به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، با شروع فصل سرما، بخاری‌ها، شومینه‌ها و پکیج‌ها یکی پس از دیگری در خانه‌های ایرانی روشن می‌شوند تا سرمای آبان و آذر جای خود را به گرمای مطبوع دهد. اما همزمان با روشن شدن شعله‌ها، خطری خاموش نیز در گوشه و کنار خانه‌ها بیدار می‌شود؛ خطری بی‌بو، بی‌رنگ و بی‌صدا که هر سال جان ده‌ها نفر را می‌گیرد و صدها نفر دیگر را راهی بیمارستان می‌کند: گاز مونوکسیدکربن (CO)، معروف به قاتل خاموش.
طبق گزارشات رسمی سازمان آتش‌نشانی، بخش قابل توجهی از حوادث مرگ‌بار زمستانی در کشور ناشی از نشت گاز و مسمومیت با این گاز کشنده است. بسیاری از این حوادث اما به‌سادگی و تنها با کمی دقت قابل پیشگیری هستند. برای بررسی دقیق‌تر این موضوع با جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی تهران گفت‌وگو کردیم.
ناآگاهی؛ عامل اصلی تکرار حوادث
سؤال: آقای ملکی، چرا با وجود تکرار هشدارها، هنوز هم شاهد مسمومیت‌ها و حوادث گازگرفتگی هستیم؟
ملکی: متأسفانه ریشه بسیاری از این حوادث در ناآگاهی یا بی‌توجهی به نکات ساده ایمنی است. مردم معمولاً زمانی به سراغ نصب وسایل گرمایشی می‌روند که سرمای هوا به اوج رسیده و ناچارند با عجله بخاری را راه بیندازند. در چنین شرایطی، نه زمان کافی برای بررسی سلامت دودکش‌ها و اتصالات وجود دارد و نه دقت لازم در انتخاب وسایل استاندارد. همین بی‌احتیاطی ساده می‌تواند به فاجعه ختم شود.
وی ادامه می‌دهد: نصب نادرست بخاری، استفاده از دودکش‌های معیوب، شیلنگ‌های نامناسب و بست‌های غیراستاندارد از مهم‌ترین دلایل نشت گاز و انفجار است. متأسفانه برخی افراد هنوز از شیلنگ آب برای گاز استفاده می‌کنند یا با سیم، بست درست می‌کنند که به‌مرور باعث بریدگی و نشت گاز می‌شود.
وسایل استاندارد بخرید، نه تبلیغاتی
سؤال: یکی از تأکیدات همیشگی شما خرید وسایل استاندارد است. چرا این موضوع تا این حد اهمیت دارد؟
ملکی: خرید وسیله گرمایشی، فقط خرید یک کالای مصرفی نیست؛ در واقع خرید امنیت خانواده است. ما همیشه می‌گوییم مردم به تبلیغات ظاهری توجه نکنند. هر کالایی که ارزان‌تر است، لزوماً مقرون به‌صرفه نیست. وسیله‌ای که استاندارد ملی دارد، خدمات پس از فروش معتبر ارائه می‌دهد و قطعات آن در بازار در دسترس است، انتخاب مطمئن‌تری است.
سخنگوی سازمان آتش‌نشانی اضافه می‌کند: اگر از وسایل چند سال گذشته استفاده می‌کنید، حتماً قبل از روشن کردن، بخاری یا آبگرمکن را از نظر ظاهری، شیشه، دودکش و اتصالات بررسی کنید. ترک در شیشه بخاری یا پوسیدگی در شیلنگ می‌تواند سرآغاز یک حادثه باشد.»
قاتل خاموش چگونه شکل می‌گیرد؟
سؤال: گاز مونوکسیدکربن دقیقاً چه زمانی تولید می‌شود؟
ملکی: این گاز زمانی به وجود می‌آید که سوخت ناقص بسوزد؛ یعنی اکسیژن محیط برای احتراق کامل کافی نباشد. وقتی در محیطی بسته بخاری یا شومینه روشن است و راهی برای ورود هوای تازه وجود ندارد، اکسیژن به سرعت مصرف می‌شود و مونوکسیدکربن آزاد می‌گردد. این گاز بی‌بو، بی‌رنگ و بی‌مزه است و هیچ نشانه‌ای ندارد؛ به همین دلیل به آن قاتل خاموش می‌گویند.
وی هشدار می‌دهد: تنفس این گاز در مدت کوتاه باعث کاهش اکسیژن خون می‌شود. علائم اولیه شبیه سرماخوردگی است؛ مثل سردرد، سرگیجه، تهوع، خستگی و خواب‌آلودگی. اما اگر فرد در محیط بماند، به سرعت به حالت بیهوشی، تشنج و مرگ می‌رسد.
واکنش فوری در زمان حادثه
سؤال: اگر فردی دچار مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن شد، چه باید کرد؟
ملکی: نخستین اقدام، خروج فوری مصدوم از محل است. فرد مسموم را باید به فضای باز و هوای تازه منتقل کرد. در و پنجره‌ها را باز کنید تا تهویه انجام شود، وسایل گازسوز را خاموش کنید و با شماره‌های ۱۲۵ (آتش‌نشانی) و ۱۱۵ (اورژانس) تماس بگیرید.
او تأکید می‌کند: نباید از وسایل گرمایشی معیوب دوباره استفاده شود تا علت دقیق حادثه توسط کارشناس بررسی و برطرف گردد. هرگونه سهل‌انگاری در این مرحله می‌تواند باعث تکرار حادثه شود.
دودکش؛ مسیر زندگی یا مرگ
سؤال: بسیاری از کارشناسان می‌گویند مشکل اصلی در سیستم دودکش‌هاست. نظر شما چیست؟
ملکی: بله، بیش از نیمی از موارد مسمومیت با گاز به نقص در سیستم دودکش مربوط است. دودکش باید مسیر خروج کامل و آزاد داشته باشد، از دیوارها به‌صورت عمودی بالا برود و ۸۰ سانتی‌متر بالاتر از سطح بام ادامه پیدا کند. نصب کلاهک H در انتهای دودکش بسیار مهم است، چون هم مانع ورود باد و پرندگان می‌شود و هم به خروج بهتر آلاینده‌ها کمک می‌کند.
سخنگوی سازمان هشدار می‌دهد: اگر دودکش سرد است یا شعله بخاری زرد و نارنجی می‌سوزد، یعنی گاز مونوکسیدکربن در حال تولید است. در این حالت باید فوراً وسیله را خاموش کرده و سیستم دودکش را بررسی کنید.
ملکی همچنین تأکید کرد: از لوله‌های آلومینیومی، فنری یا آکاردئونی برای دودکش استفاده نکنید. بهترین نوع دودکش، ورق سفید گالوانیزه است که مقاومت فیزیکی بالایی دارد و اتصال آن محکم است. دودکش‌های غیراستاندارد به مرور سوراخ می‌شوند و گاز را به داخل خانه می‌فرستند.
بخاری‌های بدون دودکش، مناسب فضای بسته نیستند
سؤال: بخاری‌های بدون دودکش هم در بازار زیاد دیده می‌شوند. استفاده از آنها چقدر ایمن است؟
ملکی: این بخاری‌ها حتی اگر استاندارد باشند، برای اتاق خواب یا محیط بسته مناسب نیستند. سیستم ایمنی آنها موسوم به ODS ممکن است در طول زمان دچار نقص شود. این بخاری‌ها فقط برای مکان‌هایی مثل مغازه‌ها یا فضاهای باز که جریان هوا برقرار است توصیه می‌شود. در خانه یا محیط خواب، استفاده از آنها بسیار خطرناک است.
نقش دستگاه‌های هشداردهنده گاز مونوکسید کربن
سؤال: استفاده از دستگاه هشداردهنده مونوکسیدکربن چقدر مؤثر است؟
ملکی: بسیار زیاد. این دستگاه‌ها مانند دتکتورهای دود عمل می‌کنند و در صورت افزایش گاز CO در محیط، هشدار می‌دهند. البته باید از نوع استاندارد استفاده شود؛ اخیراً انواع اروپایی و ترکیه‌ای با کیفیت مناسب در بازار وجود دارد. نصب این دستگاه‌ها به‌ویژه در خانه‌هایی که از وسایل گازسوز متعدد استفاده می‌کنند، می‌تواند جان اعضای خانواده را نجات دهد.
آتش‌نشان‌ها هم خسته‌اند از تکرار فاجعه
ملکی با نگاهی جدی‌تر ادامه می‌دهد: هر سال در زمستان، مأموران آتش‌نشانی با صحنه‌هایی مواجه می‌شوند که واقعاً دردناک است. خانواده‌هایی که فقط به خاطر یک دودکش معیوب یا بی‌توجهی به تهویه هوا جان خود را از دست داده‌اند. این حوادث با کمی دقت و رعایت چند نکته ساده قابل پیشگیری بود. اما متأسفانه تا حادثه‌ای رخ ندهد، کسی به هشدارها توجه نمی‌کند.
جمع‌بندی
واقعیت این است که مونوکسیدکربن دشمنی پنهان است؛ در سکوت می‌آید، در خواب می‌کشد و هیچ نشانه‌ای از خود به جا نمی‌گذارد. در دنیایی که بسیاری از مردم برای خرید وسایل لوکس و تزئینی هزینه‌های کلان می‌کنند، هنوز عده‌ای از خرید یک بست فلزی یا دودکش استاندارد صرف‌نظر می‌کنند.
به گفته سخنگوی سازمان آتش‌نشانی، نتیجه رعایت نکردن اصول ایمنی فقط متوجه خود ماست. شاید وقت آن رسیده باور کنیم که ایمنی، هزینه نیست؛ سرمایه است.
زمستان امسال پیش روست، اما قاتل خاموش هم در کمین است. بیایید امسال را زمستانی بدون حادثه بسازیم؛ با کمی دقت، اندکی آگاهی و رعایت چند اصل ساده، می‌توان جان‌ها را نجات داد.
انتهای پیام/