نیروهای حمایت سریع در سودان در سال 2013 تأسیس شد و پارلمان در سال 2017 آن را به عنوان نیروی امنیتی مستقلی که زیر نظر نیروهای مسلح سودان فعالیت می‌کند، تصویب کرد. بسیاری این نیرو را «ارتشی در داخل ارتش» دانستند.
به گزارش انتخاب، پس از برکناری عمر حسن البشیر، مذاکراتی برای ادغام کامل نیروهای حمایت سریع در ارتش آغاز شد و فرمانده این نیرو، محمد حمدان دقلو (حمیدتی)، به طور همزمان در روند انتقال قدرت به غیرنظامیان مشارکت داشت.
به دلیل اختلاف میان حمیدتی و فرمانده ارتش و رئیس شورای حاکمیتی، ژنرال عبدالفتاح البرهان، بر سر موضوع ادغام نیروها، در میانهٔ آوریل 2023 درگیری‌های مسلحانه میان نیروهای حمایت سریع و ارتش آغاز شد؛ ارتش این نیرو را «شورشی» دانست.
عملیات نیروهای حمایت سریع با انتقادها و اتهامات گسترده‌ای مواجه شد؛ از جمله ارتکاب کشتار جمعی، جنایات علیه بشریت، جنایات جنگی و نسل‌کشی. این درگیری‌ها سبب موج‌های آوارگی شد که به «بزرگترین موج آوارگی در جهان» توصیف شده است. همچنین به این نیروها اتهام به‌کارگیری خشونت جنسی و گرسنگی به‌عنوان ابزار جنگ، تخریب گسترده زیرساخت‌ها و افزایش غارت و چپاول وارد شده است.
در ادامه، معرفی بارزترین فرماندهان این نیرو آمده است:
محمد حمدان دقلو (حمیدتی)
متولد 1975 در ایالت شمال دارفور. او از تیرهٔ «محامید» از قبایل عرب رزیقات هلالی است که در دارفور، کردفان، چاد، لیبی، مصر و برخی کشورهای آفریقایی نفوذ اجتماعی دارد.
تحصیلات خود را در مکتب‌های سنتی آغاز کرد اما از سال 1991 در ۱۵ سالگی ترک تحصیل کرد. در دهه 1990 در مسیرهای تجاری فعال بود و به تجارت شتر و گوسفند و واردات پارچه، به‌ویژه میان لیبی و مالی و چاد، پرداخت. او گروهی کوچک برای حفاظت از کاروان‌ها تشکیل داد و به مرور به جایگاه نظامی و سیاسی رسید.
او بعدها بر مناطق معدن طلای دارفور مسلط شد و تا سال 2017 فروش طلا 40٪ صادرات کشور را شامل شد. این امر به او قدرت و ثروت قابل توجهی بخشید و باب ورودش به عرصه سیاست را گشود. پس از سرنگونی البشیر، او نائب رئیس شورای نظامی انتقالی شد.
عبدالرحیم دقلو
او مرد شمارهٔ دو نیروهای حمایت سریع و برادر حمیدتی است. متولد دههٔ 1970. ابتدا در گارد مرزی بود و با تشکیل نیروهای حمایت سریع به درجهٔ سرتیپ و سپس تیم (فریق) ارتقا یافت.
پس از سال 2018 به‌عنوان معاون حمیدتی، روابط سیاسی گسترده‌ای با فرماندهان امنیتی و نظامی سودان برقرار کرد.
او به شکل گسترده متهم است که فرماندهی عملیات سرکوب تحصن میدان فرماندهی کل در 3 ژوئن 2019 را بر عهده داشته است؛ اما او و حمیدتی این اتهامات را انکار کرده‌اند.
پس از جنگ 2023، ویدئوهایی از او منتشر شد که نشان‌دهنده زنده‌بودن او پس از شایعات مرگش بود.
در 6 سپتامبر 2023، وزارت خزانه‌داری آمریکا به اتهام ارتکاب جنایات در دارفور او را تحریم کرد.
روايات مختلف می‌گویند او اکنون عملاً فرماندهی نیرو را برعهده دارد و سپس از کشور خارج شده و به دارفور، چاد و سپس کنیا رفته است.
عصام صالح فضیل
افسر سابق ارتش سودان (دوره ۳۵) که دوباره به خدمت بازگردانده شد و به نیروهای حمایت سریع منتقل شد. او فرمانده شمارهٔ سه پس از حمیدتی و عبدالرحیم دقلو بود.
او مسئول عملیات در خارطوم بود و ریاست «کمیته پدیده‌های منفی» برای جلوگیری از بی‌نظمی داخلی نیروها را بر عهده داشت.
در جریان یکی از این عملیات‌ها، درگیری‌ای بین او و یک سرباز رخ داد که منجر به کشته‌شدن سرباز شد. پس از آن او بازداشت و به حبس خانگی منتقل شد.
در سال 2025 گزارش‌هایی درباره وخامت وضعیت سلامتی او و سپس فراری‌دادنش توسط یک گروه مسلح منتشر شد.
عبدالرحمن جمعه «بارک‌الله»
اصالتاً از شهر الضعیّن در شرق دارفور. فرمانده نیروهای حمایت سریع در ایالت غرب دارفور با درجهٔ سرتیپ.
او در نبرد الجنینه در 2023 شرکت داشت.
اتحادیه اروپا و شورای امنیت سازمان ملل در نوامبر 2024 او را به دلیل مشارکت در جنایات علیه بشریت تحریم کردند.
او متهم به دست داشتن در قتل «خمیس ابکر» والی غرب دارفور است و ویدئوهایی از لحظات قبل از کشته‌شدن او منتشر شد.
عیسی بشاره
از فرماندهان نزدیک به حمیدتی و از تیره رزیقات الماهرية.
او مسئول اطلاعات نیروهای حمایت سریع از آغاز جنگ در 2023 بود و اتاق عملیات مرکزی را در خارطوم اداره می‌کرد.
او همچنین بر بازداشتگاه‌های سوبا و الریاض نظارت داشت که گزارش‌هایی از مرگ، شکنجه و بیماری گسترده در آنها منتشر شد.
عثمان محمد حامد محمد (عثمان عملیات)
یکی از مشهورترین فرماندهان عملیات نیروهای حمایت سریع. او پیش از پیوستن به این نیرو، افسر ارتش بود و در آغاز جنگ از اجرای دستور البرهان برای بازگشت به ارتش امتناع کرد.
او مسئول عملیات در خارطوم و الجزیره بود و نفوذ زیادی داشت.
در نوامبر 2024 از سوی شورای امنیت و همچنین از سوی اتحادیه اروپا و آمریکا تحریم شد.
الفاتح عبدالله ادریس «ابو لولو»
فرمانده میدانی با درجهٔ سرتیپ که به ارتکاب کشتارهای جمعی در شهر الفاشر متهم است.
او از سال 2025 ویدئوهایی در تیک‌تاک منتشر کرد که در آن به کشتن غیرنظامیان افتخار می‌کرد.
در اکتبر 2025 نیروهای حمایت سریع اعلام کردند که او را بازداشت کرده‌اند.
جدو حمدان ابو نشوک
از خویشاوندان حمیدتی و از حلقهٔ نزدیک فرماندهی.
او از سال 2003 در گارد مرزی بود و سپس به نیروهای حمایت سریع ملحق شد.
او از ثروتمندان دارفور شمرده می‌شود و فرماندهی مناطق مختلف را بر عهده داشته است.
موسی حامد أمبیلو
از قدیمی‌ترین اعضای نیروهای حمایت سریع.
او در خشونت‌های الجنینه در 2019 نقش داشت و پس از آغاز جنگ 2023 فرماندهی بخش‌هایی از خارطوم بحری را عهده‌دار شد.
پس از مدتی ناپدید شد.
منبع: الجزیره + مطبوعات سودانی
∎