علی پوزن روز شنبه در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا، اظهار کرد: این لنج ۶۰۰ تُنی در کارگاه مرحوم «عبدالله ابراهیمی» ساخته شده و به دلیل مشکلات مالی، فرآیند ساخت آن بیش از ۱۲ سال به طول کشیده که این زمان طولانی، نشانه‌ای از وضعیت بحرانی صنعت لنج‌سازی چوبی در ایران است.

وی ادامه داد: استاد فرمان و تخته این لنج مرحوم وحید از چابهار بود، استاد کلفات و لامی آن را مرحومان صالح و مسلم از جزیره قشم انجام دادند و سرمهندسی به آب‌اندازی نیز بر عهده استاد عیسی هدری از روستای گوران جزیره قشم است.

مدیر پروژه‌های موزه لنج‌سازی گوران جزیره قشم توضیح داد: چوب‌های به‌کاررفته در ساخت این لنج چوبی از گونه‌های اصیل و مقاوم ساج، بالاو، کَرِت و کنار هستند.

پوزن اضافه کرد: یکی از مالکان این لنج نیز مرحوم یعقوب سن‌آقا بود که پس از درگذشت وی، فرزندانش عبدالرحیم و عبدالحمید با شریک پدرشان محمد حسین جودار، کار ساخت آن را به اتمام رساندند.

وی گفت: این لنج، نه تنها میراث استادکاران فقید است، بلکه سندی زنده از هنر و دانش بومی مردم جنوب محسوب می‌شود.

مدیر موزه زنده لنج‌سازی گوران جزیره قشم با ابراز نگرانی از آینده این صنعت ساخت شناورهای چوبی افزود: در حال حاضر تنها ۲ لنج چوبی از نسل اصیل لنج‌سازی ایران یکی در بندر تاریخی کُنگ شهرستان بندرلنگه استان هرمزگان و دیگری در کارگاه روستای گوران در غرب جزیره قشم باقی مانده است.

این فعال حوزه میراث دریایی جنوب تصریح کرد: اگر برای حفظ استادکاران، تامین چوب‌های مناسب و بازآفرینی کارگاه‌های سنتی اقدامی نشود، این صنعت که بخشی از هویت تاریخی ایران است، به‌زودی به‌طور کامل از بین خواهد رفت.

پوزن با بیان اینکه لنج چوبی فقط یک سازه دریایی نیست بلکه حاصل نسل‌هایی از تجربه، همدلی و دانش بومی است، تاکید کرد: اکنون زمان آن رسیده که سازمان‌های مرتبط، پژوهش‌گران و جوامع محلی برای نجات این میراث مشترک همکاری کنند، پیش از آنکه آخرین لنج‌ها نیز از ساحل ایران رخت بربندند.

صنعت لنج‌سازی از دیرباز در ایران به شیوه سنتی (ساخت شناورهای چوبی) در کرانه‌های خلیج فارس و دریای عمان رایج بوده و از صنایع بومی بندرهای جنوب کشور به شمار می‌رود.

«لنج» در اصل یک قایق بزرگ موتوری با عرشه باز یا نیمه باز است که نام آن در فارسی از واژه انگلیسی (launch) گرفته شده است.

به گزارش ایرنا، جزیره قشم به جهت قرار گرفتن داشتن در تنگه هرمز و همجواری با جزیره های هرمز، لارک، هنگام، تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی، از دورترین اعصار تاریخ تا به امروز از یک موقعیت جغرافیایی ویژه برخوردار بوده و دارای اهمیت راهبردی دیده‌بانی و دروازبانی خلیج فارس است.

این جزیره در دوره‌های مادهای، هخامنشیان و همچنین ساسانیان از اقتصاد و تجارت سرشاری بهره برده است، همچنین در تاریخ جوامع انسانی جزیره قشم پیوسته جایگاه ویژه‌ای از نظر نظامی و ژئوپلتیک هر عصر داشته است و قدرت‌های دریایی در بیشتر دوره‌های تاریخی در پی استفاده از موقعیت ویژه این جزیره بوده‌اند.

این جزیره با بنادر و روستاهای بندری مختلف و داشتن خلیج‌های کوچک و نزدیکی به آب‌های دور دست از لحاظ لنج‌سازی با اهمیت است؛ بر همین اساس برخی از روستاها و شهرهای بندری جزیره قشم به صید ماهی و برخی به دریانوردی و برخی دیگر مثل روستاهای «گوران»، «پی‌پُشت» و «سرریگ» در نزدیکی شهرهای «لافت» و «پی‌پُشت» به ساختن لنج معروفند و با حضور در این مناطق می‌ توان تعداد اندکی از کارگاه های لنج‌سازی را دید و از نزدیک با مراحل ساخت لنج آشنا شد.

استادان صنعت لنج‌سازی در گذشته‌های نه چندان دور در استان هرمزگان به ویژه جزیره زیبای قشم از دیر هنگام نسل اندر نسل به کار ساخت لنج چوبی در انواعی با نام‌های «سماچ»، «حوری»، «سمعه»، «بیتل»، «زاروگه»، «شوعی»، «کتر»، «تشاله»، «منشوه»، «بغله»، «منجی»، «بگاره»، «کچی»، «جالبوت» و «پاکستانی» اشتغال داشته اند.

با این حال هم اکنون نوع متداول و مورد پسند مردم از چابهار تا بندرعباس و جزایر و شهرهای استان هرمزگان لنج‌های پاکستانی است که شیوه ساخت آن مربوط به صنعت‌گران این کشور همسایه است.

همانطور که پیش از این گفته شد، لنج‌ها برخی برای صید و برخی برای حمل بار استفاده می‌شوند که می‌توان به لنج های «تَرتَری»، «بوم»، «سَمبوک»، «پاکستانی» و «تشالِه» اشاره کرد که اسکله‌های باسعیدو، سلخ و سوزا از لحاظ داشتن این لنج‌ها در جزیره قشم مشهورند.

شکل ظاهری لنج‌ها با هم متفاوت‌اند به عنوان مثال «سَمبوک» دارای نوک تیز و از نوع لنج صیادی است و «بوم» دارای جثه بسیار بزرگ، قسمت جلوی آن پهن و از نوع لنج باری است؛ البته لنج دارای قسمت‌های مختلفی است که هر یک نام نامی برای خود دارند، «تَفَر» قسمت عقب لنج، «خَن» قسمت داخلی بدنه و انبار لنج، «کِوِن» یا قُمباره (اتاق ناخدا) و آشپزخانه نیز «سِلِیدون» خوانده می‌شود.

برای ساخت لنج، نخست اسکلت یا بِیس آن را می‌سازند و سپس ساخت قسمت‌های مختلف لنج ادامه پیدا می‌کند. وسایل ساخت لنج را نیز می‌توان از میراث های مادی هر مکان دانست. «اشِکِنه» یا چکش چوبی، «میشار» یا اره، «گُبان» یا تراز و میخ از وسایل اصلی صنعت لنج‌سازی است.

لنج‌سازی بندر کُنگ دارای قدمت دیرینه است وطبق نظر کارشناسان قدمت لنج‌سازی بندر کُنگ به دوران پیش از اسلام می رسد؛ لنج‌های ساخته شده در این بندر به کشورهای حاشیه خلیج فارس و بندر کشورهای آفریقایی، مانند زنگبار، مومباسا و هندوستان فرستاده می شود.

لنج‌سازی در این بندر به دلیل افزایش مبادلات دریایی و صید ماهی از رونق زیادی برخوردار بوده و نیروی شاغل این صنعت منحصر به همان گلافان یا سازندگان لنج و قایق است؛ مصالح اولیه برای ساخت لنج، چوب های جنگلی مقاوم در مقابل رطوبت برای اسکلت و تخته های مرغوب هندی به نام سای برای بدنه آن است.

اهالی بندر کُنگ برای قایق‌ها، لنج و کشتی‌های دست‌ساز خود نام‌های خاص بر می‌گزینند و دریانوردان این منطقه با لنج خود به کشورهای حوزه خلیج فارس و سرزمین‌های دور و نزدیک مانند پاکستان، هندوستان، آفریقا و دریای سرخ سفر می‌کنند.

لنج سازی بندر کُنگ در سال ۲۰۱۱ میلادی به نام ایران در فهرست میراث معنوی یونسکو به ثبت رسید.