آزیتا حسین زاده عطار | شهرآرانیوز؛ در ظرفی ساده از ارده، روایتی باستانی نهفته است که هنوز هم به صبحانه‌های ما جان می‌دهد. شاید جالب باشد بدانید، ارده یکی از غذا‌های سنتی و خوشمزه ایرانی است که از دوران هخامنشی تا امروز جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ و تاریخ آشپزی این سرزمین داشته است. یک محصول اصیل ایرانی که از زمان گذشته تاکنون بیشتر به عنوان یک میان وعده یا دسر در مراسم و جشن‌ها استفاده می‌شده است. تاریخچه ارده نشان دهنده گذشته غنی و عمیق این ماده غذایی و تلاش و توانایی ایرانیان در درست کردن غذا‌های خوشمزه و سالم است.
این خوراکی مقوی از دانه‌های کنجد تفت داده و کوبیده شده یکی از خوراک‌های موردپسند ورزشکاران است و این طور که مشخص است درمان درد‌های بسیاری را سبب می‌شود. با ما این چند سطر را همراه باشید تا برایتان از ارده، مزایای آن برای کودکان و بزرگ سالان، فایده اش برای لاغری و ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در این خوراکی ارزشمند و حتی منع مصرف آن برای برخی افراد بگوییم.
ارده با چی؟
ارده را می‌توان به صورت خالص و با نان و افزودنی‌های دیگر مصرف کرد و میزان افزودنی به آن بسته به ذائقه افراد متفاوت است.
- نان
- عسل
- شیره نبات
- شیره خرما
- شیره انگور
- مربا
فواید مصرف ارده برای سلامتی
استفاده از ارده در منوی غذایی روزانه همانند یک مکمل می‌تواند بسیاری از نیاز‌های روزانه شما به مواد مغذی را تأمین کند. برخی از مهم‌ترین اثرات مصرف ارده در بهبود سلامت بدن عبارت‌اند از:
پیشگیری از سرطان
حاوی ترکیبی گیاهی به نام سزامول است که این ماده از آنتی اکسیدان‌های بسیار مهم بدن و دارای خواص ضد التهابی است. از رشد و گسترش سلول‌های سرطانی کبد، پوست، روده بزرگ و دهانه رحم جلوگیری می‌کند.
جوان سازی پوست
به دلیل داشتن دو آنتی اکسیدان مهم سزامول و سلنیوم به جوان سازی سلول‌های پوست کمک می‌کند و روند پیری را به تأخیر می‌اندازد.
پیشگیری از بیماری‌های قلبی
حاوی دو نوع ترکیب گیاهی مفید به نام لیگنان و فیتواسترول است که کلسترول را کاهش می‌دهد.
تقویت حافظه
چربی‌های غیراشباع مانند امگا ۳ و امگا ۶ در ارده، تقویت حافظه و بهبود عملکرد سیستم عصبی را سبب می‌شود و در پیشگیری از بیماری‌های زوال عقل بسیار مؤثر است.
درمان یبوست
مصرف منظم فیبر موجود در ارده در رژیم غذایی روزانه باعث بهبود عملکرد دستگاه گوارش و دفع راحت‌تر مواد زائد از روده بزرگ می‌شود.
درمان کم خونی
بدن برای ساخت گلبول‌های قرمز خون به آهن، مس و ویتامین B۶ نیاز دارد که هر سه این مواد مهم به مقدار کافی در ارده یافت می‌شود.
افزایش متابولیسم بدن
منبع بسیار خوبی از ویتامین‌های گروه B است که دریافت روزانه آن در افزایش متابولیسم یا سوخت و ساز بدن نقش بسیار مؤثری دارد و کمبود آن سبب بروز مشکلات بینایی در افراد می‌شود.
استحکام و سلامت استخوان‌ها
ارده منبع بسیار خوبی برای تأمین کلسیم بدن است و سبب استحکام و سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها می‌شود.
رفع بیماری‌های رحم
ارده قاعده آور است و مصرف آن سبب رفع بیماری‌های رحم خواهد شد.
بهترین ماده غذایی زمستان
ارده کنجد، غذایی انرژی زاست و بهترین غذا برای فصل زمستان است که بدن به انرژی بیشتری برای گرم کردن نیاز دارد.
موارد مصرف ارده
- در آشپزی لبنانی، ارمنی، یونانی، ایرانی، ترکی، عراقی، مغربی و بلغاری کاربرد دارد.
- به تنهایی به عنوان چاشنی یا به بخش اصلی حلوا ارده و شکری، باباغنوج و حمص استفاده می‌شود.
- آش ارده یا پلو ارده خوزستانی در دزفول و فصل سرد پخته می‌شود که همراه تربچه و برگ تربچه سرو می‌شود.
- نخود ارده و ارده بادمجان (جانشین بادمجان کنجدی) در غرب کشور پخته می‌شود.
- از مشتقات ارده به صورت کرم کنجد، حلوا ارده، حلوا شکری، شکلات صبحانه ترکیب شده با ارده می‌توان نام برد.
- کرم کنجد یک نوع محصول ترکیب شده ارده با شیرخشک و طعم دهنده‌های طبیعی دیگر مانند پسته، شکلات، فندق و وانیل است که به عنوان میان وعده و صبحانه استفاده می‌شود.
ارده چاق می‌کند یا لاغر؟
کاهش اشتها
فیبر موجود در ارده باعث احساس سیری طولانی تری می‌شود و شیره همراه آن به عنوان یک منبع انرژی طبیعی، نیاز به مصرف مواد غذایی اضافی را کاهش می‌دهد.
افزایش متابولیسم: ارده به دلیل محتوای پروتئینی و چربی‌های سالم، می‌تواند به افزایش متابولیسم بدن و سوزاندن کالری بیشتر و در نتیجه کاهش وزن برای کسانی که ورزش می‌کنند کمک کند.
تأمین انرژی: ارده و شیره به عنوان یک منبع سریع انرژی، می‌تواند به تأمین انرژی مورد نیاز بدن در طول روز و فعالیت‌های ورزشی و روزمره کمک کند که منجر به کاهش وزن خواهد شد.
تنظیم قند خون: ترکیب ارده و شیره می‌تواند به تنظیم قند خون کمک کند. این امر به جلوگیری از افزایش ناگهانی قند خون و در نتیجه کاهش احساس گرسنگی کمک می‌کند.
مواظب اضافه وزن باشید!
اگر شما فرد کم تحرکی هستید و پیاده روی منظم ندارید یا ورزش نمی‌کنید، با خوردن زیاد این ماده غذایی حتما چاق خواهید شد. توصیه می‌شود افرادی که لاغر هستند و تمایل بسیاری به چاق شدن دارند، از ترکیب ارده و شیره استفاده کنند.
ارزش غذایی ۱۰۰ گرم ارده
- انرژی ۵۹۵ کیلوکالری
- کربوهیدرات‌ها ۲۱/۱۹ گرم
- چربی ۷۶ /۵۳ گرم
- پروتئین ۰۰/۱۷ گرم
- آب ۳/۰۵ گرم
- ویتامین A ۴۵ میلی گرم
- تیامین (ویتامین B ۱) ۱۸۳/۰ میلی گرم
- ریبوفلاوین (ویتامین B ۲) ۰۷۳/۰ میلی گرم
- نیاسین (ویتامین B ۳) ۸۱۸/۰ میلی گرم
- پانتوتنیک اسید (ویتامین B ۵) ۶۹۳/۰ میلی گرم
- ویتامین B ۶، ۱۴۹/۰ میلی گرم
- اسید فولیک (ویتامین B ۹) ۹۸ میکروگرم
- کلسیم ۴۲۶ میلی گرم
- آهن ۸ / ۹۵ میلی گرم
- منیزیم ۹۵ میلی گرم
- منگنز ۴۵۶ میلی گرم
- فسفر ۷۳۲ میلی گرم
- پتاسیم ۴۱۴ میلی گرم
- سدیم ۱۱۵ میلی گرم
- روی ۴ / ۶۲ میلی گرم
نحوه نگهداری از ارده و روغن کنجد
فراورده‌های کنجد مانند ارده را باید در جای خشک، خنک و دور از آفتاب نگهداری کنید، زیرا ارده و روغن کنجد حاوی اسید‌های چرب اشباع نشده هستند و در صورتی که در معرض هوای گرم و نور قرار بگیرند، چربی هایشان اکسید می‌شوند.
نشانه‌های خراب شدن ارده
تغییر رنگ و بافت یکی از مهم‌ترین نشانه‌های فساد مواد غذایی است که در مورد ارده نیز صدق می‌کند. تغییر رنگ از کرمی به قهوه‌ای مهم‌ترین علامت خراب شدن ارده است.
پرفایده برای کودکان
مصرف ارده برای کودکان بسیار توصیه می‌شود، زیرا انرژی لازم آن‌ها را تأمین می‌کند و سبب تقویت حافظه و استحکام استخوان بندی و دندان‌های آن‌ها می‌شود.
طرز تهیه ارده و روغن ارده کنجد
به کنجد خمیر شده ارده می‌گویند. برای تهیه ارده، ابتدا دانه‌های کنجد را خیس و پوسته سیاه یا قهوه‌ای رنگ و نازک آن را جدا می‌کنند سپس با آسیاب دانه‌های پوست کنده کنجد را له می‌کنند تا خمیری که به آن ارده می‌گویند به دست آید.