در دوران گوشی‌های هوشمند، شارژر یکی از وفادارترین همراهان ما است و همیشه تصویری آشنا در خانه‌ها و محل کار وجود دارد آن هم گوشی روی میز یا پاتختی، متصل به کابل شارژ و چراغ سبز کوچک که از پر شدن باتری خبر می‌دهد. با این حال، پرسشی قدیمی همچنان ذهن کاربران را مشغول کرده است که آیا شارژ مداوم به باتری گوشی آسیب می‌زند؟
به گزارش برنا، در سال‌های ابتدایی گوشی‌های همراه، شارژ مداوم یکی از بدترین رفتارها برای سلامت باتری تلقی می‌شد. باتری‌های نیکل-کادمیوم یا نیکل-متال‌هیدرید به پدیده‌ای به نام «اثر حافظه» دچار بودند؛ به این معنا که اگر همیشه قبل از تخلیه کامل دوباره شارژ می‌شدند، ظرفیت مؤثر خود را از دست می‌دادند اما با ورود باتری‌های لیتیوم-یون بازی تغییر کرد.
باتری‌های امروزی دیگر آن ضعف را ندارند. سیستم‌های هوشمند شارژ در گوشی‌های اپل، سامسونگ، گوگل و دیگر برندها پس از رسیدن به ۱۰۰ درصد، جریان برق را قطع یا به شکل چشمگیری محدود می‌کنند. به عبارت دیگر، برخلاف تصور عمومی، گوشی متصل به شارژر در حالت خواب یا آماده‌به‌کار، دیگر به شکل مداوم شارژ نمی‌شود.
با این حال این فقط بخشی از ماجراست. آنچه هنوز تهدیدی واقعی برای باتری‌ها به شمار می‌رود، گرما است؛ دشمن خاموشی که حتی هوشمندترین سیستم‌ها هم کاملاً قادر به مهار آن نیستند.
گرما، قاتل خاموش باتری‌های لیتیومی
هر باتری لیتیوم-یون از ترکیب ظریفی از مواد شیمیایی ساخته شده است. درون آن، واکنش‌هایی الکتروشیمیایی رخ می‌دهد که انرژی ذخیره‌شده را به جریان الکتریسیته تبدیل می‌کند. این واکنش‌ها به گرما بسیار حساس‌اند. دمای بالا، چه از محیط بیرونی ناشی شود و چه از فعالیت خود گوشی، موجب تسریع تجزیه مواد الکترولیت و کاهش تدریجی ظرفیت سلول‌های باتری می‌شود.
به زبان ساده‌تر، وقتی گوشی شما در حال شارژ است و هم‌زمان برای کارهای سنگینی مثل بازی، فیلم‌برداری 4K یا اجرای برنامه‌های واقعیت افزوده استفاده می‌شود، دمای درونی دستگاه افزایش می‌یابد. این گرما، حتی اگر به‌طور موقت باشد، در طول زمان به تخریب ساختار شیمیایی باتری منجر می‌شود.
بر اساس تحقیقات «Battery University»، دمای ایده‌آل برای عملکرد باتری لیتیومی بین ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد است. نگه‌داشتن دستگاه در دمای بالای ۳۰ درجه، می‌تواند عمر مؤثر باتری را تا ۲۰ درصد در سال کاهش دهد. به همین دلیل است که متخصصان توصیه می‌کنند از قرار دادن گوشی زیر بالش یا روی سطوح نرم هنگام شارژ خودداری شود.
شارژ هوشمند؛ وقتی گوشی شما رفتار شما را یاد می‌گیرد
با درک اهمیت گرما و چرخه شارژ، شرکت‌های بزرگ فناوری طی چند سال اخیر به سمت شارژ تطبیقی و هوشمند رفته‌اند. اپل در iOS قابلیتی به نام Optimized Battery Charging ارائه کرده که الگوی خواب و بیداری کاربر را می‌آموزد و شارژ باتری را تا حدود ۸۰ درصد نگه می‌دارد، سپس کمی پیش از زمان بیدار شدن کاربر آن را به ۱۰۰ درصد می‌رساند.
سامسونگ نیز قابلیتی مشابه به نام Battery Protect در گوشی‌های سری گلکسی خود قرار داده است. این ویژگی شارژ را در حدود ۸۵ درصد متوقف می‌کند تا از فشار شیمیایی بیش از حد بر سلول‌ها جلوگیری شود. برندهایی مانند سونی، وان‌پلاس و ایسوس هم در مدل‌های جدید، از فناوری‌های مشابه بهره می‌برند.
هدف همه این سیستم‌ها تنها یک چیز است؛ کاهش زمان قرارگیری باتری در سطح شارژ ۱۰۰ درصدی. چرا که حتی اگر جریان شارژ قطع شود، نگه داشتن سلول‌های باتری در حالت پر، به مرور ساختار آن‌ها را تحت فشار قرار می‌دهد.
آیا باید گوشی را شب تا صبح شارژ کنیم؟
پاسخ به این پرسش بستگی به نوع گوشی، عادات کاربر و محیط دارد. در مدل‌های جدید، شارژ شبانه دیگر فاجعه‌بار نیست. سیستم‌های هوشمند مانع از شارژ بیش‌ازحد می‌شوند، و در بیشتر موارد گوشی در طول شب در وضعیت «آرامش» قرار می‌گیرد.
با این وجود اگر گوشی شما قدیمی است یا در محیط گرم (مثلاً کنار بخاری یا زیر پتو) شارژ می‌شود، همچنان بهتر است از شارژ طولانی‌مدت پرهیز کنید. همچنین توصیه می‌شود از شارژرهای تاییدشده توسط برند اصلی استفاده کنید؛ شارژرهای ارزان یا غیراستاندارد ممکن است جریان نامنظم یا حرارت بیش از حد تولید کنند و به مرور به باتری و مدار شارژ آسیب بزنند.
عادت‌های کوچک، تأثیرهای بزرگ
متخصصان پیشنهاد می‌کنند برای افزایش عمر باتری، سطح شارژ را بین ۲۰ تا ۸۰ درصد نگه دارید. این یعنی به‌جای یک شارژ کامل در روز، چند شارژ کوتاه و سبک در طول روز انجام دهید.
از سوی دیگر، استفاده از حالت‌های ذخیره انرژی (Battery Saver) یا تنظیم روشنایی صفحه می‌تواند مصرف انرژی را کاهش دهد و دفعات شارژ را کمتر کند. همچنین، هنگام شارژ بهتر است قاب ضخیم گوشی را جدا کنید تا گرما راحت‌تر دفع شود.
نکته دیگر آن است که حتی باتری‌هایی که به ندرت استفاده می‌شوند نیز به مرور زمان فرسوده می‌شوند؛ بنابراین، حفظ جریان شارژ در حد میانه و جلوگیری از شارژ یا تخلیه کامل، بهترین راه برای حفظ تعادل شیمیایی سلول‌های باتری است.
آینده شارژ؛ از کابل تا بی‌سیم و فراتر
تحولات در فناوری شارژ نیز بر سلامت باتری‌ها تأثیر گذاشته است. شارژرهای سریع (Fast Charging) در سال‌های اخیر با استقبال گسترده روبه‌رو شده‌اند، اما برخی کارشناسان معتقدند دمای بالای ناشی از سرعت بالای انتقال انرژی می‌تواند در بلندمدت به سلول‌ها آسیب بزند.
در مقابل، فناوری‌های جدیدی مانند شارژ تطبیقی حرارتی یا Smart Temperature Control در حال ظهورند که دمای شارژ را لحظه‌به‌لحظه تنظیم می‌کنند. همچنین شرکت‌هایی مانند شیائومی و موتورولا روی شارژ بی‌سیم از راه دور کار می‌کنند؛ فناوری‌هایی که شاید در آینده نزدیک مفهوم «شارژ مداوم» را به‌کلی بازتعریف کنند.
به بیان دیگر، ممکن است در چند سال آینده گوشی‌ها دیگر به کابل نیاز نداشته باشند و به‌طور خودکار در نزدیکی منبع انرژی شارژ شوند؛ در چنین شرایطی، مفهوم فرسودگی باتری نیز باید از نو مورد بررسی قرار گیرد.
واقعیت این است که باتری‌های امروز بسیار هوشمندتر، ایمن‌تر و پایدارتر از نسل‌های گذشته‌اند. شارژ مداوم دیگر دشمن شماره یک نیست، اما گرما، فشار شارژ صددرصدی و شارژرهای بی‌کیفیت همچنان سه عامل اصلی کاهش عمر باتری محسوب می‌شوند.
پس اگر می‌خواهید گوشی‌تان دوام بیشتری داشته باشد، کافی است چند قانون ساده را رعایت کنید:
اجازه ندهید باتری کاملاً خالی شود.
از شارژ طولانی‌مدت در محیط گرم خودداری کنید.
از شارژر اصلی یا دارای گواهی معتبر استفاده کنید.
شارژهای کوتاه و مکرر را به شارژ کامل ترجیح دهید.
اگر گوشی‌تان این قابلیت را دارد، حالت شارژ بهینه (Optimized Charging) را فعال کنید.
شارژ شبانه دیگر جرم نیست، اما هنوز هم می‌توان با اندکی دقت، عمر باتری را چند سال بیشتر کرد. فناوری پیشرفت کرده، اما مراقبت آگاهانه همچنان بهترین «شارژر» برای طول عمر دستگاه شماست.
انتهای پیام/