به گزارش خبرگزاری ایمنا، در دنیای پیچیده و در حال تغییر امروز، مدیریت شهرها دیگر تنها به معنای اداره امور روزمره، آسفالت معابر یا جمع‌آوری پسماند نیست؛ بلکه به علمی میان‌رشته‌ای تبدیل شده است که در آن جامعه‌شناسی، اقتصاد، مهندسی، محیط‌زیست، فرهنگ و حتی روان‌شناسی شهروندی به هم گره می‌خورند. در چنین شرایطی، پژوهش به عنوان ستون فقرات حکمرانی شهری شناخته می‌شود؛ ابزاری که می‌تواند مسیر توسعه را از آزمون و خطا جدا کرده و تصمیمات مدیران را بر پایه داده، تحلیل و خرد جمعی استوار سازد.
شهرداری‌ها به عنوان نهادهای عمومی و اجتماعی که بیشترین تماس را با زندگی روزمره شهروندان دارند، بیش از هر دستگاه دیگری به پژوهش نیاز دارند. شهر پویا و کارآمد، حاصل تصمیمات هوشمندانه و دانش‌محور است؛ تصمیماتی که بر اساس شناخت دقیق نیازها، ظرفیت‌ها و رفتار شهروندان اتخاذ می‌شود. از این منظر، پژوهش شهری نه یک فعالیت جانبی، بلکه زیربنای توسعه پایدار و موتور محرکه تحول شهری است.
در سال‌های اخیر، بسیاری از شهرداری‌های کشور تلاش کرده‌اند تا از الگوی سنتی تصمیم‌گیری فاصله بگیرند و با همکاری دانشگاه‌ها، مراکز علمی و اندیشکده‌ها، زمینه علمی‌سازی مدیریت شهری را فراهم کنند. با این حال، هنوز فاصله میان دانش و عمل در بسیاری از شهرها محسوس است و پژوهش در حد طرح و گزارش باقی می‌ماند. در این میان، شهرداری اصفهان را می‌توان یکی از نهادهای پیشرو در تبدیل پژوهش به عمل دانست؛ نهادی که با نگاهی راهبردی و آینده‌نگرانه، پژوهش را از حاشیه به متن تصمیم‌سازی‌های خود آورده است.
اصفهان، به عنوان شهری با پیشینه تمدنی و فرهنگی غنی، امروز به آزمایشگاهی زنده برای تلفیق علم و مدیریت شهری تبدیل شده است. معاونت برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری اصفهان با هدایت دکتر سعید ابراهیمی، طی سال‌های اخیر بیش از ۱۰۰ پروژه پژوهشی کلیدی را در حوزه‌های مختلف اجرا کرده است؛ پروژه‌هایی که نه‌تنها چالش‌های فنی و اجرایی شهر را هدف گرفته‌اند، بلکه در عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی و محیط‌زیستی نیز دستاوردهای ملموسی به همراه داشته‌اند.
تجربه اصفهان نشان داده است که وقتی تصمیمات شهری بر پایه پژوهش و تحلیل دقیق شکل گیرد، نه تنها بهره‌وری و شفافیت افزایش می‌یابد، بلکه اعتماد عمومی نیز تقویت می‌شود. از پروژه‌های مطالعات جامع حمل‌ونقل و آرام‌سازی ترافیک گرفته تا پژوهش‌های فرهنگی با محور «اصفهان، شهر زندگی» و مطالعات توانمندسازی بانوان، هر یک از این طرح‌ها جلوه‌ای از پیوند دانش و اجرا در مدیریت شهری اصفهان است.
تشکیل شورای پژوهش شهرداری اصفهان با حضور نمایندگان شورای اسلامی شهر، دانشگاه‌های اصفهان، صنعتی اصفهان، هنر، آزاد اسلامی و سایر نهادهای علمی، ساختار تازه‌ای را در تصمیم‌سازی‌های شهری ایجاد کرده است. در این شورا، ایده‌های نخبگان و متخصصان مستقیماً به سیاست‌گذاری‌های اجرایی پیوند می‌خورد و پژوهش‌ها از مرحله نظری به عمل نزدیک‌تر می‌شوند.
شهرداری اصفهان در مسیر پژوهش‌محوری تنها به حوزه‌های فنی بسنده نکرده و در کنار مطالعات مهندسی، به پژوهش‌های اجتماعی و فرهنگی نیز توجه ویژه‌ای داشته است؛ زیرا توسعه شهری بدون شناخت انسان و جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کند، ممکن نیست. از مطالعات مربوط به سالمندان و خانواده گرفته تا پژوهش درباره فرهنگ سوگ در آرامستان‌ها، نشان می‌دهد که این شهر پژوهش را ابزاری برای درک عمیق‌تر زندگی شهری می‌داند.
اکنون که بیش از ۱۰۰ طرح پژوهشی در شهرداری اصفهان به سرانجام رسیده یا در حال اجراست، این نهاد گام بعدی خود را در گسترش تعامل با نخبگان، دانشگاه‌ها و بنیاد ملی نخبگان استان تعریف کرده است. هدف، بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی برای حل مسائل واقعی شهر و حرکت به سمت «مدیریت دانایی‌محور شهری» است؛ رویکردی که می‌تواند الگویی برای دیگر کلان‌شهرهای کشور نیز باشد.
اصفهان امروز ثابت کرده است که پژوهش تنها در کتابخانه‌ها معنا ندارد، بلکه می‌تواند در دل خیابان‌ها، پروژه‌ها و تصمیم‌های شهری جاری شود. تجربه این شهر نشان می‌دهد که آینده مدیریت شهری ایران، نه در دستورالعمل‌ها، بلکه در پژوهش، خرد جمعی و مشارکت علمی نخبگان رقم خواهد خورد.
در راستای تحقق اهداف برنامه‌ریزی راهبردی و توسعه سرمایه انسانی، شهرداری اصفهان طی سال‌های اخیر با تمرکز بر پژوهش‌های کاربردی، بیش از ۱۰۰ پروژه پژوهشی را در حوزه‌های متنوع شهری اجرا کرده است. این پروژه‌ها نه تنها به حل چالش‌های روزمره شهر کمک کرده‌اند، بلکه پایه‌ای محکم برای سیاست‌گذاری‌های آینده فراهم آورده‌اند.
بیش از ۱۰۰ پروژه پژوهشی کلیدی در شهرداری اصفهان؛ گام‌های محکم در مسیر توسعه پایدار شهری
سعید ابراهیمی، معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار اصفهان با ابراز خرسندی از پیشرفت پروژه‌های پژوهشی در شهرداری این کلان‌شهر به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: «پژوهش، موتور محرکه تحولات شهری است. ما در شهرداری اصفهان بر آنیم تا با بهره‌گیری از ظرفیت‌های دانشگاهی و نخبگانی، دانش را به عمل تبدیل کنیم.
وی با اشاره به دستاوردهای برجسته پژوهش‌های کاربردی در شهرداری اصفهان می‌افزاید: شهرداری اصفهان به‌منظور سیاستگذاری، هدایت و ایجاد وحدت رویه در فرایند انجام طرح‌های مطالعاتی و فعالیت‌های پژوهشی حوزه مدیرت شهری، نهادینه‌کردن فرهنگ پژوهش‌محوری در حوزه مدیریت شهری و نظارت عالیه بر امور پژوهشی حوزه مدیریت شهری نسبت به تشکیل شورای پژوهش اقدام کرده است؛ در این راستا به غیر از اعضای داخلی شهرداری اعضای دیگر از شورای اسلامی شهر، استانداری اصفهان و اعضای هیأت علمی دانشگاه در شورا عضو هستند.
معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار اصفهان تصریح می‌کند: در این ارتباط معاونان پژوهشی دانشگاه‌های صنعتی، اصفهان، هنر و آزاد اصفهان در یک دوره دوساله عضو شورا هستند و یکی از سیاست‌های شهرداری استفاده از نظر نخبگان و سیاست‌گذاران برای تعریف پروژه‌های پژوهشی شهرداری است که در این خصوص تا کنون ۴۱ جلسه شورای پژوهش با حضور اعضا ثابت و مدیران و نمایندگان کمیسیون‌های تخصصی شورا و حوزه‌های بهره بردار برگزار شده است.
ابراهیمی ادامه می‌دهد: با توجه به نیاز شهرداری پروژه‌های پژوهشی در بخش‌های مطالعات جامع و اسناد زیردستی شهرداری، پروژه‌های پژوهشی فنی و مهندسی، اقتصادی و اجتماعی و نظرسنجی‌ها و هیئت‌های اندیشه‌ورز تقسیم می‌شوند، همچنین یکی از رویکردهای مهم شهرداری در سال‌های اخیر انعقاد قراردادهای باز با دانشگاه‌ها و مراکز علمی و قرارداد با دانشگاه‌های اصفهان، صنعتی اصفهان، هنر، پیام نور، آزاد اسلامی اصفهان، حوزه علمیه و جهاد دانشگاهی اصفهان بود که تعامل و ارتباط شهرداری به‌منظور انجام پروژه‌های پژوهشی در حوزه مدیریت شهری با این مراکز علمی بیشتر شد.
وی با بیان اینکه در بخش پروژه‌های مطالعات جامع و اسناد زیردستی شهرداری، می‌توان به پروژه «شبکه‌های جمع‌آوری و استحصال آب‌های سطحی و سیلاب‌های شهری» با بودجه ۵.۹۵ میلیارد ریال، اشاره کرد که راهکارهای عملی برای مقابله با سیلاب‌های فصلی برای شهر اصفهان ارائه داده و هم اکنون با توجه به برنامه ریزی معاونت خدمات شهری در مناطق درحال اجراست، خاطرنشان می‌کند: این پروژه مورد استقبال مدیریت بحران استان قرار گرفته است و به‌دنبال جذب بودجه ملی برای اجرای کامل آن در اصفهان هستند.
معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار اصفهان با تاکید بر اینکه «مطالعات آرام‌سازی ترافیک در معابر پُرسرعت» با بودجه ۱۷ میلیارد ریال به کاهش تصادفات و بهبود جریان ترافیک کمک شایانی می‌کند، اظهار می‌کند: بازنگری ضوابط و مقررات زیباسازی و مبلمان شهری شهر اصفهان با تدوین ۳۰ ضابطه کمک شایانی به سازمان زیباسازی برای اجرای قوانین و مقررات زیبا سازی و مبلمان شهری در سطح شهر می‌کند.
ابراهیمی می‌گوید: مطالعات جامع حمل‌ونقل شهری اصفهان و حومه از پروژه‌های مهم است که با هدف سیاستگذاری جامع در حمل‌ونقل شهر اصفهان انجام شده و تا بند ۳ (مدل سازی) مصوبه وزارت کشور دریافت شده و مرحله ۴ به تصویب شورای عالی ترافیک استانداری رسیده است که امیدواریم در آینده نزدیک از طرف معاونت حمل‌ونقل و ترافیک به سازمان‌های ذی‌ربط ابلاغ شود.
وی می‌افزاید: بخش عمده پروژه‌های پژوهشی شهرداری اصفهان، پروژه‌های پژوهشی فنی و مهندسی، اقتصادی و فرهنگی، اجتماعی بر چالش‌های روزمره شهری و انتقال دانش فنی دانشگاه‌ها و مراکز علمی به بدنه اجرایی شهرداری تمرکز دارند؛ برای نمونه پروژه دست‌یابی به فناوری ساخت قطعات پیش‌ساخته بتنی با استفاده از سنگ‌دانه‌های بازیافتی بتنی و آسفالتی کلان‌شهر اصفهان به‌منظور ارائه راهکار علمی جهت استفاده از ضایعات ساختمانی به‌جای سنگ‌دانه‌های طبیعی برای تولید بتن در سازمان عمران است.
معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار اصفهان ادامه می‌دهد: پروژه تحلیل و بهبود مسئله تخلیه اضطراری شهر اصفهان از دیگر پروژه‌های فنی و مهندسی است که بالاخص در جنگ دوازده‌روزه مورد توجه مدیریت بحران استان و حتی کشور قرار گرفت؛ پروژه‌هایی فرهنگی همچون «تبیین گفتمان اصفهان من، شهر زندگی» و «واکاوی نگرش‌های اجتماعی‌فرهنگی نوجوانان» نیز با تأکید بر جنبه‌های فرهنگی و اجتماعی، به غنی‌سازی هویت شهری یاری رساندند.
پژوهش‌های شهرداری اصفهان با همکاری حوزه‌های بهره‌بردار، به طرح‌های کاربردی تبدیل می‌شود
ابراهیمی با بیان اینکه پروژه تعیین الزامات و نیازهای مرکز اجتماعی ویژه سالمندان شهر اصفهان با هدف برنامه‌ریزی جهت ساختن مراکزی برای ارتقای زندگی سالمندان و حضور و مشارکت اجتماعی آن‌ها توسط دبیرخانه شهر دوستدار سالمند شهرداری درخواست شده است، می‌افزاید: مطالعات توانمند سازی بانوان با رویکرد مشاغل خانوادگی با هدف سیاستگذاری و برنامه‌ریزی برای حمایت از توانمندی زنان در کنار خانواده و رفع تعارضات احتمالی کار خانواده برای زنان توسط کمیسیون ویژه خانواده، بانوان و جوانان شورای اسلامی شهر تقاضا شد، همچنین پروژه «تبیین فرهنگ سوگ» و شیوه‌نامه جاری آن در سازمان آرامستان‌های شهرداری اصفهان از پروژه‌های پژوهشی است که با همکاری حوزه علمیه اصفهان اجرا شد و به‌عنوان یک دستور العمل کاربردی مورد استفاده سازمان آرامستان شهرداری قرارگرفته است.
وی تاکید می‌کند: نکته مهم برای کاربردی‌شدن و استفاده از این پروژه‌ها همکاری و همراهی حوزه‌های بهره‌بردار از زمان تعریف پروژه تا بهره‌برداری آن است که این امر منجر به ظهور و بروز نتایج طرح پژوهشی در فعالیت‌ها و اقدامات‌های شهرداری می‌شود.
معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار اصفهان با بیان اینکه در بخش نظرسنجی و نیازسنجی هر ساله با توجه به نیاز حوزه‌ها تعدادی پروژه تعریف می‌شود، اظهار می‌کند: این نظرسنجی‌ها به‌صورت تکرار شونده هرسال و یا دو سال یکبار اجرا می‌شودو صدای شهروندان را در هسته تصمیم‌گیری‌ها جای داده است؛ از جمله نظرسنجی «خدمات ستاد سفر در ایام نوروز» نظرسنجی از شهروندان مناطق پانزده‌گانه بر اساس شاخص‌های حکمروایی خوب شهری» است که نقاط قوت و ضعف خدمات شهرداری را شناسایی کرد، و پیشنهاد داد.
ابراهیمی خاطرنشان می‌کند: نظرسنجی و نیازسنجی انواع برنامه‌های تفریحات فرهنگی ورزشی با هدف ذائقه سنجی تفریحات در گروه‌های سنی خاص به منظور برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های تفریحی برای شهروندان در مناطق مختلف شهر مطابق با سلایق آنان جهت تعریف برنامه‌ها و اقدامات تفریحی در اداره تفریحی سازمان فرهنگی اجتماعی و ورزشی استفاده می‌شود.
وی با بیان اینکه نظرسنجی‌ها پلی بین شهروندان و سیاست‌گذاران هستند؛ سالانه از شهروندان نظر می‌گیریم تا خدمات را بر اساس نیازهای واقعی تنظیم کنیم، می‌گوید: بخش هیئت‌های اندیشه‌ورز با ۱۱ مورد بر آینده‌پژوهی و مدیریت بحران تأکید دارد؛ پروژه‌هایی همچون «هیئت اندیشه‌ورز مدیریت بحران»، «هیئت اندیشه‌ورز آینده‌پژوهی»، «هیئت اندیشه‌ورز راهبری هوشمندسازی سیستم‌های مالی» اشاره کرد، هیئت‌های اندیشه‌ورز ایده‌پردازی‌های نوینی برای افق‌های پیش رو ارائه می‌دهند و بستری برای تصمیم گیری با مشارکت نظر خبرگان و دانشگاهیان فراهم می‌آورند.
چشم‌انداز پیشرو؛ پژوهش، کلید طلایی توسعه و تعامل با نخبگان شهر
معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار اصفهان تاکید می‌کند: شهرداری اصفهان به‌دنبال تعامل بیشتر با شبکه پژوهشگران و نخبگان این کلان‌شهر است و این نوید را به نخبگان و اندیشمندان شهر می‌دهد که به‌زودی با انعقاد قرارداد گرنت پژوهشی با بنیاد نخبگان استان و استفاده از ظرفیت نخبگان جهت حل مسائل شهری گام‌های جدیدی در این حوزه برداشته خواهد شد، همچنین حوزه مدیریت پژوهش این شهرداری به‌دنبال توافقات با دانشگاه عالی دفاع ملی به منظور استفاده از ظرفیت نخبه وظیفه است که پس از نهایی شدن اطلاع‌رسانی لازم خواهد شد.
ابراهیمی معتقد است که این اقدامات و دستاوردهای حاصل آن، حاصل همکاری نزدیک با دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی است و نشان‌دهنده اهمیت پژوهش در بین سیاست‌گذاران و مدیران شهری در عرصه پژوهش است.
به گزارش ایمنا، پژوهش در مدیریت شهری، تنها ابزاری برای شناخت وضعیت موجود نیست، بلکه نقشه راه آینده شهر است. در جهانی که شهرها با چالش‌های پیچیده‌ای همچون تغییرات اقلیمی، رشد جمعیت، بحران منابع و تحولات فناوری روبه‌رو هستند، بدون تصمیم‌سازی مبتنی بر داده و دانش نمی‌توان به حکمرانی هوشمند دست یافت. تجربه شهرهایی چون اصفهان نشان می‌دهد که زمانی که پژوهش در بطن تصمیمات اجرایی قرار گیرد، نه‌تنها کیفیت خدمات شهری ارتقا می‌یابد، بلکه سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی نیز تقویت می‌شود.
شهرداری اصفهان با اجرای بیش از صد پروژه پژوهشی، تشکیل شوراهای اندیشه‌ورز و همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز علمی، الگویی موفق از مدیریت دانش‌بنیان را ارائه کرده است. این رویکرد نشان می‌دهد که آینده شهرها نه در توسعه فیزیکی، بلکه در رشد فکری و علمی آن‌ها رقم می‌خورد. استمرار این مسیر می‌تواند اصفهان را به پایگاه ملی پژوهش‌های شهری و الگویی برای سایر کلان‌شهرهای کشور تبدیل کند؛ شهری که در آن تصمیم‌ها بر پایه پژوهش، و پژوهش‌ها در خدمت زندگی بهتر شهروندان شکل می‌گیرند.
گزارش از: راضیه کشاورز