مسیر اقتصاد/ نظام بانکی مصر در دهه اخیر، به‌ویژه پس از اصلاحات مالی سال ۲۰۱۶، وارد مرحله‌ای از بازسازی و شفاف‌سازی ساختار نظارتی شد. بانک مرکزی مصر (CBE) با الهام از استانداردهای بین‌المللی، چارچوبی برای رتبه‌بندی و ارزیابی بانک‌ها تدوین کرده که هدف اصلی آن افزایش انضباط مالی، شفافیت اطلاعات و تقویت اعتماد عمومی به شبکه بانکی است.
در تازه‌ترین داده‌های منتشرشده، بانک ملی مصر (National Bank of Egypt)، بانک مصر (Banque Misr) و بانک بین‌المللی بازرگانی (CIB) در صدر فهرست بانک‌های بزرگ از نظر دارایی و سهم بازار قرار دارند. بر اساس گزارش رسمی بانک مرکزی، این سه بانک مجموعاً بیش از ۶۰ درصد از کل سپرده‌های بانکی کشور را در اختیار دارند و سهم قابل‌توجهی در تأمین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط دارند.
تدوین شاخص‌های بومی برای رتبه‌بندی بانک‌ها در مصر
چارچوب ارزیابی بانک‌ها در مصر بر پایه شاخص‌هایی مانند نسبت کفایت سرمایه، بازده دارایی، نقدشوندگی، نسبت مطالبات غیرجاری و ترکیب پرتفوی تسهیلات تنظیم شده است. علاوه بر این، بانک مرکزی مصر از سال ۲۰۲۲ تلاش کرده معیارهایی متناسب با شرایط خاص اقتصاد این کشور تعریف کند؛ از جمله «شاخص تأمین مالی بخش تولیدی»، «نسبت تسهیلات اعطایی به پروژه‌های داخلی» و «شاخص ثبات درون‌زا»، که هر یک منعکس‌کننده اولویت‌های بومی نظام اقتصادی مصر است.
به‌کارگیری این شاخص‌های بومی در کنار معیارهای مرسوم جهانی، موجب شده ارزیابی عملکرد بانک‌ها تصویر دقیق‌تری از کیفیت فعالیت‌های مالی و نقش واقعی آن‌ها در توسعه اقتصادی ارائه دهد. به این ترتیب، رتبه‌بندی بانک‌ها تنها به مقایسه ترازنامه‌ها محدود نیست، بلکه به شاخصی برای سنجش نقش اجتماعی و تولیدی نظام بانکی نیز تبدیل شده است.
بهبود عملکرد بانک‌ها با انتشار به هنگام نتایج رتبه‌بندی
در سال‌های اخیر، بانک مرکزی مصر به‌صورت دوره‌ای نتایج رتبه‌بندی‌ها را منتشر می‌کند و همین اقدام باعث شده رقابت میان بانک‌ها برای بهبود جایگاه خود افزایش یابد. ارتقای رتبه برای بانک‌ها به معنای جلب اعتماد سپرده‌گذاران، کاهش هزینه‌های تأمین مالی و دسترسی بهتر به بازارهای سرمایه است، درحالی‌که افت رتبه می‌تواند موجب تشدید نظارت‌های قانونی و کاهش اعتبار شود. این سازوکار رقابتی، نظام بانکی مصر را به سمت انضباط مالی، شفافیت بیشتر و مدیریت دقیق‌تر ریسک سوق داده است.
تجربه مصر نشان می‌دهد که رتبه‌بندی بانک‌ها، اگر با انتشار عمومی داده‌ها و تقویت شاخص‌های بومی همراه شود، می‌تواند از یک فرایند اداری صرف، به ابزاری مؤثر برای ارتقای سلامت مالی، افزایش پاسخ‌گویی و کارآمدسازی نظام بانکی تبدیل شود؛ تحولی که هم‌اکنون در مصر در حال تثبیت است و به عنوان یکی از محورهای اصلی اصلاحات بانکی این کشور شناخته می‌شود.
منابع:
Central Bank of Egypt – Annual Report 2024
Central Bank of Egypt – Financial Stability Report 2024
The Banker Database – Top 100 Arab Banks 2025 (Egypt section)
Fitch Ratings – Egyptian Banking Sector Outlook 2025
Standard & Poor’s – Banking Industry Country Risk Assessment: Egypt (2024)
Oxford Business Group – Egypt Banking Sector Report 2024
African Development Bank – Egypt Financial Sector Review 2023
انتهای پیام/ پول و بانک