به گزارش خبرگزاری ایمنا و به نقل از تککرانچ، پنتاگون در حال اجرای یکی از بزرگترین و جسورانهترین پروژههای دفاع فضایی در تاریخ ایالات متحده است. بر اساس گزارشهای رسمی منتشرشده در نوامبر ۲۰۲۵، شرکت «اسپیسایکس» (SpaceX) قراردادی دو میلیارد دلاری برای توسعه و استقرار حدود ۶۰۰ ماهوارهی ردیاب موشکها و هواپیماها دریافت میکند. این قرارداد بخشی از طرح کلان «گنبد طلایی» (Golden Dome) است؛ پروژهای که پنتاگون و دولت ترامپ آن را بهعنوان سپر دفاعی پیشرفته و جهانی برای محافظت از ایالات متحده در برابر تهدیدات موشکی بالستیک، ابرصوتی و سایر خطرات فضایی نوظهور طراحی کردهاند.
این پروژه نخستین تلاش رسمی در تاریخ آمریکا برای استقرار سامانههای تسلیحاتی فضایی در مدار زمین به شمار میآید، دولت ترامپ برای اجرای آن بودجهای معادل ۱۷۵ میلیارد دلار تعیین کرده و هدفگذاری کرده است که سیستم تا ژانویه ۲۰۲۹، همزمان با پایان دوره ریاستجمهوری کنونی، بهطور کامل عملیاتی شود. با اینحال، بسیاری از کارشناسان نظامی و اعضای کنگره، با استناد به پیچیدگیهای فنی و هزینههای پیشبینینشده، این بودجه را ناکافی دانستهاند. طبق برآورد دفتر بودجهٔ کنگره، اجرای کامل پروژه ممکن است دو دهه زمان ببرد و هزینهای بین ۱۶۱ تا ۵۴۲ میلیارد دلار دربر داشته باشد.
نقش محوری اسپیسایکس در اجرای گنبد طلایی نشاندهندهی تغییر راهبردی در رویکرد پنتاگون نسبت به همکاری با بخش خصوصی است. شرکتی که پیشتر با پرتاب موشکهای «فالکون» و توسعه شبکه اینترنت ماهوارهای «استارلینک» شناخته میشد، اکنون به بازیگری تعیینکننده در امنیت ملی آمریکا تبدیل شده است. طبق مفاد این قرارداد، اسپیسایکس موظف است سه مأموریت کلیدی را انجام دهد: نخست، توسعه ماهوارههای «شاخص هدف متحرک هوایی» (Air Moving Target Indicator) برای شناسایی و ردیابی موشکها و پرندهها؛ دوم، گسترش نسخهی نظامی و امنتر شبکه استارلینک با نام «استارشیلد» (Starshield) برای ارتباطات نظامی؛ و سوم، ارتقای سامانه ردیابی موشکهای ابرصوتی با استفاده از حسگرهای فضایی (HBTSS).
با وجود این، برخی تحلیلگران امنیتی هشدار دادهاند که اتکای بیشازحد به یک شرکت خصوصی برای مأموریتی به این اهمیت، میتواند خطرات سیاسی و فنی بههمراه داشته باشد، با این حال توانایی اسپیسایکس در پرتابهای ارزان و تکرارشونده، مزیتی بیرقیب برای کاهش هزینهها و تسریع عملیات محسوب میشود.
پروژه گنبد طلایی با سه چالش عمده روبهرو است، نخست، خطرات سایبری؛ این شبکه متشکل از هزاران ماهواره و مراکز فرماندهی متصل است و هرگونه نفوذ دیجیتال میتواند عملکرد آن را مختل کند، پنتاگون اعلام کرده است که همه شرکای این طرح باید الزامات سختگیرانهٔ سازمان امنیت ملی آمریکا (NSA) را رعایت کنند. دوم چالش مالی؛ تحلیلگران اقتصادی معتقدند بودجه اولیه نمیتواند همه مراحل توسعه و استقرار را پوشش دهد و افزایش بودجه اجتنابناپذیر خواهد بود. سوم چالش حقوقی؛ استقرار سلاح در مدار زمین میتواند با مفاد پیمان فضایی ۱۹۶۷ مغایرت داشته باشد و موجب تنشهای بینالمللی تازه شود.
با وجود چالشها، گنبد طلایی فرصتهای فنی و استراتژیک قابلتوجهی را نیز فراهم میکند. ادغام احتمالی شبکههای استارلینک و استارشیلد با سامانه دفاعی گنبد طلایی، میتواند یک زیرساخت ارتباطی یکپارچه، ایمن و پرسرعت برای نیروهای نظامی ایالات متحده و متحدانش ایجاد کند. بخش فضایی ارتش آمریکا نیز نخستین مرحله از ماهوارههای هشدار سریع را تحت عنوان Tranche 1 به فضا پرتاب کرده است تا قابلیتهای اولیه سامانه را مورد آزمایش و ارزیابی قرار دهد.
«مسائو دالگرن»، تحلیلگر مرکز مطالعات استراتژیک و بینالمللی، اعلام کرده است «سنسورهای فضایی و توانایی ردیابی موشکهای ابرصوتی، شالوده اصلی گنبد طلایی هستند و تسریع توسعه آنها برای حفظ برتری فضایی ایالات متحده حیاتی است.»
اهمیت راهبردی گنبد طلایی تنها به مرزهای آمریکا محدود نیست. این پروژه پیامدهای گستردهای برای توازن قوا در فضا و رقابت جهانی میان قدرتهای بزرگ دارد. چین و روسیه در سالهای اخیر سرمایهگذاریهای سنگینی در حوزه نظامیسازی فضا انجام دادهاند؛ چین در سال ۲۰۲۴، با ۶۸ پرتاب موفق فضایی و ۶۷ ماهواره شناسایی، رکورد تازهای ثبت کرد و روسیه نیز بهصورت فعال تمرینهای دفاعی فضایی را ادامه میدهد، اجرای گنبد طلایی برای آمریکا نهتنها گامی در راستای تقویت سپر دفاعی فضایی است، بلکه میتواند موازنه قدرت جهانی را دگرگون کند. در صورت موفقیت کامل، اسپیسایکس از یک شرکت تجاری به یکی از بازوهای راهبردی امنیت ملی آمریکا تبدیل خواهد شد و فصل تازهای در تاریخ رقابت فضایی جهان رقم خواهد خورد.