به گزارش گروه فرهنگی رکنا، نبرد ادِسا در شمال سوریه کنونی رخ داد و در جریان آن نیروهای ایران ساسانی به رهبری شاپور اول، با استفاده از استراتژی‌های جنگی هوشمندانه، توانستند لشکر رومی‌ها را محاصره کنند. والرین، امپراتور روم، برای مقابله با تهدید ایرانیان، شخصاً به میدان نبرد آمد اما در نهایت اسیر شد.
این اسارت بی‌سابقه باعث شد که والرین اولین و تنها امپراتور روم شود که در طول تاریخ در میدان نبرد به دست دشمن اسیر می‌شود. شاپور اول پس از این پیروزی، والرین و بخش عمده‌ای از لشکریانش را به نزدیکی تیسفون، پایتخت ساسانیان، منتقل کرد.
اهمیت نظامی و استراتژیک
پیروزی شاپور در ادِسا تنها یک موفقیت نظامی نبود؛ بلکه نشان‌دهندهٔ قدرت سازماندهی ارتش ساسانی، مهارت در استفاده از تاکتیک‌های محاصره و توانایی مدیریت بحران‌های جنگی بود. لشکر ایران با بهره‌گیری از زمین، استفاده از سواره‌نظام سنگین و نیروی پیاده‌نظام چابک توانست ارتش روم را در شرایطی سخت قرار دهد که هیچ گزینه‌ای جز تسلیم برای والرین باقی نماند.
این پیروزی، موازنه قدرت در منطقه را تغییر داد و جایگاه ایران ساسانی را به‌عنوان قدرت غالب در خاورمیانه تثبیت کرد.
پیامدهای سیاسی و فرهنگی
اسارت والرین نه‌تنها در عرصه نظامی، بلکه در عرصه سیاسی نیز تأثیر شگرفی داشت. امپراتوری روم با بحران مشروعیت مواجه شد و این واقعه نشان داد که ایران ساسانی توانایی رقابت مستقیم با یکی از قدرتمندترین تمدن‌های جهان را دارد.
از سوی دیگر، شاپور با استفاده از این پیروزی، سیاست‌های داخلی خود را تقویت کرد و با برجسته کردن اقتدار شاهنشاهی ساسانی، هویت ملی و فرهنگی ایران را در مقابل نفوذ روم حفظ نمود.
سنگ‌نگاره نقش رستم؛ یادبود تاریخ
برای ثبت این پیروزی تاریخی، شاپور اول دستور ساخت سنگ‌نگاره‌ای در نقش رستم را داد که هنوز هم یکی از مشهورترین یادبودهای تاریخ ایران باستان محسوب می‌شود. در این سنگ‌نگاره، شاپور بر اسب سوار دیده می‌شود و والرین در حالت زانو زده مقابل او تصویر شده است.
این اثر هنری نه‌تنها یک سند تاریخی، بلکه نمادی از اقتدار، قدرت نظامی و غرور ملی ایرانیان به شمار می‌رود و الهام‌بخش هنر، ادبیات و روایت‌های تاریخی ایران در قرون بعدی بوده است.
شکست والرین به عنوان نماد قدرت ملی ایران در تاریخ ثبت شد و این کشور متمدن را به یک قدرت جهانی مطرح کرد و پیام روشنی به رقبای خارجی ارسال کرد.
نقش رستم و آثار مشابه بعدها در معماری و هنر ساسانی الهام‌بخش شد.این پیروزی نشان داد که ایران با حفظ استقلال و اقتدار خود می‌تواند در برابر تهدیدهای خارجی ایستادگی کند.
کارشناسان تاریخ باستان معتقدند که اسارت والرین و نمایش آن در نقش رستم، یک استراتژی فرهنگی هوشمندانه بوده که قدرت نظامی را در قالب نمادهای هنری و فرهنگی به نسل‌های بعد منتقل کرده است.
نصب مجسمه غرور و قدرت در میدان انقلاب
نبرد ادِسا و اسارت والرین توسط شاپور اول، یکی از نقاط عطف تاریخ ایران باستان محسوب می‌شود. این رخداد نشان‌دهندهٔ قدرت نظامی، توانمندی استراتژیک و خرد سیاسی ایران ساسانی است و همچنان در تاریخ، هنر و فرهنگ ایران بازتاب دارد.
امروزه، مجسمه‌ها و یادبودهایی که این پیروزی را بازخوانی می‌کنند، از جمله نصب مجسمه والرین زانو زده مقابل شاپور در تهران، نشان می‌دهند که این واقعه تاریخی همچنان الهام‌بخش هویت ملی و غرور تاریخی ایرانیان است.
در مراسمی باشکوه در میدان انقلاب تهران، مجسمه‌ای عظیم از امپراتور رم، والِریا‌نوس (والرین)، در حالی که مقابل پادشاه ساسانی شاپور اول زانو زده است، رونمایی شد. این اثر هنری نمادی از مقاومت تاریخی ایران و برابری قومی–ملّی معرفی شده است؛ نمادی که سعی دارد حلقه‌ای بین تاریخ باستان و هویت امروزِ ایران بسازد.
مسئولان شهری تهران این اثر را بخشی از کارزار فرهنگی با شعار «زانو خواهی زد برابر ایران» معرفی کرده‌اند و آن را نمادی از مقاومت در برابر سلطه و نگاه استعماری می‌دانند.
به گفته مدیران شهری، این مجسمه، علاوه‌بر جنبه تاریخی، قصد دارد پیام «هر که چشم طمع به ایران دارد، سرانجام خواهد زانو زد» را نیز منتقل کند.
این مجسمه در شب ۱۶ آبان ۱۴۰۴ رونمایی شد.
ارتفاع اثر حدود ۷ متر اعلام شده و به صورت موقت در میدان انقلاب نصب گردیده است؛ قرار است پس از دوره نمایش به ورودی‌های شهر منتقل شود.
طراحی آن برگرفته از سنگ‌نگاره نقش رستم است و والترین امپراتور روم را در حالت زانو زده در برابر شاپور اول ساسانی نشان می‌دهد.