به گزارش خبرنگار ایلنا، تالاب کانی برازان در ضلع جنوبی دریاچه ارومیه در فاصله 30 کیلومتری شمال شرق شهرستان مهاباد و در مختصات جغرافیایی 45 درجه و 46 دقیقه طول شرقی و 36 درجه و 59 دقیقه عرض شمالی واقع است.در شمال شرق روستای قره داغ گسترده شده و تا تالاب گروس امتداد دارد. قره داغ، بفروان، قلعه حسن خورخوره داشخانه و گاپیس  روستا‌های پیرامون تالاب هستند که امکان اقامت در این روستاها برای پرنده نگران فراهم است. بخش جنوبی تالاب در دامنه کوه قره داغ (سیاه کوه) واقع شده و کوه مذکور و تپه باباحیدر بر آن مشرف هستند.

تالاب بین المللی کانی برازان نخستین سایت پرنده نگری کشور و موصوف به «بهشت پرندگان» با مساحت هزار و ۵۰ هکتار در ۳۰ کیلومتری مهاباد واقع شده است.

این تالاب زیستگاه بیش از ۱۳ گونه پرنده در حال انقراض و کمیاب  از جمله،  غاز خاکستری، اردک سرحنایی  و اردک سبز، اردک مرمری، اردک سرسفید،  تونجه  و پرندگان نایاب نظیر کفچه‌نوک، خروس سینه سیاه و پلیکان بود که هم اکنون در فصل مهاجرت پرندگان خشک شده و گونه‌های بومی و مهاجر را ناچار به کوچ به تالاب‌ها و سدهای اطراف کرده است.

 این تالاب که در کریدور مهاجرت پرندگان در شمال‌غرب کشور قرار دارد، از اواسط شهریورماه با کاهش شدید منابع آبی روبه‌رو شده و در  مهرماه بطور کامل خشک شده است.

نابودی زیستگاه پرندگان مهاجر شمالغرب کشور 

حسن وقاری کارشناس محیط زیست در گفت و گو با خبرنگار ایلنا گفت: اگر حق‌آبه تالاب تأمین نشود، بخش مهمی از زیستگاه پرندگان مهاجر شمال‌غرب کشور از بین خواهد رفت

وی نسبت به خشک شدن کامل این زیستگاه هشدار داد و تأکید کرد: تأمین حق‌آبه زیست‌محیطی تالاب باید در اولویت مدیریت منابع آبی منطقه قرار گیرد.

کارشناس محیط زیست و منابع طبیعی  افزود: خشکی تالاب کانی‌برازان تنها به معنای از دست رفتن یک منبع آبی نیست. این تالاب بخشی از زنجیره اکولوژیک دریاچه ارومیه است و نابودی آن می‌تواند تعادل زیستی منطقه را بر هم بزند.

وقاری افزود: کانی‌برازان زیستگاه صدها گونه پرنده مهاجر و بومی است. با ادامه روند فعلی، پرندگان به ناچار به تالاب‌های دیگر مانند حسنلو و سولدوز نقده پناه می‌برند که ظرفیت محدودی دارند و همین امر باعث رقابت زیستی، کاهش زادآوری و افزایش تلفات میان گونه‌ها خواهد شد.

احیای تالاب تنها با بارندگی ممکن نیست 

این کارشناس با اشاره به کاهش ورودی آب از سد مهاباد گفت: در سال‌های گذشته بخشی از آب ذخیره‌شده سد برای احیای تالاب رهاسازی می‌شد، اما امسال به دلیل افت شدید مخازن و تمرکز بر تأمین آب شرب و کشاورزی، این سهم حذف شده است.

وی تأکید کرد: احیای تالاب تنها با بارندگی ممکن نیست بلکه باید مدیریت بهینه منابع آب، کاهش برداشت‌های غیرمجاز و لایروبی مسیرهای تغذیه‌ای تالاب در دستور کار قرار گیرد.

خشکی کامل تالاب کانی برازان مهاباد

حجت جباری،مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی در گفت و گو با خبرنگار ایلنا، از خشکی کامل تالاب کانی برازان مهاباد در مهرماه امسال خبر داد و گفت: به‌دلیل تداوم خشکسالی و کاهش منابع آبی، روند آبگیری این تالاب و چند تالاب دیگر استان متوقف شده است.

جباری افزود: تا پایان مردادماه سال جاری، وضعیت تالاب‌های آذربایجان غربی مطلوب و آبگیری آنها انجام شده بود، اما با کاهش آب رودخانه‌ها و افت سطح ذخایر سدها که حتی در بخش کشاورزی و آب شرب نیز مشکلاتی ایجاد کرده است، ادامه آبگیری تالاب کانی برازان و برخی تالاب‌های دیگر ممکن نشد.

وی افزود: روند خشکی تالاب کانی برازان از اوایل شهریورماه آغاز و در مهرماه به‌طور کامل خشک شد. همچنین تعدادی از تالاب‌های دیگر از جمله تالاب قوپی باباعلی نیز خشک شده‌اند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان ادامه داد: کاهش آب در تالاب‌ها پدیده‌ای طبیعی است که هر سال از اواسط تابستان به‌دلیل افزایش تبخیر نسبت به ورودی آب رخ می‌دهد و در صورت عدم آبگیری مجدد، خشک شدن آنها اجتناب‌ناپذیر است.

          وجود ۴۰تالاب در آذربایجان غربی

جباری با بیان اینکه در آذربایجان غربی در مجموع ۴۰ تالاب وجود دارد، گفت: از این تعداد تنها ۱۳ تالاب دائمی و مابقی فصلی هستند که معمولاً در اواخر تابستان خشک می‌شوند.

وی از اجرای طرح‌های احیایی در برخی تالاب‌ها خبر داد و افزود: تالاب‌های سولدوز و شورگول حسنلو نیز با کاهش آب مواجه بودند که با همکاری شرکت آب منطقه‌ای، از طریق زهکشی سد حسنلو تالاب سولدوز آبگیری شد و با نصب دو ایستگاه پمپاژ در کنار تالاب شورگول حسنلو، هم‌اکنون عملیات پمپاژ آب به این تالاب انجام می‌شود و وضعیت آن مطلوب است.

مهاجرت پرندگان تالاب کانی برازان به دیگر تالاب های استان

مدیرکل محیط زیست استان درباره وضعیت زیستمندان تالاب‌ کانی برازان گفت: با خشک شدن تالاب کانی برازان، پرندگان به سایر تالاب‌های استان مهاجرت کرده‌اند، اما سایر موجودات زنده از جمله جلبک‌ها و آبزیان تحت تأثیر خشکی از بین رفته‌اند. البته بسیاری از گونه‌های ساکن در تالاب‌های فصلی توان سازگاری با خشکسالی را دارند و به‌محض آبگیری مجدد، چرخه زندگی خود را آغاز می‌کنند.

جباری خاطرنشان کرد: امسال ۱۳ کیلومتر از کانال‌های آبرسانی برای تسهیل در آبگیری تالاب‌ها لایروبی شده است تا با بهبود شرایط منابع آبی و جاری شدن آب در کانال‌ها، عملیات آبگیری تالاب‌ها آغاز شود.

وی تأکید کرد: بارش باران می‌تواند در بهبود وضعیت تالاب‌ها مؤثر باشد، اما اصلی‌ترین منبع تغذیه آن‌ها رودخانه‌های اطراف هستند. تالاب کانی برازان نیز از طریق رودخانه مهاباد و زهکشی‌های منطقه آبگیری می‌شود و بارش‌های پاییزی می‌تواند روند احیای آن را تسریع کند.

گزارش: بیتا اختیاری