به گزارش روز شنبه ایرنا، شبکه «السومریه نیوز» در یادداشتی درباره آینده مذاکرات تشکل دولت جدید عراق نوشت: در حالی که نتایج انتخابات اخیر آرایش سیاسی جدیدی در بغداد رقم زده است، نیروهای سیاسی عراق مذاکراتی زودهنگام را برای تشکیل دولت آینده آغاز کرده‌اند.
به گفته منابع سیاسی، فضای پیش‌رو خالی از پیچیدگی نیست و روند گفت‌وگوها نیازمند سطح بالایی از انعطاف و تفاهم میان گروه‌های پیروز است تا از تکرار بحران‌های طولانی‌مدت در تشکیل کابینه جلوگیری شود.
با وجود پایان رسمی انتخابات، پیامدها و بحث‌های پیرامون آن همچنان بر فضای سیاسی سایه انداخته و مهم‌ترین موضوع مورد توجه اکنون، سازوکار تعیین نخست‌وزیر و شکل‌گیری دولت جدید است. از مدت‌ها پیش روشن شده بود که رقابت اصلی میان دو محور جریان دارد؛ محورِ حامی «محمد شیاع السودانی» برای کسب یک دوره دوم نخست‌وزیری و محورِ «نوری المالکی» که با هرگونه تمدید برای السودانی مخالف است. این وضعیت یادآور تنش‌های پس از انتخابات ۲۰۲۱ است؛ زمانی که تلاش جریان صدر برای تشکیل دولت به اصطلاح «اکثریت» به دلیل مخالفت ائتلاف چارچوب هماهنگی شیعیان عراق ناکام ماند.
توافق کامل نیروهای چارچوب هماهنگی درباره نخست‌وزیری ضروری است
براساس نتایج اولیه، السودانی بیشترین کرسی‌ها را به دست آورده و تعداد نمایندگان او به بیش از ۴۵ نفر رسیده است. با این حال، تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد که صرفِ در اختیار داشتن بیشترین کرسی‌ها تضمینی برای انتخاب نخست‌وزیر نیست. در انتخابات گذشته نیز جریان صدر با ۷۲ کرسی نتوانست سنت تثبیت شده سیاست عراق را بشکند؛ سنتی که بر توافق کامل نیروهای چارچوب هماهنگی درباره نامزد نخست‌وزیری تأکید دارد.
این واقعیت‌ها باعث شده است انتظار موفقیت السودانی در کسب دوره دوم کاهش یابد، به‌ویژه آنکه احزاب کرد و سنی تجربه تلخ ایستادن در برابر چارچوب هماهنگی را در سال ۲۰۲۲ به‌خاطر دارند و محمد الحلبوسی برکناری خود از ریاست پارلمان را «پیام تنبیهی» برای ائتلاف با پروژه صدر می‌داند و فشارهای مالی بر اقلیم کردستان نیز به عنوان اقدامی مشابه ارزیابی شده است.
چند روز پیش از انتخابات، «قیس الخزعلی» دبیرکل عصائب اهل الحق عراق تأکید کرده بود که «کردها و سنی‌ها درس ۲۰۲۲ را آموخته‌اند و انتخاب نخست‌وزیر باید بر اساس اجماع شیعیان باشد»؛ موضعی که نشان می‌دهد این دو محور حاضر نیستند میان جریان‌های شیعی جانب یکی را بگیرند. این پیام مستقیماً تلاش‌های السودانی را برای کسب پشتیبانی فراتر از چارچوب، محدودتر کرده است.
پس از اعلام نتایج، دیدارهای گسترده میان رهبران چارچوب هماهنگی از جمله المالکی، الخزعلی، المندلاوی و عمار الحکیم آغاز شد؛ اما نکته قابل توجه غیبت کامل السودانی در این نشست‌ها بود. حتی فالح الفیاض، نزدیک‌ترین متحد انتخاباتی السودانی، در دیداری جداگانه در کنار قیس الخزعلی دیده شد؛ صحنه‌ای که بسیاری آن را نشانه‌ای از تلاش زودهنگام برای «انزوای سیاسی» نخست‌وزیر فعلی تعبیر کرده‌اند.
اکنون السودانی با دو گزینه روبه‌روست؛ پیوستن دوباره به میز گفت‌وگوهای چارچوب هماهنگی و کمک به آنها برای انتخاب نخست‌وزیر جدید، یا ادامه مسیر مستقل برای کسب حمایت جهت دوره دوم؛ مسیری که ناظران شانس چندانی برای موفقیت آن قائل نیستند.
تمدید نخست وزیری السودانی یا کنارگذاشتن وی؟
تحلیلگران بر این باورند که کنار گذاشتن السودانی می‌تواند دولت آینده را با تنش‌های گسترده آغاز کند. در مقابل، اگر چارچوب هماهنگی بخواهد سطح انتقادها و نگرانی‌ها را کاهش دهد، تمدید نخست‌وزیری السودانی گزینه‌ای ضروری به نظر می‌رسد؛ گزینه‌ای که هنوز مشخص نیست این ائتلاف سیاسی برای آن به اجماع برسد یا خیر.
به این ترتیب، عراق در آستانه مرحله‌ای سرنوشت‌ساز قرار دارد؛ مرحله‌ای که تصمیم ائتلاف چارچوب هماهنگی شیعیان در آن، مسیر دولت آینده و ثبات سیاسی کشور را رقم خواهد زد.