به گزارش گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، شب که می‌شود، جاده‌های برخی محورهای مواصلاتی خراسان جنوبی به صحنه‌ی تاخت‌وتاز ماشین‌های مرگ تبدیل می‌شوند. یک پژو ۴۰۵ شوتی، با انبوهی از بنزین قاچاق در صندوق، از چراغ دادن‌های پشت سر هم از چندین کیلومتر دورتر مشخص است که این خودرو حالت عادی ندارد.
فورا باید لاین سرعت را خالی کرد و اگر در جاده‌ای روستایی یا فرعی باشی، سریعا برای حفظ جانت از جاده به سمت گوشه خاکی جاده بروی. مانند ساعقه که در کسری از ثانیه زمین را روشن می‌کند، شوتی‌ها هم در چشم به هم زدنی در چند صدم ثانیه از کنارت می‌گذرند. اصلا متوجه نمی‌شوی که کی آمد؟ کی رفت؟ بیشتر وقت‌ها هم چند ماشین پشت سر هم هستند؛ سه، چهار یا پنج و بیشتر.
تصادفات مرگبار و تراژدی‌های تکراری در محورهای مرزی
البته ناگفته نماند که قبل و بعد از حرکت این شوتی‌ها، خودروهایی هستند که وضعیت جاده را از نظر حضور پلیس یا مسدود بودن و غیره گزارش می‌دهند. خطر زمانی بیشتر می‌شود که این شوتی‌ها در جاده‌های فرعی و روستایی برای گرفتار نشدن در چنگال قانون و پلیس، چراغ خاموش حرکت می‌کنند و خطرات زیادی برای مردم به وجود می‌آید.
هفته‌ای نیست که در خراسان جنوبی تصادفی بر اثر بی‌ملاحظگی و سرعت بالای این سوخت‌کش‌ها منجر به فوتی نشود. بیشترین حجم این تصادفات در محورهای مواصلاتی است که به مرز با افغانستان منتهی می‌شود، جایی که انسان‌های بی‌گناه قربانی می‌شوند و جانشان در قیر داغ جاده جا می‌ماند.
این تصادفات ساده نیستند؛ بلکه تراژدی تکراری هستند که ابتدا ریشه در فقر و ناچاری و سپس در زیاده‌خواهی‌ها دارند. جوانانی که سودای رفتن به راه صدساله را یک شبه در سر دارند و جانشان را در این پیست‌های غیرقانونی به خطر می‌اندازند. در این میان، آنچه هر شب رخ می‌دهد، به بازی گرفته شدن آرامش خانواده‌ها است.
اگرچه پلیس با طرح‌های متعدد تاکنون برخوردهای موثری با این خودروهای شوتی داشته و در مواقعی باعث کاهش حضور آنان در محورهای مواصلاتی استان شده و در این راه تعدادی شهید نیز داده است، اما به نظر می‌رسد که تا زمانی که تقاضا از آن‌طرف مرزها وجود داشته باشد و این سودهای کلان یک شبه باشند، این معضل همچنان پابرجا خواهد ماند.
طی شش ماهه نخست امسال، ۱۳۱ نفر در جاده‌های برون‌شهری خراسان جنوبی جان خود را از دست داده‌اند که سهم قابل توجهی از این آمار مربوط به خودروهای شوتی است. این خودروها با بی‌پروایی و سرعت بیش از ۱۸۰ کیلومتر در ساعت، باعث سلب آرامش از مردم شده‌اند.
این تنها چالش خودروهای شوتی برای استان نیست. معضل اجتماعی و اقتصادی دیگری که این سودجوها باعث شکل‌گیری آن شده‌اند، موضوع سهمیه‌بندی کارت‌های آزاد جایگاه‌های سوخت در استان است.
چالش‌های سهمیه بندی کارت‌های آزاد سوخت در استان
علاوه بر اینکه دولت سالانه میلیاردها تومان از این طریق متضرر می‌شود، این اقدام باعث ایجاد اختلال در توزیع سوخت و کمبود آن برای مصرف‌کنندگان داخلی و صنایع محلی شده است. به طوری که در خراسان جنوبی، در تمامی شهرستان‌ها تنها چند جایگاه مشخص کارت سوخت اضطراری دارند و آن هم با میزان محدود و در ساعات معین. چنانچه مسافر یا گردشگری در این استان نتواند از کارت شخصی استفاده کند، بنزین زدن برای او مشکل خواهد بود.
هرچند مردم مهمان‌نواز خراسان جنوبی همیشه برای مهمانان ارزش و احترام خاصی قائل هستند و نمی‌گذارند مسافران استان به مشکل بخورند، اما این اصلا زیبنده استان فرهنگی خراسان جنوبی نیست.
صف‌های طولانی که در ساعات مشخص در جایگاه‌های آزاد شکل می‌گیرد و مردمی که باید ساعت‌ها از وقت خود را برای گرفتن سوخت بگذرانند، از دیگر مشکلات است. گاهی اوقات نیز صف به نیمه نرسیده سهمیه تمام می‌شود و نارضایتی‌های اجتماعی زیادی به دنبال دارد.
در همین خصوص، اخیراً فیلمی در فضای مجازی از بگو‌مگو و درگیری یک نفر در شهر طبس با کارگر پمپ بنزین منتشر شد که واکنش‌های زیادی را به همراه داشت.
محمدرضا عابدانی، مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه خراسان جنوبی، در تشریح جزئیات عرضه بنزین با کارت آزاد در شهرستان طبس و خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجو بر تبعیت از محدودیت‌های کشوری تأکید کرد و گفت: عرضه بنزین از کارت اضطراری تابع محدودیت‌های کشوری است که دو سال پیاپی در قوانین بودجه ذکر شده و ما هم در استان موظف به اجرای آن هستیم.
عابدانی با اشاره به موقعیت خاص گردشگری و زیارتی شهرستان طبس افزود: این شهرستان سالانه پذیرای صدها هزار زائر و گردشگر است و به همین دلیل موضوع سوخت در این منطقه به طور ویژه در دستور کار کارشناسان ما قرار دارد.
رئیس شرکت پخش فرآورده‌های نفتی خراسان جنوبی با بیان اقدامات انجام شده در این خصوص افزود: هم‌اکنون عرضه سوخت از جایگاه کارت آزاد در شهرستان طبس ۲.۵ برابر بقیه استان و تقریباً معادل متوسط کشوری است. متوسط عرضه بنزین آزاد در کشور ۴۰ درصد است و این رقم در شهرستان طبس نیز نزدیک به همین مقدار محقق شده است.
عابدانی ادامه داد: در مرکز استان تنها سه جایگاه از ۱۲ جایگاه دارای کارت آزاد هستند، اما در شهرستان طبس تمامی جایگاه‌ها این سرویس را ارائه می‌دهند.
خواسته‌های مسئولان استان برای افزایش سهمیه کارت‌های آزاد در شهرستان‌های مرزی
وی به تمهیدات ویژه در ایام پرمسافر اشاره کرد و گفت: در مواقع خاص سال، مانند نوروز، اربعین و دهه پایانی ماه سفر که با افزایش گردشگران همراه است، تعداد کارت‌های آزاد را به صورت موقت افزایش می‌دهیم. اما اینکه این سهولت به صورت دائم در تمامی جایگاه‌ها وجود داشته باشد، با توجه به محدودیت‌های قانونی، برای ما امکان‌پذیر نیست.
استاندار خراسان جنوبی نیز در سفر اخیر خود به شهرستان طبس، طی تماسی با معاون وزیر نفت، خواستار تجدید نظر در خصوص میزان سهمیه جایگاه‌های کارت آزاد در شهرستان طبس شده است.
راهکارهای مقابله با قاچاق سوخت و نیاز به اشتغال پایدار در مناطق مرزی
به گفته سید محمدرضا هاشمی، وزارت نفت باید برای چهار شهرستان طبس، بشرویه، فردوس و سرایان مشابه استان یزد عمل کند و سهمیه ۳۰ لیتر بنزین برای هر ماشین در کارت اضطراری جایگاه‌ها تعلق گیرد. این در حالی است که سهمیه فعلی در خراسان جنوبی تنها ۲۰ لیتر است.
هرچند مقامات انتظامی و امنیتی استان با تشدید گشت‌زنی‌ها، استفاده از فناوری‌های نوین و برخورد قضایی با عاملان این امر (سوخت‌کشی)، درصدد مقابله با این پدیده هستند، به نظر می‌رسد حل ریشه‌ای این مشکل مستلزم ایجاد اشتغال پایدار در مناطق مرزی و بهبود معیشت مردم برای کاهش انگیزه‌های اقتصادی قاچاق، و همچنین اتخاذ راهکارهای موثرتر برای مقابله با این پدیده شوم باشد.