به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی، حجت‌الاسلام محمدحسین سرانجام، پژوهشگر هنر و رسانه، در نشست نقش حوزه در تأمین محتوی دینی برای سینما و رسانه ها که به همت خبرگزاری رسا و معاونت تبلیغ حوزه های علمیه در خبرگزاری رسا برگزار شد، با تأکید بر لزوم بازنگری در شیوه تعامل حوزویان با جامعه هنری، گفت: مسئله تأمین محتوای دینی برای هنرمندان در قالب رسمی و بخشنامه‌ای، رویکردی ناکارآمد و نادرست است و نمی‌تواند به تولید آثار مؤثر منجر شود.
وی با بیان اینکه هنرمندان یا از پیش دارای زمینه‌های مذهبی هستند یا اساساً دغدغه دینی ندارند، اظهار داشت: در هر دو حالت، تولید محتوای سفارشی از سوی نهادهای حوزوی تأثیرگذار نخواهد بود؛ زیرا هنرمندان مذهبی بر اساس زیست شخصی خود حرکت می‌کنند و دیگران نیز انگیزه‌ای برای ورود به فضای دینی ندارند. بنابراین مسئله اصلی، محتوای آماده نیست، بلکه ایجاد ارتباط فکری و تدریجی میان حوزه و هنرمندان است.
پژوهشگر هنر و رسانه، تصریح کرد: گفت‌وگو با هنرمندان باید از مسیر افرادی صورت گیرد که سابقه حوزوی دارند و در طول سالیان، توانسته‌اند به زبان مشترک با جامعه هنری دست یابند. این ارتباط نباید مستقیم و دستوری باشد، بلکه باید در گذر زمان بر جهان‌بینی هنرمند اثر بگذارد تا او خود به خلق آثار دینی علاقه‌مند شود.
وی افزود: تجربه نشان داده است که هرگاه حوزه به‌جای حمایت آزادانه از استعدادهای هنری طلاب، به تأسیس نهادهای رسمی و ساختارهای اداری روی آورده، نتیجه مطلوب حاصل نشده است. نمونه آن جشنواره هنر آسمانی است که در آغاز با اهداف درست شکل گرفت، اما به‌تدریج به ساختاری صوری و اداری بدل شد.
حجت‌الاسلام سرانجام خاطرنشان کرد: حوزه باید اجازه دهد طلاب علاقه‌مند به هنر مسیر خود را آزادانه طی کنند و با هنرمندان ارتباط بگیرند؛ حتی اگر حمایت مادی از آنان برداشته شود، همین آزادی می‌تواند زمینه‌ساز شکل‌گیری گفت‌وگو و همفکری واقعی شود. مهم آن است که این طلاب به خاطر فعالیت هنری تکفیر و طرد نشوند، بلکه از سوی حوزه مورد حمایت فکری قرار گیرند.
پژوهشگر هنر و رسانه با تأکید بر اینکه هر اقدام تازه در حوزه نباید الزاماً به نهادسازی اداری منجر شود، گفت: تجربه‌های گذشته نشان داده است که این‌گونه ساختارها بیشتر به تبلیغات و ارتقای رتبه اداری برخی افراد منتهی می‌شود تا تحقق کار تبلیغی واقعی. اگر حوزه می‌خواهد در هنر حضور مؤثر داشته باشد، باید از این چرخه اداری فاصله بگیرد و به حمایت واقعی از نیروهای مخلص و خلاق بپردازد.
وی خاطرنشان کرد: آنچه امروز بیش از هر چیز نیاز است، باز شدن فضا برای طلاب خلاق و هنرمند است تا بتوانند بدون محدودیت، در کنار هنرمندان جامعه، گفت‌وگو، تعامل و همکاری داشته باشند؛ چراکه تنها در این مسیر است که محتوا و تبلیغ دینی به‌صورت طبیعی و اثرگذار شکل می‌گیرد.
پژوهشگر هنر و رسانه، با اشاره به اینکه برخی طلاب بدون وابستگی به نهادهای رسمی و با ارتباط مستقیم با هنرمندان توانسته‌اند تأثیرگذاری بیشتری داشته باشند، گفت: امروز طلابی در حوزه وجود دارند که همچنان ملبس و پایبند به طلبگی هستند، اما در عرصه هنر و رسانه فعالیت مؤثری دارند؛ تأثیر این افراد به‌مراتب بیشتر از نهادهایی است که با بودجه‌های کلان فعالیت می‌کنند.
حجت‌الاسلام سرانجام با بیان اینکه نهاد دین نباید در حد چند مجموعه محدود مانند مجتمع یا معاونت تبلیغ خلاصه شود، افزود: باید نهاد دین را در معنای گسترده‌تری دید، همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب فرموده‌اند حتی دانشجویان رشته‌های الهیات و حقوق نیز از منظر رسالت معرفتی، در زمره طلاب محسوب می‌شوند. بر همین اساس، وظیفه نهاد دین در تأمین محتوا برای عرصه هنر قطعی است، اما مسیر آن، مسیر همفکری و تعامل فرهنگی است، نه سفارش اداری و ساختار رسمی.
وی با تأکید بر اینکه شکل‌گیری ارتباط میان حوزه و هنر فرآیندی زمان‌بر است، گفت: ممکن است رسیدن به زبان مشترک میان طلبه و هنرمند ده‌ها سال طول بکشد و در این مسیر، چالش‌ها و حتی آسیب‌هایی نیز وجود داشته باشد، اما نباید این مسیر را متوقف کرد. حوزه باید طلابی را که با نیت تبلیغ و با حفظ هویت دینی وارد عرصه هنر می‌شوند، به رسمیت بشناسد و از آنان حمایت معنوی کند، حتی اگر از نظر نظام اداری حوزه، شهریه یا خدمات آنان قطع شود.
حجت‌الاسلام سرانجام افزود: متأسفانه در سال‌های گذشته مواردی پیش آمده است که برخی طلاب به دلیل حضور در فضاهای هنری یا همکاری با هنرمندان مورد انتقاد یا حتی برخورد قرار گرفته‌اند؛ در حالی‌که این طلاب نه تنها از مسیر تبلیغ خارج نشده‌اند، بلکه در حال ایفای نقشی تازه در گسترش فرهنگ دینی هستند.
وی خاطرنشان کرد: اصلاح نگاه حوزه نسبت به فعالیت هنری طلاب ضروری است. ممکن است یک طلبه برای ارتباط با جامعه هنری ناچار شود در محیط‌های هنری و حتی در کنار بازیگران حضور یابد، اما نباید این حضور را نشانه انحراف دانست. این مواجهه اگر با نیت تبلیغ و تأثیرگذاری باشد، ادامه همان رسالت طلبگی در عرصه‌ای جدید است.
پژوهشگر هنر و رسانه، با اشاره به تجربه تاریخی شهید مطهری گفت: استاد مطهری نیز در زمان خود به دلیل بیان نو و ارتباط نزدیک با نخبگان فکری زمانه، با مخالفت‌هایی روبه‌رو شد، اما امروز آثار او ماندگارترین میراث فکری حوزه به شمار می‌رود. اگر حوزه می‌خواهد پیام خود را به نسل جدید برساند، باید خطر ورود به عرصه هنر و گفت‌وگو با مخاطبان امروز را بپذیرد.
وی تصریح کرد: تأمین محتوای دینی زمانی معنا دارد که ارتباط واقعی میان طلاب و هنرمندان شکل گرفته باشد. در آن صورت، خودِ طلبه هنرمند تشخیص می‌دهد که در کجا باید از آیه و روایت استفاده کند، در کجا باید ایده داستانی ارائه دهد و در کجا باید خود وارد تولید اثر شود. این فرآیند را نمی‌توان از پیش طراحی و به‌صورت بخشنامه‌ای به هنرمندان تحمیل کرد.
حجت‌الاسلام سرانجام در پایان با اشاره به تجربه‌های موفق تعامل طلاب با هنرمندان گفت: نمونه روشن آن حضور جمعی از طلاب در پروژه سریال حضرت موسی(ع) به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا است؛ جایی که طلاب حوزه علمیه در کنار نویسندگان و فیلم‌نامه‌نویسان حرفه‌ای مشغول همکاری هستند و این خود نمونه‌ای از الگوی مطلوب تعامل میان حوزه و هنر به‌دور از ساختارهای رسمی است.
به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی، حجت‌الاسلام محمدحسین سرانجام، پژوهشگر هنر و رسانه، در نشست نقش حوزه در تأمین محتوی دینی برای سینما و رسانه ها که به همت خبرگزاری رسا و معاونت تبلیغ حوزه های علمیه در خبرگزاری رسا برگزار شد، با تأکید بر لزوم بازنگری در شیوه تعامل حوزویان با جامعه هنری، گفت: مسئله تأمین محتوای دینی برای هنرمندان در قالب رسمی و بخشنامه‌ای، رویکردی ناکارآمد و نادرست است و نمی‌تواند به تولید آثار مؤثر منجر شود.
به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی،وی با بیان اینکه هنرمندان یا از پیش دارای زمینه‌های مذهبی هستند یا اساساً دغدغه دینی ندارند، اظهار داشت: در هر دو حالت، تولید محتوای سفارشی از سوی نهادهای حوزوی تأثیرگذار نخواهد بود؛ زیرا هنرمندان مذهبی بر اساس زیست شخصی خود حرکت می‌کنند و دیگران نیز انگیزه‌ای برای ورود به فضای دینی ندارند. بنابراین مسئله اصلی، محتوای آماده نیست، بلکه ایجاد ارتباط فکری و تدریجی میان حوزه و هنرمندان است.
پژوهشگر هنر و رسانه، تصریح کرد: گفت‌وگو با هنرمندان باید از مسیر افرادی صورت گیرد که سابقه حوزوی دارند و در طول سالیان، توانسته‌اند به زبان مشترک با جامعه هنری دست یابند. این ارتباط نباید مستقیم و دستوری باشد، بلکه باید در گذر زمان بر جهان‌بینی هنرمند اثر بگذارد تا او خود به خلق آثار دینی علاقه‌مند شود.
وی افزود: تجربه نشان داده است که هرگاه حوزه به‌جای حمایت آزادانه از استعدادهای هنری طلاب، به تأسیس نهادهای رسمی و ساختارهای اداری روی آورده، نتیجه مطلوب حاصل نشده است. نمونه آن جشنواره هنر آسمانی است که در آغاز با اهداف درست شکل گرفت، اما به‌تدریج به ساختاری صوری و اداری بدل شد.
حجت‌الاسلام سرانجام خاطرنشان کرد: حوزه باید اجازه دهد طلاب علاقه‌مند به هنر مسیر خود را آزادانه طی کنند و با هنرمندان ارتباط بگیرند؛ حتی اگر حمایت مادی از آنان برداشته شود، همین آزادی می‌تواند زمینه‌ساز شکل‌گیری گفت‌وگو و همفکری واقعی شود. مهم آن است که این طلاب به خاطر فعالیت هنری تکفیر و طرد نشوند، بلکه از سوی حوزه مورد حمایت فکری قرار گیرند.
پژوهشگر هنر و رسانه با تأکید بر اینکه هر اقدام تازه در حوزه نباید الزاماً به نهادسازی اداری منجر شود، گفت: تجربه‌های گذشته نشان داده است که این‌گونه ساختارها بیشتر به تبلیغات و ارتقای رتبه اداری برخی افراد منتهی می‌شود تا تحقق کار تبلیغی واقعی. اگر حوزه می‌خواهد در هنر حضور مؤثر داشته باشد، باید از این چرخه اداری فاصله بگیرد و به حمایت واقعی از نیروهای مخلص و خلاق بپردازد.
وی خاطرنشان کرد: آنچه امروز بیش از هر چیز نیاز است، باز شدن فضا برای طلاب خلاق و هنرمند است تا بتوانند بدون محدودیت، در کنار هنرمندان جامعه، گفت‌وگو، تعامل و همکاری داشته باشند؛ چراکه تنها در این مسیر است که محتوا و تبلیغ دینی به‌صورت طبیعی و اثرگذار شکل می‌گیرد.
پژوهشگر هنر و رسانه، با اشاره به اینکه برخی طلاب بدون وابستگی به نهادهای رسمی و با ارتباط مستقیم با هنرمندان توانسته‌اند تأثیرگذاری بیشتری داشته باشند، گفت: امروز طلابی در حوزه وجود دارند که همچنان ملبس و پایبند به طلبگی هستند، اما در عرصه هنر و رسانه فعالیت مؤثری دارند؛ تأثیر این افراد به‌مراتب بیشتر از نهادهایی است که با بودجه‌های کلان فعالیت می‌کنند.
حجت‌الاسلام سرانجام با بیان اینکه نهاد دین نباید در حد چند مجموعه محدود مانند مجتمع یا معاونت تبلیغ خلاصه شود، افزود: باید نهاد دین را در معنای گسترده‌تری دید، همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب فرموده‌اند حتی دانشجویان رشته‌های الهیات و حقوق نیز از منظر رسالت معرفتی، در زمره طلاب محسوب می‌شوند. بر همین اساس، وظیفه نهاد دین در تأمین محتوا برای عرصه هنر قطعی است، اما مسیر آن، مسیر همفکری و تعامل فرهنگی است، نه سفارش اداری و ساختار رسمی.
وی با تأکید بر اینکه شکل‌گیری ارتباط میان حوزه و هنر فرآیندی زمان‌بر است، گفت: ممکن است رسیدن به زبان مشترک میان طلبه و هنرمند ده‌ها سال طول بکشد و در این مسیر، چالش‌ها و حتی آسیب‌هایی نیز وجود داشته باشد، اما نباید این مسیر را متوقف کرد. حوزه باید طلابی را که با نیت تبلیغ و با حفظ هویت دینی وارد عرصه هنر می‌شوند، به رسمیت بشناسد و از آنان حمایت معنوی کند، حتی اگر از نظر نظام اداری حوزه، شهریه یا خدمات آنان قطع شود.
حجت‌الاسلام سرانجام افزود: متأسفانه در سال‌های گذشته مواردی پیش آمده است که برخی طلاب به دلیل حضور در فضاهای هنری یا همکاری با هنرمندان مورد انتقاد یا حتی برخورد قرار گرفته‌اند؛ در حالی‌که این طلاب نه تنها از مسیر تبلیغ خارج نشده‌اند، بلکه در حال ایفای نقشی تازه در گسترش فرهنگ دینی هستند.
وی خاطرنشان کرد: اصلاح نگاه حوزه نسبت به فعالیت هنری طلاب ضروری است. ممکن است یک طلبه برای ارتباط با جامعه هنری ناچار شود در محیط‌های هنری و حتی در کنار بازیگران حضور یابد، اما نباید این حضور را نشانه انحراف دانست. این مواجهه اگر با نیت تبلیغ و تأثیرگذاری باشد، ادامه همان رسالت طلبگی در عرصه‌ای جدید است.
پژوهشگر هنر و رسانه، با اشاره به تجربه تاریخی شهید مطهری گفت: استاد مطهری نیز در زمان خود به دلیل بیان نو و ارتباط نزدیک با نخبگان فکری زمانه، با مخالفت‌هایی روبه‌رو شد، اما امروز آثار او ماندگارترین میراث فکری حوزه به شمار می‌رود. اگر حوزه می‌خواهد پیام خود را به نسل جدید برساند، باید خطر ورود به عرصه هنر و گفت‌وگو با مخاطبان امروز را بپذیرد.
وی تصریح کرد: تأمین محتوای دینی زمانی معنا دارد که ارتباط واقعی میان طلاب و هنرمندان شکل گرفته باشد. در آن صورت، خودِ طلبه هنرمند تشخیص می‌دهد که در کجا باید از آیه و روایت استفاده کند، در کجا باید ایده داستانی ارائه دهد و در کجا باید خود وارد تولید اثر شود. این فرآیند را نمی‌توان از پیش طراحی و به‌صورت بخشنامه‌ای به هنرمندان تحمیل کرد.
حجت‌الاسلام سرانجام در پایان با اشاره به تجربه‌های موفق تعامل طلاب با هنرمندان گفت: نمونه روشن آن حضور جمعی از طلاب در پروژه سریال حضرت موسی(ع) به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا است؛ جایی که طلاب حوزه علمیه در کنار نویسندگان و فیلم‌نامه‌نویسان حرفه‌ای مشغول همکاری هستند و این خود نمونه‌ای از الگوی مطلوب تعامل میان حوزه و هنر به‌دور از ساختارهای رسمی است.
∎