به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»در دنیای امروز، محتوای دیجیتال تبدیل به جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره ما شده است. از شبکه‌های اجتماعی گرفته تا پلتفرم‌های آموزشی، این منابع به شکل قابل توجهی بر تربیت نسل جدید اثر می‌گذارند. اما در کنار فرصت‌هایی که این فضا برای آموزش و رشد فراهم می‌آورد، چالش‌هایی نظیر دسترسی به محتوای غیرمناسب و عدم تعادل در مصرف آن نیز به وجود آمده است.این پدیده را می‌توان شکل جدیدی از «اشتراک‌گذاری والدینی» یا همان Sharenting دانست؛ جایی که تربیت از حریم خانواده بیرون آمده و در فضای عمومی روایت می‌شود.
در این گزارش، به این پرسش‌ها می‌پردازیم: چرا برخی مادران وارد دنیای پادکست می‌شوند؟ چه فواید و چه خطراتی دارد؟ و این روند چه تأثیری بر خودِ مادر، فرزند و جامعه می‌گذارد؟
دلایل روان‌شناختی
۱. احساس هویت مستقل: بسیاری از مادران از طریق تولید محتوا احساس می‌کنند فراتر از نقش سنتی «مادر بودن» رفته‌اند و هویت حرفه‌ای‌تر و مستقل‌تری پیدا کرده‌اند.
۲. نیاز به دیده شدن و هم‌افزایی: بیان تجربه‌های تربیتی، دریافت بازخورد و احساس تعلق به جمع دیگر مادران، می‌تواند حس ارزشمندی و پیوند اجتماعی ایجاد کند.
۳. راهی برای فاصله گرفتن از فشارها: مطالعه‌ای نشان می‌دهد ۸۴ درصد از مادران مسئولیت اصلی امور خانه و تربیت را بر عهده دارند. تولید محتوا می‌تواند فرصتی باشد برای تخلیه فشار روانی و یافتن معنا در روزمرگی.
۴. تمایل به کمک و اثرگذاری: برخی مادران از اشتراک تجربه خود هدفی خیرخواهانه دارند و می‌خواهند با گفتن اشتباهات یا موفقیت‌هایشان به دیگران کمک کنند.
زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی
۱. تحول نقش مادر در جامعه: مادران امروز، با دسترسی بیشتر به رسانه‌ها، امکان بیان و تحلیل تجربه شخصی خود را یافته‌اند.
۲. فرهنگ اشتراک‌گذاری: در عصر شبکه‌های اجتماعی، مرز میان زندگی خصوصی و عمومی باریک‌تر شده و تولید محتوا توسط افراد عادی، امری پذیرفته است.
۳. اقتصاد تولید محتوا: برخی مادران با جذب مخاطب، اسپانسر یا برند، از تجربه تربیتی خود درآمدزایی می‌کنند. این گروه گاه با عنوان Momfluencer (مادر اینفلوئنسر) شناخته می‌شوند.
۴. شبکه‌سازی و حمایت اجتماعی: تولید پادکست برای بسیاری از مادران، راهی برای خروج از تنهایی و شکل‌دادن به گروهی از «هم‌مادران» است.
چند عدد کلیدی درباره والدین دیجیتال
حدود ۸۰ درصد والدین دارای فرزند زیر ۴ سال از رسانه‌های اجتماعی برای بحث درباره تربیت استفاده می‌کنند.
پژوهش‌ها نشان می‌دهد ۸۴ درصد مادران در مقایسه با ۶۹ درصد پدران بیشتر به دنبال مشاوره تربیتی در فضای آنلاین هستند.
در فهرست‌های جهانی «Parenting Podcasts»، موضوعات تربیتی رشد چشمگیری در قالب صوتی داشته‌اند.
با این حال، تحقیقات درباره Sharenting هشدار می‌دهند که این روند می‌تواند حریم خصوصی کودک را نقض کند.
مزایای پدیده «مامان‌های میکروفونی»
۱. به اشتراک گذاشتن تجربه‌ها: روایت اشتباهات و موفقیت‌ها به دیگران کمک می‌کند و احساس «تنهایی در تربیت» را کاهش می‌دهد.
۲. ایجاد شبکه حمایتی: مادران می‌توانند با مخاطبان مشابه ارتباط بگیرند، گفتگو کنند و از هم یاد بگیرند.
۳. خودآگاهی و رشد شخصی: بازگویی تجربه در قالب پادکست موجب تأمل، تحلیل و خودشناسی بیشتر می‌شود.
۴. فرصت حرفه‌ای و اقتصادی: پادکست موفق می‌تواند منبع درآمد، همکاری با برندها یا ارائه خدمات آموزشی باشد.
مخاطرات و چالش‌ها
۱. نقض حریم خصوصی کودک: روایت‌های تربیتی ممکن است اطلاعات خصوصی کودک را علنی کند و در آینده برای او مسئله‌ساز شود.
۲. فشار روانی و تصویر ایده‌آل: مادری که خود را در معرض دید می‌گذارد، ممکن است احساس کند باید همیشه «بی‌نقص» باشد و این امر اضطراب‌زا است.
۳. محتوای غیردقیق و عمومی: مشاوره‌های شخصی ممکن است برای همه کاربرد نداشته باشند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند والدین در تشخیص محتوای درست از نادرست دچار دشواری می‌شوند.
۴. تجاری‌شدن تربیت: وقتی جذب مخاطب و درآمد در اولویت قرار گیرد، ممکن است تجربه خانوادگی اصالت خود را از دست بدهد.
۵. کاهش حضور واقعی: تمرکز بیش از حد بر تولید محتوا، می‌تواند زمان ارتباط واقعی با کودک را کاهش دهد.
تأثیر روانی بر والد و کودک
۱. برای والد: بیان تجربه می‌تواند نقش «تخلیه روانی» (کاتارسیس) داشته باشد و به وضوح ذهنی و آرامش کمک کند.
۲. برای کودک: اگر حضور او در محتوا پررنگ باشد، ممکن است احساس کند بخشی از زندگی‌اش به نمایش گذاشته شده است و اختیارش کاهش یافته است.
۳. رابطه والد و کودک: گاهی مرز بین «والد واقعی» و «والد رسانه‌ای» مبهم می‌شود؛ آیا کودک بخشی از زندگی است یا بخشی از محتوا؟
۴. هویت کودک: مواجهه با تصویری که از دوران کودکی او منتشر شده، می‌تواند در آینده بحران هویت یا ناراحتی به همراه داشته باشد.
کارکردهای اجتماعی و فرهنگی
۱. تابوشکنی درباره مادرانگی: روایت مادران از تجربه خود می‌تواند سکوت و انزوای سنتی را بشکند و گفتگو درباره مادر بودن را آزادتر کند.
۲. ارتقای گفت‌وگوهای تربیتی: پادکست‌های مادرانه می‌توانند مفاهیم روان‌شناسی و تربیتی را در سطح عمومی مطرح کرده و آگاهی جمعی را افزایش دهند.
۳. شکل‌گیری جامعه والدین آنلاین: این پدیده می‌تواند شبکه‌ای حمایتی میان والدین ایجاد کند؛ اما همزمان خطر تبدیل شدن مادر به «برند» و کودک به «محتوا» نیز وجود دارد.
اگر مادر هستید و تولید محتوا هم انجام می‌دهید، این نکات را جدی بگیرید
۱. شفاف باشید: هدف خود را مشخص کنید؛ اشتراک تجربه برای کمک به دیگران یا جذب مخاطب و درآمد؟
۲. حریم کودک را حفظ کنید: پیش از انتشار، از خود بپرسید آیا کودک در آینده با این محتوا احساس راحتی خواهد داشت؟
۳. تجربه را با دانش بیامیزید: تأکید کنید که هر خانواده منحصربه‌فرد است و توصیه‌ها برای همه یکسان نیست.
۴. به منابع معتبر تکیه کنید: از منابع علمی یا متخصصان یاد کنید تا اعتمادسازی شود.
۵. به سلامت روان خود توجه کنید: تولید مداوم محتوا ممکن است استرس‌زا باشد؛ مراقبت از خود را فراموش نکنید.
۶. زمان واقعی را قربانی نکنید: کیفیت حضور با فرزند مهم‌تر از کمیت محتوای منتشرشده است.