به گزارش خبرنگار ایرنا، حسین افشین روز پنجشنبه در نشست با روسای دانشگاه‌های استان همدان که با حضور استاندار، رؤسای دانشگاه‌ها و جمعی از نخبگان علمی برگزار شد، بر ضرورت بازنگری در مسیر توسعه علمی کشور و بازتعریف نقش دانشگاه‌ها در تحقق اهداف اقتصاد دانش‌بنیان تأکید کرد و گفت: ۲ پرسش اساسی برای ما در معاونت علمی و فناوری همواره مطرح است؛ نخست اینکه چه تعهدی داده می‌شود و دوم اینکه چه اقدامی در عمل انجام می‌گیرد، این ۲ شاخص تعیین می‌کند که حرکت علمی کشور در مسیر واقعی رشد و بهره‌وری است یا در سطح شعار باقی مانده است.
وی با بیان اینکه سیاست معاونت علمی و فناوری دولت بر «کارآمدی به‌جای ساخت‌وساز» استوار است، افزود: ما در این معاونت به دنبال ساخت پردیس یا ساختمان‌های جدید نیستیم. دولت به‌هیچ‌وجه قصد آغاز پروژه‌های عمرانی تازه را ندارد مگر آنکه نیاز و دلیل آن به طور کامل روشن و مستند باشد.
افشین تاکید کرد: نگاه دولت بر بهره‌گیری بهینه از ظرفیت‌های موجود متمرکز است و هرگونه اعتبار عمرانی تنها در صورت ضرورت و برای تکمیل زیرساخت‌های نیمه‌تمام تخصیص خواهد یافت.
وی با اشاره به روند کاهشی شاخص‌های رشد علمی کشور در سال گذشته اظهار کرد: در سال ۱۴۰۲ رشد علمی ما نسبت به سال ۱۴۰۱ حدود ۵.۶ درصد کاهش داشته است. این آمار زنگ خطری برای نظام علمی و پژوهشی کشور به شمار می‌رود و نشان می‌دهد که باید با رویکردی تازه و برنامه‌ریزی دقیق‌تر، مسیر حرکت علمی را بازسازی کنیم.
وی تصریح کرد: دانشگاه‌ها باید به‌صورت شفاف اعلام کنند چه عواملی موجب افت شاخص‌های پژوهشی شده و برای جبران آن چه نیازهایی دارند و جهش علمی بدون آسیب‌شناسی دقیق ممکن نیست.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس‌جمهور با بیان اینکه دانشگاه‌ها باید به جای تمرکز بر کمیت، کیفیت پژوهش‌ها را ارتقا دهند، افزود: افزایش بودجه‌ها باید منجر به دستاوردهای علمی شود، بودجه بنیاد ملی علم کشور از ۱۰۰ میلیارد تومان در سال گذشته به یک‌هزار میلیارد تومان افزایش یافته، اما دانشگاه‌های استان همدان هنوز آن‌طور که باید از این ظرفیت بهره‌مند نشده‌اند.
وی ادامه داد: در میان دانشگاه‌های استان، دانشگاه بوعلی‌سینا با ۱۴۷ طرح تحقیقاتی بیشترین مشارکت را داشته است، دانشگاه علوم پزشکی همدان ۳۹ طرح، دانشگاه ملایر ۲۷ طرح و دانشگاه صنعتی همدان ۱۵ طرح به ثبت رسانده‌اند؛ این اختلاف بیانگر آن است که ظرفیت‌های علمی استان هنوز به‌طور کامل فعال نشده است.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس‌جمهور در ادامه گفت: در سال ۱۴۰۱ تنها ۲۹ طرح از استان همدان برای دریافت حمایت‌های بنیاد علم ارسال شد که نیمی از آن‌ها تأیید شد. این رقم برای استانی که دارای دانشگاه‌های زیاد و صدها عضو هیأت علمی توانمند است، کافی نیست.
وی ادامه داد: دانشگاه بوعلی‌سینا ۴۰۰ و علوم پزشکی همدان ۵۰۰ عضو هیأت علمی دارد و این ظرفیت انسانی باید بیش از پیش به کار گرفته شود. هرچه درخواست‌ها و طرح‌های علمی بیشتری از استان ارسال شود، میزان حمایت نیز افزایش خواهد یافت.
وی با تأکید بر اینکه سیاست اصلی معاونت علمی، حمایت از طرح‌های متعهد و دارای خروجی کاربردی است، گفت: ما تنها به دنبال تجهیز آزمایشگاه‌ها یا ایجاد اتاق تمیز نیستیم؛ بلکه معیار اصلی ما تعهد علمی، هدف‌گذاری روشن و دستاورد مشخص است. کشور امروز به پژوهش‌های مساله‌محور نیاز دارد. هر اندازه که دانشگاه‌ها بتوانند طرح‌هایی ارائه دهند که نتایج عملی و قابل سنجش داشته باشد، به همان اندازه مورد حمایت قرار خواهند گرفت.
افشین با اشاره به اصلاح فرآیند صدور مجوز شرکت‌های دانش‌بنیان تصریح کرد: در گذشته مراحل صدور مجوز طولانی و گاه پیچیده بود، اما با اصلاحات ساختاری در معاونت علمی، اکنون مسیر کوتاه‌تر و شفاف‌تر شده است. افرادی که متقاضی دریافت مجوز نخبگی یا استفاده از تسهیلات ویژه هستند، باید امتیازات لازم را داشته باشند.
وی افزود: ما در تلاش هستیم شاخص‌های شناسایی نخبگان مهارتی را نیز فعال کنیم تا افرادی که از مهارت‌های فنی، صنعتی یا خلاقانه برخوردارند، در زمره نخبگان قرار گیرند. در بسیاری از استان‌ها هنوز نخبه مهارتی به‌صورت رسمی شناسایی نشده است و همدان باید در این زمینه پیشگام باشد.
وی افزود: پیشنهاد داده‌ایم در دستگاه‌های مختلف دولتی از جمله وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی، جوایز ویژه‌ای برای نخبگان طراحی شود. به عنوان نمونه جایزه "چنخبه کارگری یا مهندس نمونه می‌تواند الگویی برای سایر بخش‌ها باشد.
وی افزود: این اقدام موجب می‌شود ارزش نخبگی از قالب دانشگاهی فراتر رود و به همه حوزه‌های مهارتی و فناورانه گسترش یابد. در عین حال باید بپذیریم که منابع مالی محدود است و ناچاریم حمایت‌ها را بر نخبگان اثرگذار و طرح‌های با بازده فناورانه متمرکز کنیم.
افشین تأکید کرد: اعتبارات تخصیص‌یافته در حوزه دانش‌بنیان، تنها به مراکز رشدی تعلق می‌گیرد که فعالیت‌های آن‌ها به فناوری منجر شود، نه به کارگاه‌های آموزشی صرف. هدف ما شکل‌گیری زنجیره‌های فناورانه است که پژوهش را به تولید و اشتغال پیوند دهد. مراکزی که بتوانند مسیر ایده تا محصول را به‌درستی طی کنند، در اولویت حمایت‌های ملی قرار می‌گیرند.
معاون علمی رییس‌جمهور با قدردانی از عملکرد استان همدان در حوزه آزمایشگاهی گفت: همدان یکی از فعال‌ترین استان‌ها در استفاده از خدمات آزمایشگاهی کشور است و این نشان می‌دهد که تحقیقات کاربردی در این استان رونق گرفته است.
وی ادامه داد: ما قصد داریم زیرساخت‌های آزمایشگاهی همدان را بیش از پیش تقویت کنیم و فعالیت‌های ملی در این حوزه را به این استان متصل کنیم. این امر می‌تواند همدان را به یکی از قطب‌های علمی کشور در زمینه آزمایشگاه‌های مرجع تبدیل کند.
افشین در ادامه به تشریح برخی برنامه‌های ملی معاونت علمی پرداخت و گفت: «در استان کرمان، حوزه هوش مصنوعی پزشکی به عنوان پایلوت کشور انتخاب شده است و تمامی فعالیت‌های مرتبط با این حوزه به پارک علم و فناوری کرمان متصل می‌شود. در سایر استان‌ها نیز حوزه‌های تخصصی مشابه تعریف شده و تلاش داریم همدان را در یکی از محورهای اولویت‌دار ملی فعال کنیم.»
وی با تأکید بر لزوم هماهنگی میان وزارتخانه‌ها در فعالیت‌های فناورانه تصریح کرد: هر وزارتخانه‌ای نباید به‌صورت مستقل و جزیره‌ای عمل کند. توسعه علمی و فناورانه کشور نیازمند هم‌افزایی میان دستگاه‌های مختلف است. معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در پی ایجاد پیوند میان دانشگاه‌ها، وزارتخانه‌ها و صنایع کشور است تا چرخه علم تا ثروت به شکل واقعی تحقق یابد. اگر این همگرایی نهادینه شود، جهش علمی و اقتصادی کشور دور از دسترس نخواهد بود.