به گزارش «فیز دات ارگ» (Phys.Org)، بارورسازی ابر‌ها فرایندی است که در آن ذراتی مانند یدید نقره و نمک از طریق هواپیما درون ابر‌ها پاشیده می‌شود تا بارش باران را تحریک کند؛ بارانی که می‌تواند آلاینده‌ها را از هوا بشوید و غلظت آلودگی را کاهش دهد. 

تلاش ناموفق مسئولان

مقام‌های دهلی با همکاری «مؤسسه فناوری هند کانپور» (IIT Kanpur) هفته گذشته آزمایش‌هایی را با استفاده از یک هواپیمای «سسنا» (Cessna) بر فراز بخش‌هایی از شهر آغاز کردند.

اما مسئولان اعلام کردند نخستین آزمایش‌ها به علت پوشش نازک ابرها، تنها به بارشی اندک منجر شد.

«بهورین کاندهاری» (Bhavreen Kandhari)، فعال محیط‌زیست در دهلی می‌گوید: «این کار هرگز نتیجه نخواهد داد، این فقط یک توهم است». او می‌افزاید: «تنها زمانی می‌توانیم آلودگی هوا را کنترل کنیم که منابع تولید آن را پاکسازی کنیم».

به گزارش رسانه‌های محلی، دولت برای اجرای این آزمایش‌ها حدود ۳۶۴ هزار دلار هزینه کرده است.

وخامت آلودگی هوا در زمستان

هر سال زمستان، مه‌دود غلیظی دهلی و ۳۰ میلیون ساکن آن را خفه می‌کند. هوای سرد، گاز‌ها و ذرات ناشی از سوزاندن بقایای محصولات کشاورزی، فعالیت کارخانه‌ها و ترافیک شهری را در لایه‌های پایین جو به دام می‌اندازد.

با وجود مداخلات گوناگون از جمله محدودیت تردد خودروها، برج‌های مکنده مه‌دود و کامیون‌های مه‌پاش، کیفیت هوای دهلی همچنان در میان پایتخت‌های جهان، در بدترین وضعیت قرار دارد.

یک روز پس از آخرین آزمایش بارورسازی، میزان ذرات معلق سرطان‌زا (PM۲.۵) به عدد ۳۲۳ رسید؛ یعنی بیش از ۲۰ برابر حد مجاز روزانه تعیین‌شده از سوی سازمان جهانی بهداشت (WHO).

یک روز پس از آخرین آزمایش بارورسازی، میزان ذرات معلق سرطان‌زا (PM۲.۵) به عدد ۳۲۳ رسید؛ یعنی بیش از ۲۰ برابر حد مجاز روزانه تعیین‌شده از سوی سازمان جهانی بهداشت (WHO). پیش‌بینی می‌شود که این میزان در طول فصل زمستان بدتر نیز شود.

در پژوهشی که سال گذشته در نشریه The Lancet Planetary Health منتشر شد، تخمین زده شد میان سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۹، حدود ۳٫۸ میلیون مرگ در هند با آلودگی هوا مرتبط بوده است.

تاثیرات مواد شیمیایی 

افزون بر این، اکنون درباره تأثیر بلندمدت مواد شیمیایی پاشیده شده به ابر‌ها نیز پرسش‌هایی مطرح است.

آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا (EPA) اعلام کرده که بر اساس مطالعات محدود موجود، یدید نقره خطری برای محیط زیست یا سلامت ندارد؛ اما اذعان می‌کند که پیامد‌های استفاده گسترده‌تر از آن هنوز ناشناخته است.

روند پژوهشی یا هزینه بی‌ثمر؟

فعالان محیط زیست می‌گویند حتی اگر بارورسازی ابر‌ها به بارش منجر شود، اثر آن موقتی است.

«دانیله ویژونی» (Daniele Visioni)، اقلیم‌شناس دانشگاه کرنل، می‌گوید کارایی این روش در شرایط آلودگی شدید مشخص نیست.

او به خبرگزاری فرانسه (AFP) گفت:«بارورسازی نمی‌تواند در جایی که رطوبت وجود ندارد، باران ایجاد کند؛ بلکه تنها باعث می‌شود بخشی از رطوبت موجود در هوا در یک نقطه متراکم و تبدیل به باران شود، در حالی که در حالت طبیعی ممکن بود همین رطوبت در منطقه‌ای دیگر باعث بارش شود».

او افزود: «تنها راه منطقی برای کاهش آلودگی، پرهیز از سوزاندن سوخت‌های فسیلی است».

«ویرندرا ساچدوا» (Virendra Sachdeva)، از اعضای حزب حاکم بهاراتیا جاناتا (BJP) در دهلی، می‌گوید هنوز زود است که این آزمایش را یک «شکست علمی» بدانیم.

او در گفت‌و‌گو با خبرنگاران تأکید کرد: «این بخشی از فرایند پژوهش است و موفقیت همیشه در نخستین تلاش به‌دست نمی‌آید».

با این حال، دو دانشمند علوم جوی در مؤسسه فناوری هند در دهلی، این برنامه را «ترفندی دیگر» خواندند.

نادیده گرفتن اخلاق

«شهزاد گانی» و «کریشنا آچوتاراو» در مقاله‌ای در روزنامه هندو نوشتند: «این نمونه بارز به‌کارگیری نادرست علم و نادیده‌گرفتن اخلاق است».

«موهان جرج» از مرکز علوم و محیط زیست مستقر در دهلی نیز گفت باران مصنوعی راه‌حل مسئله نیست.

او به خبرگزاری فرانسه گفت: «سطوح آلودگی تقریبا بلافاصله پس از پایان باران به حالت قبلی بازمی‌گردد».

در صورت مؤثر بودن، این روش می‌تواند میزان بارش را در یک منطقه افزایش دهد، در حالی‌که احتمال دارد بارش در منطقه‌ای دیگر کاهش یابد.

نمایش پرهزینه با نتایج مبهم

بارورسازی ابر‌ها که نخستین بار در دهه ۱۹۴۰ توسعه یافت، تاکنون در کشور‌های گوناگون برای ایجاد باران، کاهش مه یا مقابله با خشکسالی به کار رفته است؛ اما نتایج یکنواخت و مطمئنی نداشته است.

چین از این روش در جریان المپیک ۲۰۰۸ پکن برای کنترل وضعیت آب‌وهوا استفاده کرد.

به گفته «گانی» و «آچوتاراو»، منابع آلودگی دهلی مانند انتشار کنترل نشده آلاینده‌ها و سوزاندن فصلی بقایای محصولات کشاورزی کاملا شناخته شده‌اند. همچنین راه‌حل‌ها نیز از پیش معلوم‌اند:استفاده از سوخت‌های پاک‌تر، مدیریت بهتر پسماند‌ها و اجرای سخت‌گیرانه‌تر مقررات زیست‌محیطی.

آنها نوشتند: «به‌جای تمرکز بر این اولویت‌ها، بخشی از جامعه علمی ــ شامل پژوهشگران، مشاوران و نهاد‌ها ــ با دادن اعتبار به یک نمایش پرهزینه، در واقع به اقدامی دامن می‌زنند که تأثیر اندکی بر ریشه‌های بحران دارد».