شناسهٔ خبر: 75655822 - سرویس علمی-فناوری
نسخه قابل چاپ منبع: حوزه | لینک خبر

فخر رازی، امام‌المُشکّکین: در عصمت فاطمه زهرا (س) تردیدی ندارم

حوزه/ حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها، چهره‌ای بی‌بدیل در تاریخ اسلام است که آیات قرآن و احادیث نبوی بر عصمت و طهارت مطلق ایشان گواهی می‌دهند. در برابر تردید برخی معاندان، اندیشمندان مسلمان تصریح کرده‌اند که مقام والای «بِضعَة‌ُالنبی» جز در مرتبه عصمت و کمال الهی معنا نمی‌یابد.

صاحب‌خبر -

به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام عابدی، استاد درس خارج حوزه علمیه، به مناسبت ایام شهادت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها، در سخنانی به تبیین جایگاه والای عصمت آن بانوی بزرگ اسلام پرداخت که مشروح آن بدین شرح است:

یکی از ویژگی‌های حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها این است که ایشان را «معصومه» می‌نامند.

فاطمه زهرا «طاهره» است، «مطهره» است، «راضیه» و «مرضیه» است. معنای تمام این عناوین آن است که حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها دارای مقام عصمت است و در بالاترین درجه عصمت قرار دارد.

اخیراً فردی در عربستان کتابی در هفت جلد با عنوان «فاطمه زهرا بنت رسول‌الله» نوشته است و در آن، عصمت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها را ــ نعوذبالله ــ مورد تردید قرار داده است.

فخر رازی، که او را «امام المشککین» می‌نامند و در بسیاری از مسائل دچار تردید بوده است، تا جایی که حتی در مسئله جسم‌بودن یا جسم‌نبودن خداوند و نیز در توحید شک کرده است، با این حال گفته است: «من در همه چیز شک کردم، اما در این مسئله نتوانستم شک کنم که فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها معصوم است و دارای مقام عصمت می‌باشد.»

با این وصف، گروهی از وهابیان از سخن او نیز فراتر رفته و ادعا کرده‌اند که درباره عصمت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها شک و تردید وجود دارد ــ نعوذبالله.

در این زمینه چند نکته بیان می‌شود:

نکته قابل توجه اینکه عصمت یک مقام تشکیکی است؛ یعنی دارای درجات بالاتر و پایین‌تر است. معنای عصمت این است که خدای متعال بنده‌ای را چنان مورد عنایت و توفیق قرار دهد که هیچ خطا، اشتباه، سهو، نسیان، گناه یا لغزش و زشتی از او سر نزند. چند آیه قرآن کریم و روایات متعدد بر عصمت حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها دلالت دارند. هرچند مباحثی که در علم کلام درباره عصمت مطرح است، معمولاً به آن شکل درباره حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها طرح نمی‌شود، اما دلایلی که بیان می‌گردد، بر عصمت ایشان دلالت دارد.

نخست، آیه شریفه تطهیر: «إِنَّما یُریدُ اللّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ البَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهیراً». هیچ‌کس تردید ندارد که حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها محور اصلی اهل‌بیت علیهم‌السلام هستند که این آیه درباره ایشان و سایر اهل‌بیت نازل شده است.

این آیه تصریح دارد که آنان از هر رجس و پلیدی پاک و مطهرند.

دوم، آیه شریفه مباهله: «فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ...» این آیه، نفس مبارک حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها را در کنار نفس مبارک پیامبر قرار داده است. اگر پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله معصوم است، حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها نیز معصوم است.

در روایات نیز تصریح‌های روشنی وجود دارد. شاید هیچ روایتی صریح‌تر از این روایت نباشد: «إنَّ اللّه یَغضَبُ لِغَضَبِ فاطِمَةَ و یَرضی لِرِضاها؛». رضایت حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها رضایت خداوند است و ناراحتی ایشان، ناراحتی خداوند. اگر رضایت و غضب کسی، رضایت و غضب خدا باشد، قطعاً باید معصوم باشد؛ زیرا ممکن نیست فردی غیرمعصوم باشد، اما خشنودی او، خشنودی خدا و ناراحتی او، ناراحتی خدا محسوب شود. اگر کسی معصوم باشد، هرچه بخواهد، خواست خداست و هرچه نخواهد، نخواست خداست.

همچنین پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمودند: «فاطِمَة بَضْعَةٌ مِنّی». یعنی حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها جزئی از وجود پیامبر است. همه مسلمانان بر این باورند که پیامبر خدا معصوم است. دست پیامبر نیز معصوم است، چشم پیامبر نیز معصوم است و نگاه او به گناه نمی‌افتد. هنگامی که دست پیامبر معصوم است، و چشم پیامبر معصوم است، و حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها جزئی از پیامبر است، پس عضوی که از بدن پیامبر است نیز معصوم خواهد بود. بنابراین، حدیث «فاطمة بضعة منی» نیز دلیل بر عصمت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها است.

در حدیث دیگری پیامبر فرمودند: «یُؤذینی ما آذاها». هر چیزی که حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها را اذیت کند، پیامبر را اذیت می‌کند، و هرچه پیامبر را اذیت کند، خدا را اذیت می‌نماید.

معنای این احادیث آن است که حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها معصوم است. این حدیث به صورت متواتر در منابع شیعه و اهل سنت نقل شده است.

همچنین پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمودند که حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها «سَیِّدَةُ نِساءِ الْعالَمین» است. تحلیل این عنوان، به عصمت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها می‌انجامد؛ زیرا اطاعت هر مولایی بر بندگانش لازم است و اطاعت نسبت به حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها نیز به صورت مطلق و بدون قید و شرط ذکر شده است، و چنین جایگاهی مستلزم عصمت است.

اهل سنت، حضرت مریم سلام‌الله‌علیها را پیامبر می‌دانند؛ در حالی که طبق اعتقاد شیعه، پیامبران باید مرد باشند و پیامبری برای زنان ثابت نشده است. اما در نظر اهل سنت، حضرت مریم پیامبر است و پیامبر باید معصوم باشد.

اگر آنان حضرت مریم را پیامبر و معصوم می‌دانند، تردیدی نیست که حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها از حضرت مریم برتر است، پس باید معصوم باشد.

طبق روایتی، پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمودند: «کَمُلَ مِنَ الرِّجالِ کَثیرٌ وَلَمْ یَکْمُلْ مِنَ النِّساءِ إِلّا أَرْبَعٌ». یعنی از میان مردان بسیاری به کمال رسیدند، اما از میان زنان تنها چهار زن به بالاترین درجه کمال رسیدند: آسیه همسر فرعون، حضرت مریم، حضرت خدیجه کبری و حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها. این حدیث بر روی قبر مطهر حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها نیز نوشته شده است.

درباره آسیه، همسر فرعون، نقل است که هنگامی که فرعون ادعای خدایی کرد، به او گفتند همسر تو خدایی تو را قبول ندارد.

فرعون به آسیه گفت: «آیا مرا خدا نمی‌دانی؟»

آسیه پاسخ داد: «نه.»

فرعون دستور داد او را بخوابانند و سنگی بزرگ بر او بیفکنند تا جان دهد. هنگامی که خواستند سنگ را بر او بیفکنند، آسیه جایگاه خود را در بهشت مشاهده کرد و لبخند زد. فرعون پنداشت که او تمسخر می‌کند و گفت: «من عمری با زنی دیوانه زندگی کردم؛ اکنون که می‌خواهیم او را بکشیم، لبخند می‌زند!» در حالی که او جایگاه خود را در بهشت می‌دید و آیه‌ای نیز در شأن او نازل شده است که به این مضمون اشاره دارد.

از عایشه حدیثی معروف نقل شده است که گفت: «هیچ‌کس در حد و اندازه و شباهت فاطمه زهرا نسبت به پیامبر اکرم نیست.» منظور از «حد دیانت» و «شدّت شباهت در رفتار» همین معناست. یعنی در همه جنبه‌ها، کسی به اندازه حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها به پیامبر اکرم شبیه نیست. اگر هدایت پیامبر با عصمت همراه است، هدایت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها نیز چنین است. همچنین در روایات فراوان آمده است که پیامبر خدا هیچ‌یک از اهل‌بیت را به اندازه فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها دوست نداشت.

اینکه گفته می‌شود «حضرت زهرا کفو امیرالمؤمنین است»، نیز دلالت بر عصمت دارد؛ زیرا امیرالمؤمنین علیه‌السلام معصوم است، و همتایی با معصوم، مستلزم عصمت است. بنابراین، حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها نیز باید معصوم باشد.

دلایل بر عصمت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها بسیار است؛ تا آنجا که فخر رازی، با آنکه در بسیاری از اصول دچار تردید بود، درباره این جایگاه حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها تردید نکرده است.

برای شنیدن صوت اینجا را کلیک کنید.