به گزارش خبرآنلاین،در روزهای اخیر قطع چندساعته و مکرر آب در مناطق مختلف تهران، در شرایطی که ذخایر آبی پایتخت به پایین‌ترین سطح خود در دهه‌های اخیر رسیده، زنگ خطر جدی را برای تاب‌آوری شبکه آبرسانی این کلانشهر به صدا درآورده است. شهروندان تهرانی در چند روز گذشته از قطع ناگهانی آب به مدت پنج تا شش ساعت در روز، آن هم بدون اطلاع‌رسانی قبلی، گلایه دارند و این مسأله را نشانه‌ای از ضعف در مدیریت منابع آبی و فرسودگی زیرساخت‌ها می‌دانند.
سایت دیده بان در خبری نوشت:در پی گزارش‌های مردمی و مشاهدات میدانی، کاهش شدید منابع سطحی و زیرزمینی سبب افت فشار و اختلال در پایداری شبکه تأمین آب تهران شده است؛ وضعیتی که حتی خانوارهای دارای منبع ذخیره آب را نیز دچار مشکل کرده است، زیرا وقتی زمان قطعی آب طولانی می‌شود، تانکرهای موجود در منازل نیز به‌سرعت تخلیه می‌شوند و پمپ‌های آب هم کارکرد خود را از دست می‌دهند. شرکت آب و فاضلاب استان تهران نیز با تأیید بروز اختلال‌ها اعلام کرده که عملیات رفع مشکل در حال انجام است و از شهروندان خواسته تا با کاهش مصارف غیرضروری، به تعادل شبکه کمک کنند.
در همین راستا روز پنجشنبه ۱۵ آبان، محسن اردکانی، مدیرکل آبفای استان تهران ضمن ارائه آمارهایی درباره کاهش شدید بارندگی‌ها طی امسال و پارسال، گفت: «در سال آبی گذشته (مهر ۱۴۰۳ تا شهریور ۱۴۰۴) تنها ۱۵۹ میلی‌متر بارندگی در استان تهران ثبت شده و این در حالی است که در مهر و آبان امسال حتی یک میلی‌متر باران هم نباریده است.» به گفته او، میزان پرشدگی سدهای پنج‌گانه تهران به حدود ۱۱ درصد رسیده و اگر سد طالقان از محاسبات حذف شود، این رقم تنها ۵ درصد خواهد بود. حجم ذخایر سدها نیز از ۴۲۰ میلیون مترمکعب در زمان مشابه سال گذشته به ۲۵۲ میلیون مترمکعب کاهش یافته است.
در همین حال روز پنجشنبه ۱۵ آبان، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور در اظهاراتی هشدارآمیز اعلام کرد که در صورت تداوم خشکسالی و نبود بارندگی تا پایان پاییز، احتمال جیره‌بندی آب در پایتخت و حتی تخلیه تهران وجود دارد. او با تأکید بر ضرورت مدیریت منابع آب گفت: «اگر باران نبارد، از آذرماه باید در تهران آب را جیره‌بندی کنیم؛ اگر باز هم نبارد، دیگر آبی نخواهیم داشت و باید تهران را تخلیه کنیم.» این سخنان در حالی بیان می‌شود که پایتخت در شش سال گذشته دچار شرایط خشکسالی بوده و اکنون هم در یکی از خشک‌ترین دوره‌های پنجاه سال اخیر قرار دارد و با بحران آب بی‌سابقه‌ای مواجه شده است.
در همین راستا درباره علل بروز بحران آب کنونی در تهران، سناریوهای احتمالی پیشِ رو در حوزه آب در ماه‌های آتی و راهکارهای فوری، میان‌مدت و بلندمدت برای مدیریت آب تهران دیده بان ایران با رضا حاجی کریم، رئیس فدراسیون صنعت آب ایران گفت‌وگو کرده است.
مشروح گفت و گوی رئیس فدراسیون صنعت آب ایران با را در ادامه می‌خوانید.
رضا حاجی کریم، رئیس فدراسیون صنعت آب ایران ، در واکنش به صحبت‌های رئیس‌جمهور مبنی بر این که اگر تا آذرماه بارندگی نشود، باید آب در تهران جیره‌بندی شود و اگر بازهم باران نبارد، ناچاریم پایتخت را تخلیه کنیم، به دیده بان ایران گفت: واقعیت این است که وضعیت آب تهران به همین اندازه و حتی نگران‌کننده‌تر از چیزی است رئیس‌جمهور هشدار داده‌اند.
وی افزود: متأسفانه در سال آبی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ فشار بسیاری بر منابع آب زیرزمینی تهران وارد شد و امروز شاهد پایین رفتن شدید سطح سفره‌های زیرزمینی پایتخت هستیم. حال اگر بخواهیم برای سال دوم هم همان فشار را ادامه دهیم، عملاً کار، بسیار سخت خواهد شد. در حال حاضر ۶۲ درصد تأمین آب تهران از منابع زیرزمینی و ۳۸ درصد از منابع سطحی است که آن هم تقریباً یا تمام شده یا در آستانه اتمام است.
واقعیت آب تهران از آمارهای رسمی نگران‌کننده‌تر است
رئیس فدراسیون صنعت آب ایران درباره آمارهای نگران‌کننده ارائه‌شده از وضعیت ذخایر سدهای تهران نیز گفت: این آمار که گفته می‌شود به‌طور متوسط در سدهای تأمین‌کننده آب تهران تنها ۵ درصد ذخیره وجود دارد، چندان واقعی نیست و واقعیت کمی ترسناک‌تر از آمارهای رسمی است. شرایط دقیقاً به همان صراحتی است که آقای رئیس‌جمهور بیان کرده‌اند و این که ایشان این موضوع را صادقانه و صریح مطرح کردند، جای تقدیر دارد؛ هرچند که این هشدار بسیار دیر بیان شده است.
وی با تأکید بر احتمال بسیار بالای جیره‌بندی شدن آب تهران در آینده نزدیک، تصریح کرد: به نظر می‌رسد که جیره‌بندی آب در تهران اصلاً دور نیست و این کار باید خیلی زودتر از این شروع می‌شد. ما در جلسات مختلف با مدیران آب کشور، خواستار آغاز زودتر جیره‌بندی آب تهران بودیم، هرچند این اقدام هم مسائل خاص خود را دارد. منظور از جیره‌بندی این است که آب هم مانند برق، در ساعات مشخصی از روز به صورت منطقه به منطقه قطع شود.
نیازمند زنجیره پیوسته‌ای از اقدامات برای مدیریت آب تهران هستیم
حاجی‌کریم با بیان این که در تهران یا حتی کل ایران، یک اقدام به‌تنهایی نمی‌تواند ما را از بحران آب نجات دهد، اظهار داشت: ما نیازمند یک زنجیره پیوسته‌ای از اقدامات هستیم؛ شامل استفاده از سیستم‌های بازچرخانی، تغییر الگوهای توسعه، به‌کارگیری ادوات کاهنده مصرف، آموزش همگانی و بسیج عمومی برای کاهش مصرف. البته در صدر همه اقدامات برای مدیریت آب ایران، اصلاح سیاست‌های کشاورزی و کاهش مصرف آب در این بخش قرار دارد.
رئیس فدراسیون صنعت آب ایران تأکید کرد: این راهکارها در کوتاه‌مدت قابل اجرا نیستند، اما برخی از آن‌ها می‌توانند در چند ماه نتیجه بدهند. برای مثال، می‌توان در زون‌های پرجمعیت فاضلاب را بازچرخانی و برای مصارف متنوعی مانند فضای سبز، برج‌های خنک‌کننده یا فلاش‌تانک‌ها از پساب تصفیه‌شده استفاده کرد. در میان‌مدت هم می‌توان با بازنگری در سیاست‌های کشاورزی، به کاهش مصرف آب در این بخش کمک کرد.
وی درباره سهم کشاورزی از آب مصرفی تهران گفت: در یک سال دارای بارندگی نرمال، شهر تهران حدود ۱.۱ میلیارد مترمکعب آب مصرف می‌کند که بخش عمده آن مربوط به شرب است و بخش کوچکی به صنعت اختصاص می‌یابد و ۶ تا ۸ درصد نیز به فضای سبز اختصاص دارد. اما در یک سال نرمال، ۱.۸ میلیارد مترمکعب آب برای کشاورزی در سطح استان تهران مصرف می‌شود، هرچند در سال آبی گذشته که دچار خشکسالی بودیم، این عدد بسیار پایین‌تر بود.
انتقال آب از طالقان، نمی‌تواند تهران را نجات دهد
حاجی کریم در پاسخ به پرسشی درباره آخرین وضعیت پروژه انتقال آب از طالقان که مسئولان ذی‌ربط در ماه‌های گذشته بارها از آن به‌عنوان راه‌حلی برای مدیریت بحران آب تهران یاد کرده‌اند، به دیده بان ایران گفت: متأسفانه برخی مسئولان گمان می‌کنند که این طرح می‌تواند تهران را نجات دهد، اما خود طالقان نیز از نزولات جوی تغذیه می‌شود. طبیعتاً وقتی در طالقان بارندگی نداشتیم، آبی وجود ندارد که سد را پر کند. اکنون سد طالقان هم در معرض خشکی کامل قرار دارد.
رئیس فدراسیون صنعت آب ایران خاطرنشان کرد: اصولاً سیاست انتقال آب، سیاستی شکست‌خورده است. همین تابستان گذشته، با تلاش فوق‌العاده مدیران آب در وزارت نیرو، از قطعی آب جلوگیری شد، اما این تلاش‌ها حد و مرزی دارد و امروز به نقطه بحرانی رسیده‌ایم؛ جایی که دیگر آبی برای انتقال وجود ندارد.
از سال‌های قبل درباره بحران آب تهران هشدار داده بودیم
حاجی کریم در پاسخ به این سؤال که آیا بروز چنین بحرانی در وضعیت آب تهران از گذشته قابل پیش‌بینی نبود، توضیح داد: از سال‌های قبل درباره کاهش بارندگی ناشی از تغییرات اقلیمی، افت آب‌های زیرزمینی و فرونشست زمین هشدار داده بودیم. این وضعیت کاملاً قابل پیش‌بینی بود و ما سال‌هاست که این پیش‌بینی‌ها را با آمار و نمودار به مقامات کشور ارائه کرده‌ایم. سال‌هاست هشدار داده‌ایم که نباید اجازه دهیم کشور به نقطه شکست برسد و نباید شرایط را خطی ببینیم، زیرا شرایط به‌صورت تصاعدی رو به وخامت است.
رئیس فدراسیون صنعت آب تهران یادآور شد: مطالعات مرکز آب و کشاورزی اتاق بازرگانی و مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که چه در حوزه تغییرات اقلیمی و چه در حوزه مصرف، روندها خطی نیستند. اما متأسفانه در موقع لزوم به این هشدارها گوش داده نشد تا به وضعیت فعلی رسیدیم.
باید جلوی هدررفت آب کشاورزی را در استان تهران بگیریم
حاجی کریم در پاسخ به پرسشی درباره راهکار نهایی برای مدیریت آب تهران به دیده بان ایران گفت: اگر فرض کنیم امسال با هر زحمتی از بحران عبور کنیم و بارندگی‌های زمستانی هم مناسب باشد، راهکار نهایی این است که اجازه ندهیم ۳۰ میلیون مترمکعب از آب تهران صرف ساخت‌وساز یا مصارف غیرضروری شود. آب شرب نباید در فلاش‌تانک استفاده شود و در استان تهران نباید ۱.۸ میلیارد مترمکعب آب برای کشاورزی مصرف شود.
وی در پایان تصریح کرد: در استان تهران باید قوه قهریه و نظام بازدارنده‌ای وجود داشته باشد که جلوی هدررفت آب کشاورزی را چه از طریق چاه‌های مجاز و چه از طریق چاه‌های غیرمجاز بگیرد.
۲۳۳۲۱۷