به گزارش خبرنگار ایرنا، صنعت لنج‌سازی از دیرباز در ایران به شیوه سنتی (ساخت شناورهای چوبی) در کرانه‌های فیروزه‌ای خلیج فارس و دریای عمان رایج بوده و از صنایع بومی بندرهای جنوب کشور به شمار می‌رود.

«لنج» در اصل یک قایق بزرگ موتوری با عرشه باز یا نیمه باز است، نام آن در فارسی از واژه انگلیسی LAUNCH گرفته شده است.

در سال‌های نه چندان دور وجود کارگاه‌های مختلف لنج‌سازی و ایجاد مشاغل مرتبط به این صنعت، زمینه جذب و کارآفرینی برای نیروهای زیادی را در نواحی ساحلی جنوب ایران فراهم کرده بود و این صنعت در زندگی و فرهنگ مردم بندرهای جنوب از جایگاه و پیشینه والایی برخوردار بوده است.

مردان دریا، در فصول مختلف سال، سوار بر لنج‌های چوبی خود، برپهنه خلیج نیلگون فارس به کسب روزی حلال می‌پرداخته‌اند و دریای پارس و لنج دو یار و مونس دیرین ملوانان و ناخدایان خطه جنوب کشور بوده است.

دل کندن از صنعت «لنج‌سازی» که تنها راه کسب روزی مردان بندرهای جنوب ایران به ویژه جزیره جهانی و تمدنی قشم است، برای آنان کار آسانی نیست، زیرا لنج‌سازی با زندگی آنان عجین گشته است، موضوعی که نیازمند برنامه‌ریزی کلان، حمایت دولت، ورود سرمایه‌گذاران بخش گردشگری و نهادهای توسعه‌ای است.

مدیر موزه زنده لنج‌سازی گوران جزیره قشم می‌گوید: صنعت لنج‌سازی چوبی ایران نه تنها بخشی از تاریخِ دریانوردی منطقه است، بلکه ریشه‌هایی دارد که با یافته‌های باستان‌شناسی در تپه چغامیش مرتبط توصیف شده و برخی پژوهشگران قدمت سنت‌های دریانوردی و صنایع مرتبط را تا چند هزار سال (حدود ۶ هزار سال) ارزیابی می‌کنند. این اسناد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که فنون و نمادهای مرتبط با زندگی ساحلی و دریایی، در لایه‌های بسیار کهن نیز حضور داشته‌اند.

علی پوزن می‌افزاید: سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد یونسکو (UNESCO) در سال ۲۰۱۱ مهارت‌های سنتی ساخت و دریانوردی لنج‌های ایرانی را در فهرست «میراث ناملموس در خطر» قرار داد؛ ثبت در این فهرست به‌معنای تعهد جهانی برای حفاظت است و در عمل، کشور مبدا (ایران) بایستی نقش پیشرو در برنامه‌های حفاظت و بازتوانی این صنعت ایفا کند.

فعال میراث دریایی جنوب توضیح می‌دهد: ثبت در فهرست بین‌المللی یونسکو یعنی دیگران هم باید کمک کنند، اما مسئولیت نخست بر دوش خود کشور مبدا است و دولت باید از کارگاه‌های چوبی باقی‌مانده حمایت، تامین منابع چوب مناسب را تسهیل و تشویق مالی برای حفظ و انتقال مهارت لنج‌سازی را ایجاد کند.

مدیر موزه زنده لنج‌سازی گوران جزیره قشم تصریح می‌کند: حداقل اقدام عملی که می‌تواند برای احیای فوری این صنعت تاثیرگذار باشد، هدایت سرمایه‌گذاران حوزه گردشگری و هلدینگ‌های بزرگ به سمت ساخت حداقل یک یا چند لنج چوبی گردشگری است تا هم فرصت اقتصادی ایجاد شود و هم کارگاه‌ها فعال شوند.

وی با بیان اینکه ظرفیت گردشگری دریایی با لنج‌های سنتی در بنادر جنوبی ایران از خوزستان تا سیستان و بلوچستان بسیار بالا است، اظهار می‌کند: لنج‌های گردشگری نه تنها تجربه فرهنگی طبیعی برای مردم و گردشگران فراهم می‌کنند، بلکه می‌توانند درآمد پایداری برای سرمایه‌گذاران و جوامع محلی ایجاد کنند. بازگشت سرمایه از مسیر تجربه‌های فرهنگی و طبیعت‌گردی (eco– & cultural tourism) برای هلدینگ‌ها و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی جذاب خواهد بود.

پوزن پیشنهاد می‌دهد که هم‌زمان با ساخت لنج‌های گردشگری می‌توان کارگاه‌های سنتی لنج‌سازی را فعال کرد، استادکاران باتجربه را به کار بازگردند، همچنین دانشگاه‌ها و دانشکده‌های کشتی‌سازی می‌توانند مراحل ساخت این شناورهای چوبی را مستندسازی و فیلم‌برداری کنند تا تبدیل به محتوای آموزشی و حتی واحد درسی برای دانشجویان شود.

فعال میراث دریایی جنوب می‌گوید: همچنین ترکیب دانش سنتی و دانش نوین کشتی‌سازی، زمینه توسعه فناوری‌ها و رقابت‌پذیری صنعت دریایی ایران در سطح بین‌المللی را فراهم می‌سازد و این برنامه‌ها، علاوه بر حفاظت از مهارت‌های بومی، یک زنجیره ارزش از تامین چوب و مصالح تا تربیت نیروی متخصص و راه‌اندازی مسیرهای گردشگری دریایی را ایجاد می‌کند.

مدیر موزه زنده لنج‌سازی گوران جزیره قشم با اشاره به اینکه به تازگی یک فروند لنج چوبی گردشگری در کارگاه استاد عبدالرحمن هدری صلخی در بندر تاریخی گوران این جزیره ساخته شده که می‌تواند چراغ راه این تلاش‌ها باشد تاکید می‌کند: ادامه این مسیر منوط به حمایت‌های ساختاری دولت و ورود سرمایه‌گذاران بزرگ است.

وی یادآور شد: هفته گذشته لنجی ۶۰۰ تُنی در بندر کُنگ به آب انداخته شد و ۲ لنج نیمه‌کاره دیگر نیز در بنادر کُنگ و گوران در حال تکمیل هستند.

پوزن با بیان اینکه این یک هشدارِ همگانی است که خطر از دست رفتن صنعت لنج‌سازی چوبی نه فقط برای جنوب ایران، بلکه برای هویت فرهنگی دریایی کشور واقعی و قریب‌الوقوع است می‌افزاید: از نهادهای دولتی مرتبط (وزارت میراث فرهنگی، سازمان بنادر، وزارت علوم و نهادهای توسعه‌ای) انتظار می‌رود با برنامه‌ریزی، اعتباردهی و ایجاد مشوق‌های سرمایه‌گذاری وارد عمل شوند.

وی می‌گوید: همچنین از تمامی رسانه‌های جمعی و هموطنان درخواست می کنم این پیام را منتشر کنند تا به گوش سرمایه‌گذاران، دانشگاه‌ها و مسئولان برسد چرا که باز نشر این گزارش و گفت‌وگوها می‌تواند نقطه شروعی برای همت و همدلی ملی در حفظ این میراث کهن باشد.

بندر تاریخی گوران یکی از قدیمی‌ ترین بندرگاه‌ های جزیره قشم برای پهلو گیری و تعمیر شناورها در سالیان گذشته بوده است.

وجود جنگل‌ های حرا در یک‌ سو و حالت خلیجی این منطقه، به‌ صورت موج‌ شکنی طبیعی عمل کرده و این مکان را برای مبدل شدن به یک بندرگاه، قابل استفاده می کرده است.

صنعت لنج سازی برای سالیان طولانی حرفه مردم گوران بوده، اما هم‌ اکنون با ایده پردازی مردم روستا و همکاری منطقه آزاد قشم و جایکا، این مکان به نخستین پارک موزه فضای باز لنج سازی و شناورهای چوبی کشور تبدیل‌ شده تا ضمن معرفی این هنر به مردم کشور و دنیا، به حفظ و احیای ساخت بزرگ‌ ترین صنعت دستی جهان کمک کند.

گوران، این نماد فرهنگ دریانوردی، نشانه‌ای است از همت و همدلی مردمانی که هرگز تاریخ دریانوردی خود را فراموش نکرده‌اند و همچنان در مسیر توسعه پایدار گام برمی‌دارند.

جزیره قشم با وسعت یک‌هزار و ۵۰۰ کیلومتر مربع از تنگه هرمز به موازات ساحل جنوبی ایران به‌طول ۱۳۵ کیلومتر و عرض میانگین ۱۱ کیلومتر از توابع هرمزگان است و ۳۰۰ کیلومتر خط ساحلی دارد.

شهرستان قشم شامل جزیره‌های قشم و لارک با حدود ۱۹۰ هزار نفر جمعیت است.