگزین کرده و مشوق‌های مختلف را برای جذب کشاورز فراهم کنند.
محمد سواری در ادامه گفت‌وگو با خبرنگار قدس با بیان اینکه در سال جاری حدود ۹۰ هزار هکتار از مزارع استان خوزستان به کشت برنج اختصاص پیدا کرده است، می‌افزاید: ممنوعیت کشت برنج در استان موجب شد تا ۱۶۱ هزار هکتاری که سال گذشته در زمینه برنج فعال بودند در سال جاری با کاهش ۷۰ هزار هکتاری مواجه شوند که این موضوع بدون تردید بر کاهش میزان تولید این محصول و عرضه آن در سطح استان و همچنین افزایش بیکاری و آسیب‌های اجتماعی تأثیرات زیادی خواهد داشت.
وی با اشاره به اینکه بر اساس آمارهای غیررسمی افزون بر ۴۵۰ هزار نفر که با خانواده‌های آن‌ها عدد زیادی می‌شود در استان خوزستان به کاشت برنج مشغول هستند، ادامه می‌دهد: مردمی که ساکن روستا هستند و تنها راه درآمد آن‌ها بر پایه حوزه کشاورزی استوار است به دنبال کشت محصولی هستند که بازار آن موجود و زمینه فروش آن فراهم بوده و به سرعت نیز به نقدینگی تبدیل شود زیرا خریدار برنج که یک کالای اساسی و استراتژیک محسوب می‌شود بخش غیردولتی است و بدون هیچ گونه ورود و مداخله‌ای از سوی دولت قابل عرضه به بازار است و تسویه آنی آن نیز به سرعت صورت می‌گیرد.
محمد سواری رئیس انجمن برنج خوزستان
ناترازی الگوی کشت
رئیس انجمن برنج خوزستان با بیان اینکه الگوی کشت در استان خوزستان همانند همه استان‌های کشور دارای مشکلات و ناترازی‌های بسیاری است، تصریح می‌کند: مثلاً در استان خوزستان که به عنوان نخستین تولیدکننده محصول گندم در کشور نیز شناخته می‌شود، محصول برداشت شده تنها باید به دولت و با قیمت مصوب و خرید تضمینی فروخته شود و تسویه وجه آن نیز ماه‌ها به طول می‌انجامد. یا برای محصول‌های جایگزین دیگر نظیر ماش، کنجد و عدس که جهاد کشاورزی بر آن اصرار می‌ورزد بازار خرید آن با مشکلات گوناگونی مواجه است. وی با بیان اینکه یک سوم آب کشور در استان خوزستان است، می‌افزاید: کشت برنج در استان خوزستان برخلاف برخی مناطق که به صورت غرقابی انجام می‌شود به روش خشکه‌کاری صورت می‌گیرد، از این رو این قابلیت در استان وجود دارد که با مدیریت منابع، همراهی و تعامل میان جهاد کشاورزی و کشاورزان به کشت برنج پرداخته شود. همچنین از جهاد کشاورزی درخواست داریم آمار اینکه کشاورزان در سال جاری به چه میزان به سمت کشت محصولات غیربرنجی رو آورده‌اند را نیز بیان کند تا مشخص شود جهاد تا چه میزان در این رویکرد موفق بوده است.
تکذیب قاچاق شلتوک به عراق
سواری پیش‌بینی می‌کند به ازای هر هکتار کشت شده حدود ۵ تن برنج برداشت شود و درباره قیمت شلتوک و برنج خوزستان در بازار نیز می‌گوید: بر اثر عرضه و تقاضایی که در بازار وجود دارد آخرین قیمت در عمده‌فروشی‌ها، شلتوک کیلویی ۹۰ تا ۱۰۰ هزار تومان و برنج نیز ۲۰۰ تا ۲۲۰ هزار تومان است.وی با بیان اینکه با توجه به کاهش میزان تولید برنج خوزستان، صادرات آن کاهش یافته و حتی تقاضای ما این بود که به سمت صفر شدن سوق پیدا کند، در مورد شایعاتی نظیر قاچاق شلتوک به عراق خاطرنشان می‌کند: موضوع قاچاق شلتوک صحت ندارد و سال گذشته از طریق گمرکات به صورت مجاز ترخیص و به کشور عراق صادر می‌شد ولی در سال جاری با توجه به کاهش ۷۰ هزار هکتاری سطح زیر کشت و از طرفی قابلیت صنایع تبدیلی استان در فراوری آن‌ها و جلوگیری از خام‌فروشی، درخواست ما این بود که این محصول صادر نشود.
دادگاهی کردن کشاورز، چاره کار نیست
این فعال حوزه کشاورزی استان خوزستان با اشاره به اینکه واقعیتی که مسئولان باید بپذیرند آن است که امکان حذف کشت برنج در استان وجود ندارد، تصریح می‌کند: در حالی که شعار حمایت از تولید، گوش همه را در کشور کر کرده است اما در استان خوزستان کشاورزان را به خاطر کشت برنج دادگاهی کرده و پرونده قضایی برای آن‌ها تشکیل داده و حساب‌های بانکی آن‌ها را نیز مسدود کرده‌اند.وی با بیان اینکه بیشتر این کشاورزان زحمتکش در حال حاضر به قید وثیقه آزاد هستند، می‌افزاید: اغلب کشاورزان در کنار کشت برنج به کشت محصول گندم نیز مشغول هستند، از این رو مسدود کردن حساب بانکی و وضع جریمه‌های سنگین بدون تردید بر روند کشت محصول گندم آن‌ها به منظور تأمین هزینه‌های اولیه تأثیرگذار خواهد بود بنابراین حاکمیت باید تدبیر کرده و این گونه قشر مظلوم کشاورز را که به دنبال تولید یک محصول اساسی برای تأمین نیاز بازار داخلی است، در تنگنا قرار ندهد.
مشکلات شالی‌کوبی‌ها
سواری با اشاره به اینکه ۴۶۰ واحد شالی‌کوبی در استان خوزستان فعالیت دارند و از ظرفیت تولید ۳۶۰ هزار تن شلتوک برخوردار هستند، ادامه می‌دهد: اگرچه از صنایع تبدیلی به عنوان بازوی تولید و کشاورز یاد می‌شود اما شالی‌کوبی‌ها و صنایع تبدیلی این استان در حوزه برنج با مشکلات زیادی مواجه هستند که از جمله آن‌ها می‌توان به نداشتن سرمایه کافی، عدم بهره‌گیری از تسهیلات سرمایه در گردش، عدم بنیه مالی در بیمه کردن نیروها و کارگران و محاسبه آزاد و نجومی قبض‌های آب، برق و گاز آن‌ها با توجه به برداشتن یارانه‌ها اشاره کرد که متأسفانه همه این کاستی‌ها و افزایش هزینه‌ها بر قیمت تمام شده برنج تأثیرگذار است.رئیس انجمن برنج خوزستان درباره آینده بازار برنج و قیمت این کالای اساسی نیز می‌گوید: اگر دولت تدابیر واقعی و کارشناسی شده برای کالاهای اساسی از جمله برنج نیندیشد افزایش چشمگیر قیمت‌ها ادامه پیدا خواهد کرد زیرا مردم برای تأمین سفره خود به ناچار باید کالایی مثل برنج را خریداری کنند و کمبود عرضه سبب رشد قیمت‌ها خواهد شد.وی با بیان اینکه تاکنون هیچ گونه احتکار برنجی در استان خوزستان گزارش نشده است، خاطرنشان می‌کند: از دولت و به ویژه جهاد کشاورزی درخواست داریم راهکارهای مناسبی برای حمایت از کشت برنج و تأمین امنیت غذایی کشور ارائه دهند تا علاوه بر حفظ معیشت کشاورزان، قیمت آن برای سفره مردم نیز تنظیم و تعدیل شود.