به گزارش خبرگزاری تسنیم در زنجان، با فرارسیدن دوران بازنشستگی و به پایان رسیدن مسئولیت‌های پرفشار شغلی، فصل جدیدی در زندگی سالمندان آغاز میشود که تعریف آن بیش از هر چیز با کیفیت گذران اوقات فراغت و حفظ پیوندهای اجتماعی معنا پیدا می‌کند.
در همین راستا، فضاهای عمومی شهر، از پارک‌ها و فرهنگسراها گرفته تا مساجد و حتی نیمکت‌های قدیمی میادین، به کانون‌های حیاتی برای تجمع و تبادل تجربه تبدیل شده‌اند.
این گردهمایی‌های روزانه، که گاه به شکل جلسات ثابت دوستانه و گاه در قالب بحث‌های خودمانی شکل می‌گیرند، فراتر از یک تفریح ساده، نقش یک شبکه حمایتی و مرکز انتقال دانش نسلی را ایفا می‌کنند؛ پدیده‌ای که نه تنها به رفع انزوای دوران کهولت کمک می‌کند، بلکه با فعال نگه‌داشتن ذهنی و اجتماعی این قشر، به افزایش امید به زندگی و سلامت روان آن‌ها منجر میشود.
آنچه در پس زمینه این دورهمی‌های ساده در جریان است، تبادل غنی اطلاعات و خاطرات است. موضوعات مورد بحث در این محافل غالباً از مسائل کلان روز و تحلیل‌های سیاسی و اقتصادی تا مرور نوستالژیک سال‌های خدمت و تجربیات شخصی در بزرگ کردن فرزندان و مدیریت امور مالی را در بر می‌گیرد.
برای بسیاری از بازنشستگان، این فضاهای عمومی، جایگزین نهادهای رسمی محل کار شده‌اند و حس تعلق و هویت‌بخشی دوباره را به ارمغان می‌آورند.
در واقع، این تجمعات نه تنها فرصتی برای فرار از سکوت خانه است، بلکه محلی برای بازیابی منزلت اجتماعی و احساس مفید بودن در جامعه‌ای است که اغلب بر مبنای بهره‌وری اقتصادی تعریف میشود. گزارش پیش رو به بررسی دقیق‌تر اهمیت این پاتوق‌های خودجوش و تأثیر عمیق آن‌ها بر سلامت روان و کیفیت زندگی سالمندان شهری می‌پردازد.
طرح فوری شورای شهر برای مبارزه با انزوای سالمندان
منصور مرادلو، عضو شورای شهر زنجان، در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در زنجان، به وضعیت مراکز رفاهی بازنشستگان و سالمندان اشاره کرد و اهمیت حمایت از این قشر جامعه را مورد تأکید قرار داد.
مرادلو با اشاره به وجود مراکز ارزشمندی مانند «مرکز خردمندان» که توسط علوم پزشکی در اسلام‌آباد اداره میشود، اظهار داشت: اصل تکلیف مربوط به بهزیستی نیست، بلکه باید به افرادی که تجارب گران‌بهایی دارند و ممکن است به دلیل دوری از اجتماع دچار افسردگی شوند، بها داده شود
وی افزود: این مراکز محلی برای آموزش سوادآموزی، قرآن، صنایع دستی، خاطره‌گویی و قصه‌گویی هستند و مجموعه بسیار ارزشمندی محسوب می‌شوند. ما درخواست کردیم که مشابه این مرکز در مناطق دیگر شهر نیز راه‌اندازی شود.
ایجاد کتابخانه‌های کوچک در پارک‌ها
عضو شورا به همکاری با اداره کل کتابخانه‌های استان برای توسعه زیرساخت‌های فرهنگی در فضاهای عمومی پرداخت و گفت: اداره کل کتابخانه‌ها آمادگی خود را برای تجهیز قفسه‌ها و تأمین نیروی انسانی این غرفه‌ها اعلام کرده است؛ تنها نیازمند تخصیص فضا از سوی شهرداری هستیم.
مرادلو با اشاره به شناسایی چهار تا پنج نقطه مناسب، از جمله پارک علم و فناوری، روبروی باشگاه فرهنگیان و پارک گلشهر، تأکید کرد: این سازه‌ها قرار است با معماری زیبا و به صورت سازه‌های سبک ساخته شوند تا فرآیند اجرای آن‌ها سریع باشد. امیدواریم این موضوع در بودجه لحاظ شود.
وی هدف از این اقدام را ایجاد محلی برای مراجعه روزانه سالمندان دانست که بتوانند به مطالعه روزنامه و کتاب بپردازند، شطرنج بازی کنند و به دورهمی‌های سازنده بپردازند؛ امری که ممکن است همیشه در کانون‌ها میسر نباشد.
عضو شورای اسلامی شهر زنجان خواستار شد که شهرداری و سازمان‌های فرهنگی، این حوزه را جدی بگیرند و با همکاری بین‌بخشی، این زیرساخت‌ها را فراهم کنند تا الگویی در سطح کشور ارائه شود و از تجارب پیشکسوتان به نحو شایسته‌ای استفاده گردد.
فعالیت‌های ورزش و جوانان در این حوزه مقطعی است
در این راستا اسلام محمدی‌پور، مدیرکل ورزش و جوانان استان زنجان،در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم با اشاره به برخی خلاهای ساختاری در پیگیری امور مستمر قشر سالمند پس از بازنشستگی، تأکید کرد که این حوزه فاقد نهاد تخصصی متمرکز در سطح ملی است و برنامه‌های موجود اغلب جنبه مقطعی و گاهی اوقا بسته به برنامه دارد که پایدار نیز اجرا میشود
وی اظهار داشت: هرچند برنامه‌های متعددی برای نشاط و سلامت سالمندان اجرا میشود، اما متولی اصلی این امور باید به صورت ساختاری تعریف شود.
محمدی پور در تبیین وضعیت موجود بیان کرد: سازمان‌های متولی مانند تأمین اجتماعی یا بازنشستگی کشوری، امور افراد را تا پیش از بازنشستگی پیگیری می‌کنند، اما پس از آن، متولی مشخصی برای سلامت، ورزش و تفریحات این قشر وجود ندارد؛ موضوعی که در کشور میبایست برنامه های مدونی طراحی و اجرا شود
مدیرکل ورزش و جوانان زنجان با اشاره به اقدامات اداره متبوع خود، افزود: ما 33 ایستگاه صبحگاهی فعال و پایدار داریم و جشنواره‌های بازیهای محلی و رویدادهای ورزشی مقطعی در پارک‌ها برگزار می‌کنیم؛ با این حال، این اقدامات در مقام پاسخگویی به یک نیاز مستمر نیست.
محمدی‌پور تصریح کرد: اداره کل ورزش و جوانان، در این زمینه غالباً به عنوان مهمان در جلساتی که با محوریت بهزیستی یا استانداری برگزار میشود، شرکت کرده و برنامه‌هایی مانند جشنواره‌های ویژه سالمندان بالای 60 سال را اجرا می‌کند که علیرغم استقبال، به دلیل هزینه‌های بالا، قابلیت تکرار مداوم را ندارند.
وی تأکید کرد: همانطور که برای قشر جوان، «سازمان جوانان» به صورت مستمر پیگیر امور است، حوزه سالمندان نیز نیازمند یک نهاد خاص قانونی است تا با اعتبارات سلامت محور به صورت دائم، نشاط، سلامتی و تفریحات این سرمایه ملی را پوشش دهد. این موضوع نیاز به حل قانونی دارد و در نتیجه اداره کل ورزش و هیأت ورزش همگانی و بازیهای بومی محلی و همچنین انجمن پیشکسوتان در بخش کمیته ورزش همگانی هیأت‌ها اکثرا دارای برنامه های سلامت محوربرای سالمندان و پیشکسوتان هستند.
نیاز سالمندان به خدمات مستمر در دوران بازنشستگی
شهرام رجبی، معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی استان زنجان،در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم با تشریح گستره خدمات توانبخشی و حمایتی این سازمان، آمار سالمندان تحت پوشش استان را 3530 نفر اعلام کرد و بر لزوم کاهش شکاف بین نسل جوان و سالمند از طریق برنامه‌های مشارکتی تأکید نمود.
رجبی با اشاره به خدمات مستمر و غیرمستمر به جامعه هدف سالمندان، گفت: بخش مستمر شامل پرداخت مستمری و هزینه معیشت به سالمندانی است که هیچ منبع درآمدی ندارند.
وی به مراکز نگهداری اشاره کرد و افزود: در استان سه مرکز شبانه‌روزی (شامل یک مرکز بانوان در ابهر و دو مرکز در زنجان برای مردان و پردیس) فعال هستند که به سالمندان نیازمند مراقبت‌های توانبخشی، دارویی و نگهداری 24 ساعته خدمات ارائه می‌دهند
معاون توانبخشی بهزیستی زنجان با اشاره به سالمندان خودکفا یا تحت حمایت خانواده، از خدمات عمومی روزانه خبر داد و اظهار داشت: در حال حاضر دو مرکز روزانه بانوان در زنجان (مهرگان و بنیان پاک) فعال است که سالمندان سرپایی می‌توانند از برنامه‌های متنوع توانبخشی، موسیقی درمانی، کار درمانی و روانشناسی بهره‌مند شوند و کارهای هنری انجام دهند تا نشاط و شادابی در آنان تقویت شود.
رجبی در ادامه، به اجرای طرح جدید «مرکز مهر و گفتگو» در زنجان اشاره کرد که تفاهمنامه آن با وزارت آموزش و پرورش منعکس شده و دبیرخانه استانی آن بر عهده بهزیستی است.
وی در این باره توضیح داد: این مراکز در یکی از مدارس مشخص شده توسط آموزش و پرورش دایر میشود و هدف اصلی آن کاهش شکاف بین نسل جوان و سالمند است. سالمندان بازنشسته آموزش و پرورش یا حوالی منطقه در این مراکز حضور یافته و از تجارب خود بهره خواهند داد.
معاون توانبخشی بهزیستی استان، همچنین بر اهمیت آموزش‌های پیشگیرانه تأکید کرد و گفت: با هماهنگی علوم پزشکی، آموزش‌های خود مراقبتی، پیشگیری از معلولیت در دوره سالمندی، مدیریت پرفشاری خون، تغذیه و ورزش درمانی به صورت مستمر برای تمامی سالمندان تحت پوشش ارائه میشود تا استقلال جسمی آنان تا حد امکان حفظ و تعویق انداختن دوره وابستگی محقق شود.
رجبی اضافه کرد: علاوه بر این، خدمات فرهنگی، اجتماعی و ورزشی از طریق بنیاد فرزانگان (از جمله اردوهای مذهبی و تفریحی) نیز برای سالمندان تحت پوشش در شهرستان خدابنده و سایر مراکز فراهم شده است.
هم‌افزایی حمایت‌های محلی؛ گامی مؤثر در مسیر توانمندسازی سالمندان
بررسی عملکرد نهادهای شهری و استانی حاکی از آن است که در زنجان، تلاش‌های خوبی برای برقراری ارتباط و حمایت از سالمندان صورت پذیرفته است؛ از ایجاد زیرساخت‌های فرهنگی و اجتماعی توسط شورای شهر نظیر «مرکز خردمندان» و پیگیری کتابخانه‌های کوچک در پارک‌ها، تا خدمات مستقیم و حمایتی سازمان بهزیستی شامل طرح‌هایی چون «مهر و گفتگو» برای تعامل بین‌نسلی. این اقدامات نشان می‌دهد که مدیران استانی به اهمیت پیشگیری از انزوا و حفظ کرامت سالمندان واقف بوده و در چارچوب اختیارات خود، گام‌های مهمی را برداشته‌اند.
با این حال، چالش اصلی در تداوم و جامعیت این خدمات نمایان میشود؛ چنانکه از سوی متولیان ورزش نیز اشاره شد، فقدان یک نهاد ساختاری و دائمی در سطح ملی برای پوشش مستمر حوزه ورزش، فرهنگ و سلامت این قشر، باعث شده است بخش‌هایی از برنامه‌ها، نظیر فعالیت‌های ورزشی، ماهیتی مقطعی پیدا کنند.
بنابراین، نیاز اصلی امروز سیاست‌گذاران، عبور از اقدامات جزیره‌ای و تدوین یک راهبرد کلان ملی است تا بتوانند نیاز حیاتی سالمندان، یعنی حمایت مستمر از اوقات فراغت، منزلت اجتماعی و سلامت جسمی-روانی، را به شکلی تضمین‌شده و پایدار برآورده سازند.
انتهای پیام/