یک پیشکسوت عرصه تئاتر عروسکی در گفتوگو با طوس در خصوص اهدافش از راهاندازی «عروسکخانه برومند» اظهار کرد: «عروسکخانه برومند» در حقیقت موزه عروسکهاست و در این راستا ما تمام عروسکهای اینجا و حدود ۱۰۰ عروسک از سراسر ایران و جهان را جمعآوری کردیم و در حال ثبت همگی آنها در میراث فرهنگی هستیم. پیش از این تجربهای با عنوان موزه سیار کمپانی سیمرغ داشتیم که هنگام جشنواره بینالمللی کودک و نوجوان، عروسکها را به نمایش میگذاشتیم و تفاوت در این بود که تماشاچی و مخاطب فقط عروسک نمیدید؛ بلکه وقتی ما میگفتیم این عروسک «اسب چوبی» یا «جیگی جیگی» است، آن را اجرا و قصهها را بازگو میکردیم که به طور مثال سنگ صبور و عروسکش این است، قصه نارنج و ترنج اینگونه بوده و عروسکش این است و مخاطب در حقیقت با آیینهای نمایشی ما آشنا میشود.
محمد برومند گفت: اکنون ما سیار بودن را به مرکزی که دائمی باشد، منتقل کردیم تا بتوانیم عروسکها را بچینیم، مخاطب بیاید و آنها را ببیند و برای اینکه برایش جذابیت داشته باشد، با آن عروسکها نمایشهای کوتاهی را اجرا کنیم که نام کلی آن «بهار میاد» است. این نمایش را در کشورهای مختلف اجرا کردیم که معرفی آیینهای نمایشی ایران با همین عروسکهاست. ما از شنبه آغاز به کار کردیم؛ ولی افتتاحیه نگرفتیم؛ چون تجربه خوبی در این زمینه ندارم و مهم تأثیرگذاری کار است. نمایش «بهار میاد» در حال اجراست و فعلاً مدرسهها و مهدهای کودک با تعیین وقت قبلی به اینجا میآیند و به زودی بعدازظهرها هم برای عموم اجرا خواهیم داشت که خانوادهها میتوانند با بچهها برای بازدید حضور پیدا کنند.
وی بیان کرد: ویژگی مهم این مکان که با بقیه جاها متفاوت بوده و حتی در ایران هم نداریم، آن است که مرکز دائمی فعالیتهای عروسکی به شمار میآید و بچهها یا بزرگترهایی که به اینجا بیایند، میتوانند تجربه عروسکگردانی داشته باشند؛ یعنی تکنیک را به صورت کوتاه و مختصر آموزش میدهیم. همیشه اینجا یک استاد عروسکسازی هست و اگر مایل باشند، میتوانند ساخت عروسکهای ساده را آموزش ببینند.
این هنرمند تئاتر کودک افزود: یک مرکز پژوهشی نیز داریم که بیش از ۱۰هزار عکس، سند و فیلم از سراسر ایران و جهان جمعآوری کردهایم و پژوهشگران میتوانند از این مکان استفاده کنند. با توجه به اینکه ما در حدود ۳۰ کشور خارجی اجرای برنامه داشتیم و با هنرمندان آن کشورها در ارتباطیم، امیدوارم بتوانیم آنها را دعوت کنیم تا تجربیاتشان را به ما انتقال دهند؛ چون ما در حوزه عروسکی رشد خوبی نداشتیم و در ایران بعضی از تکنیکها خیلی کم کار میشود یا اصلاً کار نمیشود. ما تاکنون عروسکهای غولپیکری را که در کشورهای دیگر ساخته میشوند و به صورت ماشینی حرکت میکنند، در ایران نداشتیم و حتی عروسکسازهای ما تکنیک ساخت آنها را نمیدانند. تئاتر عروسکی خیلی در دنیا پیشرفت کرده؛ اما در ایران، ما مرکزی را نداشتیم که تئاتر عروسکی به صورت جدی وحرفهای حمایت شود.
برومند با ذکر مثالی خاطرنشان کرد: در کشوری مثل تونس یک مرکز دائمی تولید عروسک و یک کارگاه بزرگ هست که چند خیاط، طراح، سازنده عروسک، نجار و همه این تخصصها در کنار یکدیگر برای همه گروهها حتی برای فروش نیز عروسکهای حرفهای با تکنیکهای مختلف میساختند و ما چنین چیزی در ایران نداریم. تلاش میکنیم در بخش خصوصی این کار را انجام دهیم؛ یعنی در این بخش آموزش دهیم و ورکشاپ بگذاریم. تمام فیلمها و کتابهایی را که در حوزه تئاتر عروسکی چاپ شده، جمعآوری کردیم تا بتوانیم انشاءالله به زودی موجی را در تئاتر عروسکی خراسان به وجود بیاوریم تا بچههای ما خلاقتر شوند و تخیل آنها را پرورش دهیم.
وی با اشاره به نام این مکان عنوان کرد: «برومند» که نام این عروسکخانه است، دو معنی دارد؛ هم فامیلی من بوده و هم به معنای برومند بوده که نفعرساننده به دیگران است؛ ضمن اینکه من ترجیح میدادم عروسکخانه را فارسی و با «الف» بنویسم؛ اما حدود ۲۰ روز تا یک ماه بود که از ارشاد درخواست کردیم به ما این مجوز را بدهند و ارشاد استان گفت در صلاحیت ما نیست و به تهران فرستاده شد. تهران هم گفت در صلاحیت ما نیست و به فرهنگستان زبان و ادب فارسی فرستاده و آنها باید تأیید میکردند.
این هنرمند افزود: من اسنادی را ارائه دادم که در حقیقت برای پاسداشت زبان فارسی باید با «الف» بنویسیم. در فارسی میانه عروسک را با «الف» مینوشتند. عروس و عروسک در «برهان قاطع، جلد اول، صفحه ۱۱۱» آمده یا در «فرهنگنامه پارسی سره» آمده که با «الف» نوشته میشود؛ اما پس از حمله اعراب به ایران، «الف» تبدیل به «ع» عربی شد و واقعیت اینکه چون هنوز جواب فرهنگستان به دست من نرسیده و نمیتوانستم بیشتر از این صبر کنم، عروسکخانه را راهاندازی کردم. البته از طرفی هم ترس داشتم آموزش و پرورش موضعگیری کند و اجازه ندهد بچهها اینجا حضور یابند. من امیدوارم مجوز را بگیریم؛ چراکه یک مرکز تخصصی باید روی همه چیز و حتی نامش پژوهش کند و تخصصی پیش برود. در واقع تفاوت ما با دیگر مکانها، همین بحث تخصصی بودن است؛ همه افرادی که در این مرکز فعالیت دارند، آدمهای متخصصی هستند که بیش از ۲۰ و ۳۰ سال عمرشان را در عرصه تئاتر عروسکی گذاشتهاند.
برومند با بیان اینکه یکسری از مراکز خصوصی به دلیل مشکلاتی که برایشان پیش آمده و به خاطر اینکه اجارهای بودند، نتوانستند ادامه دهند و جمع شدند، اظهار کرد: خوشبختانه این مکان اجارهای نیست و کمپانی سیمرغ آن را خریداری کرده و انشاءالله برای همیشه خواهد ماند. من مؤسس اینجا و در حقیقت پدر این عروسکها هستم و هدفمان هم خدمت به کودکان است؛ چراکه مظلوم واقع شدهاند.
وی با اشاره به اینکه همه مدیران، مسئولان و اهالی فرهنگ و هنر بر این نکته تأکید دارند که ما باید به ریشهها، اصالت، فرهنگ و سنن خود برگردیم، گفت: در عمل در حوزه تئاتر عروسکی این اتفاق نیفتاده و اکنون تمام تنپوشهایی که در مدرسهها و مهدهای کودک اجرای برنامه دارند، همه شخصیتهای خارجی هستند در صورتی که ما اینجا شروع به طراحی عروسکها و تنپوشهایی کردیم که کاملاً ایرانی هستند و تلاشمان بر این است که برندسازی کنیم؛ امیدوارم همانطور که «جیگی جیگی» را تبدیل به برند کردیم و در دنیا معروف است، بتوانیم عروسکهای ایرانی و به ویژه عروسکهایی با جغرافیای خراسان طراحی کنیم و انشاءالله روزی برسد که آنها به عنوان شخصیتهای ایرانی و خراسانی تولید انبوه شوند و ما بتوانیم این مبارزه با فرهنگ غرب را که در شعار گفته میشود، عملی کنیم.
گفتنی است؛ «عروسکخانه برومند» در قاسمآباد، ادیب جنوبی ۱۵، نبش تقاطع اول واقع شده است.
خانهای برای اهالی عروسکگردانی و عروسکسازی ایرانی
یک پیشکسوت عرصه تئاتر عروسکی در گفتوگو با طوس در خصوص اهدافش از راهاندازی «عروسکخانه برومند» اظهار کرد: «عروسکخانه برومند» در حقیقت موزه عروسکهاست و در این راستا ما تمام عروسکهای اینجا و حدود ۱۰۰ عروسک از سراسر ایران و جهان را جمعآوری کردیم.
صاحبخبر -
∎