خسارت ۲ همتی بیماری تب برفکی به دامداری‌های کشور و تلف شدن ۲ هزار راس دام در مدت اخیر به دلیل این بیماری، نگرانی زیادی را در میان مردم در پی داشته؛ ازجمله اینکه آیا این بیماری کنترل شده یا اگر واکسن سویه جدید تب برفکی به دام تزریق شود، برای سلامت مردم مضر است یا خیر؟
به گزارش ایلنا، سازمان دامپزشکی کشور اعلام کرده که برای کنترل و درمان این بیماری طرح‌های ویژه‌ای از افزایش واکسیناسیون تا کنترل تردد دام‌ها برای مهار شیوع بیشتر را انجام داده است که در همین راستا، علیرضا رفیعی‌پور ، معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان دامپزشکی کشور، مهمان ما بود تا به این سوالات پاسخ دهد. در ادامه آن را می‌خوانید.
چه تمهیداتی پیش از ورود بیماری تب برفکی به کشور اندیشیده شد؟
تب برفکی یک بیماری ویروسی و مسری است که تنها دام‌ها را درگیر می‌کند و مشترک انسان و دام نیست. این بیماری چون ویروس است، همیشه امکان تغییر ژنتیکی دارد و معمولا هرچند سال یک بار با یک سویه جدید از این ویروس مواجه می‌شویم.
در حال حاضر ۶ یا ۷ سویه ویروس تب برفکی در کشور به صورت بومی یا اندمیک (endemic) وجود دارد و واکسن این سویه‌ها هم در داخل کشور و هم به صورت وارداتی وجود دارد. سازمان‌های جهانی یعنی سازمان جهانی بهداشت دام و فائو در سال ۲۰۲۵ اعلام کردند که سویه جدیدی از تب برفکی در دنیا در گردش و در حال بروز و شیوع است و به کشورهای همسایه ما منتقل شده است. در حال حاضر ۱۱ کشور در اطراف کشورمان درگیر این سویه هستند.
ما در سازمان دامپزشکی کشور به عنوان اقدام‌کننده بهداشتی مراقبت از جمعیت دام و دامدار، متولی این موضوع هستیم. هر لحظه ممکن است ویروس جدیدی وارد کشور شود؛ بنابراین باید اقداماتی را قبل از ورود آن به کشور انجام بدهیم تا بتوانیم در صورت ورود ویروس به کشور، آن را کنترل کنیم. در همین راستا زمانی که نخستین گزارش سویه جدید، ثبت و بعد از نمونه‌برداری در آزمایشگاه مرجع در تهران تأیید شد که این سویه، سویه بومی کشور ما نیست، واکسن آن را از قبل وارد کرده بودیم و آمادگی مقابله با این ویروس را داشتیم زیرا تنها وسیله مقابله با یه سویه جدید یا به تعبیر دیگر بیماری جدید، واکسیناسیون است.
پیش از ورود سویه جدید تب برفکی به کشور برای واردات واکسن فراخوان دادیم و واکسن تهیه کردیم. بنابراین، واکسن در کشور موجود بود و وقتی بیماری گزارش شد، واکسیناسیون را از اردبیل شروع کردیم و سپس، دام‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، ایلام، خوزستان، کردستان، کرمانشاه و... را واکسن زدیم. بنابراین ایمنی سراسری و واکسیناسیون را از همان مناطق کشور که نزدیک به عراق و ترکیه بود و درگیر بیماری بودند، شروع کردیم.
ازآنجا که این بیماری با تردد منتقل می‌شود به سرعت به قم، تهران و شهرهای دیگر منتقل شد؛ ولی چون واکسن در اختیار داشتیم، واکسیناسیون را انجام دادیم و به‌دلیل پیش‌بینی دقیق سازمان دامپزشکی و تهیه واکسن که تنها سلاح یا تنها حربه ما در مقابل ویروس است، توانستیم بیماری را تحت کنترل داشته باشیم.
از حدود ۵۰۷ کانون تب برفکی که گزارش شده بود، ۱۸۴ کانون سویه جدید است که تحت کنترل درآمده است.
آیا منشأ این بیماری، گوشت‌های وارداتی آلوده بوده است؟
برای تعیین اینکه منشأ اصلی این سویه تب برفکی که وارد کشور ما شده از کجاست، نمونه این ویروس جدا شده و در آزمایشگاه، روی آن کارهای علمی و تحقیقاتی در حال انجام است. آن را با سویه‌های در گردش کشور، کشورهای همسایه و حتی قاره‌های مختلف مقایسه می‌کنیم. اپیدمیولوژیست‌های متخصص در حال کار روی این موضوع هستند تا مشخص شود که منشأ این ویروس کجاست.
در حال حاضر، به هیچ وجه نمی‌توانیم الان بگوییم که از منشأ دام آلوده وارداتی، گوشت آلوده وارداتی، خودرو آلوده، انسان آلوده یا حتی هواپیمای آلوده یا هر منشأ دیگر بوده است زیرا ما مرزهای زمینی، ریلی، هوایی و دریایی زیادی داریم و این در حالی است که این ویروس احتمال انتقال مکانیکال دارد. ان‌شاءالله منشأ آن مشخص و اطلاع‌رسانی خواهد شد.
آیا استفاده از واکسن تب برفکی برای دام، تاثیری روی کیفیت و سلامت گوشت دارد؟
زمانی که می‌خواهید امنیت غذایی یک کشور را تأمین کنید و در کنار آن، غذای مردم و معیشت مردم را تأمین کنید، عوامل زیادی دست به دست هم می‌دهند تا این غذا تأمین شود. دام‌ها، طیور، آبزیان و زنبور عسل برای ما فرآورده تولید می‌کنند. این فرآورده باید سالم و باکیفیت و بهداشتی باشد و در آن فرآورده نباید آنتی‌بیوتیک باقی مانده باشد و نباید دارویی که مصرف شده است وجود داشته باشد.
اگر دام تب برفکی گرفت یا بیمار شد دوره پرهیزی وجود دارد که در آن زمان، ما دام را درمان می‌کنیم یا به عبارتی، آن دام یک دوره پرهیز دارد که پس از اتمام بیماری، دارویی که مصرف شده از بدنش دفع شود. بعد از دفع شدن، شیر و گوشت دام قابل مصرف است و هیچ مشکل خاصی وجود ندارد.
از طرفی، خوراکی که ما به دام می‌دهیم هم مهم است؛ این خوراکی که می‌تواند سویا، ذرت یا گندم باشد باید منشأ سالم و باکیفیت داشته باشد. برای خوراک دام یا خوراک طیور از مکمل استفاده می‌شود که همه این تولیدات در کارخانه تولید می‌شود. از طرفی ممکن است برای آن دام‌ها از افزودنی‌های زیستی یا ریزمغذی‌ها، انواع و اقسام اسیدهای آمینه، ویتامین‌ها و مواد معدنی و مکمل‌ها استفاده شود؛ همه این‌ها باید قطعاً قبل از مصرف دام، توسط سازمان دامپزشکی تأیید شود که سالم و از نظر بهداشتی دارای کیفیت باشد.
همچنین همکاران ما دام‌ها را قبل از کشتار، حین کشتار و پس از کشتار نیز معاینه می‌کنند. علاوه بر معاینه، کارشناسان، سوالاتی را از صاحب دام می‌پرسند که مشخص شود این دام بیمار بوده یا دارو مصرف کرده است یا خیر.
قبل از کشتار نیز مسئول فنی و بهداشتی سازمان دامپزشکی در خود دامداری‌ها مراقبت می‌کند تا دوره پرهیز حتماً طی شود.
مردم انواع گوشت اعم از گوشت قرمز، ماهی و مرغ، تخم‌مرغ یا عسل را اگر از محل و فروشگاه‌های مجاز خریداری کرده‌اند یا اگر محصول خریداری‌شده، لیبل یا همان شناسنامه محصول و مهر تأیید دامپزشکی را داشته باشد، با اطمینان مصرف کنند.
مواردی داشته‌ایم که دام وارد کشتارگاه شده و همکاران ما از محل تزریق دارو متوجه شده‌اند که آن دام، دارو مصرف کرده و اجازه کشتار نداده‌اند و در چنین مواردی، اگر دام کشتار شود، اجازه مصرف آن گوشت را نمی‌دهیم.
اقدامات ما در طول زنجیره است؛ یعنی در حین تولید و ورود به کشتارگاه، مراقبت کرده و گوشت را هم آزمایش می‌کنیم. این فرایند برای تمام گوشت‌ها اعم از وارداتی و داخلی انجام می‌شود. همه این‌ها درباره وارداتی و داخلی انجام می‌شود.
هیچ‌یک از این خدمات بهداشتی که ما می‌دهیم باعث کاهش کیفیت گوشت یا شیر نمی‌شود؛ اتفاقاً کمک می‌کند که آن پروتئین و ویتامینی که شما از این فرآورده می‌گیرید، با کیفیت و به‌طور دقیق به اندازه نیاز انسان باشد.