سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه در گفت‌وگوی اختصاصی با الجزیره ضمن تاکید بر این که احتمال جنگ از سوی رژیمی جنگ‌طلب مورد انتظار است و ما کاملا برای هر وضعیتی آمادگی داریم، گفت: رژیم اسرائیل در جنگ ۱۲ روزه به هیچ یک از اهداف خود نرسید و اگر باز هم آن تجربه شکست‌خورده را تکرار کنند؛ با همان نتایج مواجه خواهند شد؛ مضاف بر اینکه ما این بار آماده‌تر هستیم؛ به‌خصوص که نقاط ضعف خود و نقاط ضعف دشمن را در جنگ ۱۲ روزه به خوبی شناسایی کرده‌ایم و اکنون با قدرت بیشتری می‌توانیم عمل کنیم.
متن کامل این گفت‌گو به شرح زیر است:
مجری: امروز همگان از بازگشت جنگ بیمناک هستند و گزارش‌های رسانه‌ای و تحلیل‌های سیاسی بعضا حاکی از احتمال وقوع مجدد جنگ است؛ آیا شما انتظار وقوع جنگ مجددی را دارید؟
عراقچی: خیلی روشن است که ما برای هر وضعیتی آمادگی داریم؛ احتمال جنگ از سوی رژیمی جنگ‌طلب که جنگ‌های متعدد در منطقه ما ایجاد کرده و آخرین مورد آن حمله به کشور دوست و برادر ما قطر بود، مورد انتظار است و کسی نمی‌تواند آن را انکار کند؛ ولی ما کاملا برای هر وضعیتی آمادگی داریم.
من به جرأت و با اطلاع می‌توانم بگویم که ما حتی از قبل از جنگ ۱۲ روزه آماده‌تر هستیم؛ هم به لحاظ امکانات، هم به لحاظ اطلاعات و هم به لحاظ انگیزه و روحیه؛ اگر آن‌ها تجربه شکست‌خورده جنگ ۱۲ روزه را تکرار نمایند؛ همان نتیجه را خواهند گرفت.
یک تجربه شکست‌خورده نتیجه‌ای جز شکست مجدد ندارد؛ رژیم اسرائیل در جنگ ۱۲ روزه به هیچ یک از اهداف خود نرسید و اگر باز هم آن تجربه شکست‌خورده را تکرار کنند؛ با همان نتایج مواجه خواهند شد مضاف بر اینکه ما این بار آماده‌تر هستیم؛ به‌خصوص که نقاط ضعف خود و نقاط ضعف دشمن را در جنگ ۱۲ روزه به خوبی شناسایی کرده‌ایم و اکنون با قدرت بیشتری می‌توانیم عمل کنیم.
مجری: نقاط ضعفی که به آن اشاره کردید، چه مواردی هستند؟
عراقچی: برخی از این موارد به تاکتیک‌های جنگی مربوط است؛ ولی برای ما روشن شد که سیستم پدافند هوایی اسرائیل کاملا قابل رسوخ است و اگرچه توسط کشور‌های دیگری هم به آن‌ها کمک شد و لایه‌های متعددی وجود داشت، ولی موشک‌های ما توانستند به این سیستم رسوخ کنند.
ما به لحاظ فنی اکنون تجربیات بهتری داریم؛ برای نخستین بار موشک‌های ما در یک جنگ واقعی آزمایش شدند و امتحان خود را پس دادند و اکنون به خوبی آگاهی داریم که چگونه آن‌ها را دقیق‌تر و با قدرت بیشتر شلیک کنیم.
گاهی رژیم اسرائیل مدعی می‌شود که در طول جنگ ۱۲ روزه فضای ایران در اختیار هواپیما‌های اسرائیلی بوده است، ولی قسمت دوم داستان را بیان نمی‌کنند که فضای اسرائیل هم در اختیار موشک‌های ایران بود و آن‌ها نتوانستند دفاع موثری را انجام دهند؛ ما اکنون به مراتب با تجربه‌تر هستیم و در آمادگی بهتری قرار داریم؛ لذا اگر آن‌ها آن تجربه را تکرار کنند، حتما با نتایج بدتری مواجه خواهند شد.
مجری: آیا تحول چشمگیری در مورد تعداد و کیفیت موشک‌های ایران اتفاق افتاده است؟
عراقچی: تحول از همه جهات صورت گرفته است.
مجری: آیا پیش بینی می‌کنید که اگر مجددا جنگی شکل بگیرد، به یک جنگ گسترده منطقه‌ای بدل خواهد شد یا آنکه شبیه جنگ گذشته صرفا یک جنگ‌هایی است؟
عراقچی: هر جنگی شکل خودش را دارد؛ من البته به‌عنوان یک دیپلمات دوست دارم از دیپلماسی صحبت کنم نه از جنگ؛ آمادگی ما برای جنگ در حقیقت بهترین عامل برای جلوگیری از جنگ است؛ اگر شما برای جنگ آماده باشید حتما جنگ را از خودتان دور خواهید کرد و من از آمادگی ایران صحبت می‌کنم؛ به این دلیل که نباید جنگی رخ دهد، چون تبعات آن می‌تواند برای همه در منطقه سنگین باشد.
ما در نوبت قبل خیلی تلاش کردیم که ابعاد منطقه‌ای جنگ را کنترل کنیم؛ اگرچه رژیم اسرائیل تلاش کرد که جنگ را به خلیج فارس بکشاند آن هم با حمله‌ای که به تاسیسات نفتی و پتروشیمی ما در خلیج فارس انجام داد؛ با این حال ما تمام تلاش خود را کردیم که ابعاد جنگ را کنترل کنیم و فکر می‌کنم موفق هم شدیم؛ البته که در آینده معلوم نیست چگونه خواهد شد.
ما هیچ علاقه‌ای به جنگ و گسترش جنگ نداریم، ولی با یک رژیم جنگ‌طلب مواجه هستیم. یک رژیم جنگ‌طلب که آمادگی دارد جنگ را به همه نقاط منطقه بکشاند.
فکر می‌کنم تجربه قطر تجربه بسیار مهمی بود که همه منطقه آن را مشاهده کرد؛ تجربه سوریه، لبنان و یمن هم وجود دارد و تهدیدهایی که رژیم صهیونیستی علیه بقیه کشور‌های منطقه داشته است؛ این رژیم حرف از اسرائیل بزرگ می‌زند که معنای آن چشم داشتن به خاک بسیاری از کشور‌های منطقه است.
بنابراین ما با یک رژیم جنگ‌طلب و استیلاطلب بر منطقه مواجه هستیم و برای مقابله با آن باید همه‌جوره آماده باشیم؛ این آمادگی هم شامل آمادگی نظامی هست و هم شامل آمادگی‌های دیپلماتیک.
ما در طول یک سال گذشته سیاست حسن همسایگی را انتخاب کردیم و روابط خود را به‌ویژه در منطقه خلیج فارس به‌سرعت و با شدت زیاد گسترش دادیم؛ بعد از جنگ ۱۲ روزه هم در طول چند ماه گذشته به همین ترتیب عمل کردیم؛ ما الان فهم بسیار بهتری را در منطقه نسبت به همسایگان خود و کشور‌های منطقه داریم و یک درک کاملا مشترک در این زمینه وجود دارد.
یک تحول بسیار بزرگ رخ داده مبنی بر اینکه کل منطقه الان فهمیده است که دشمن واقعی اکنون چه کسی می‌باشد و همه تبلیغاتی که سابق بر این انجام می‌شد تا ایران را به‌عنوان تهدید یا به عنوان دشمن معرفی کند اکنون رنگ باخته است؛ من گا‌ها به دوستان خودم می‌گویم که آقای نتانیاهو یک جنایت‌کار جنگی است که از انجام هیچ جنایتی فروگذار نکرده ولی یه کار مثبت هم انجام داده است که به همه منطقه ثابت کرد دشمن اصلی اسرائیل است و نه ایران یا هیچ کشور دیگری در منطقه؛ اکنون این ادراک بخوبی در منطقه وجود دارد.
مجری: شما مطرح کردید که اسرائیل اکنون دشمن اصلی در منطقه است؛ شما پیامی را از طریق آقای پوتین دریافت کردید مبنی بر اینکه نتانیاهو به دنبال راه‌اندازی یک جنگ جدید علیه ایران نیست؛ لطفا ارزیابی خود را در ارتباط با آن بیان بفرمایید؟
عراقچی: ما به هیچ‌وجه به هیچ یک از گفته‌های مقام‌های رژیم اسرائیل اطمینان نمی‌کنیم و همیشه احتمال فریب‌کاری را می‌دهیم؛ دوستان ما در روسیه این پیام را به ما منتقل کردند و البته خود آن‌ها هم نسبت به صحت کلام نتانیاهو تردید داشتند؛ لذا ما این پیام را شنیده‌ایم ولی آمادگی‌های ما همچنان به قوت خود باقی است و حتی ارتقا هم پیدا کرده است.
مجری: جنگ گذشته در میانه مذاکرات با طرف آمریکایی آغاز شد؛ لذا می‌توان گفت به نوعی غافلگیرکننده بوده است؟
عراقچی: متاسفانه همانطور که شما گفتید عدم اطمینان نسبت به آمریکا یک مسئله بسیار جدی و مهم است؛ نسبت به رژیم اسرائیل که هیچ‌گاه ما اطمینان نداشتیم و نخواهیم داشت، ولی در مورد آمریکا متاسفانه تجربیات بسیار منفی و بدی را پیدا کردیم.
ما یک بار در سال ۲۰۱۵ به توافق برجام با کشور‌های پنج به اضافه یک رسیدیم و ایران به‌صورت کامل تعهدهای خود را اجرا کرد ولی آمریکا بدون هیچ دلیلی خارج شد؛ در زمان دولت شهید رئیسی یک توافق دیگر با آمریکا انجام شد که پول‌های ایران در کره جنوبی در مقابل زندانیان آمریکایی آزاد شوند؛ ما به تعهد خودمان عمل کردیم ولی آمریکا به تعهد خود عمل نکرد؛ پول‌ها تنها از کره به قطر منتقل و دوباره مسدود شد.
در سال جاری نیز همانطور که شما گفتید ما وارد مذاکره با آمریکا شدیم، پنج دور مذاکره کردیم و برای دور ششم تاریخ ۱۵ ژوئن را تنظیم کرده بودیم که دور روز قبل از این تاریخ اسرائیل به ما حمله کرد و ما اطمینان داریم این حمله با چراغ سبز آمریکا انجام شد؛ همانطور که ترامپ بعدا اعتراف کرد ما در این قضیه نقش داشته‌ایم و بعد از مردم تهران درخواست کرد شهر را تخلیه کنند و تسلیم بی قیدوشرط را مطرح کرد؛ بعد هم آمریکا ملحق شد و هواپیما‌های آمریکا تاسیسات صلح آمیز هسته‌ای ما را بمباران کردند؛ این نتیجه مذاکره ما با آمریکا بوده که تا الان انجام دادیم.
در قضیه اسنپ‌بک هم مجددا هم با اروپایی‌ها و هم با آمریکایی‌ها مذاکره داشتیم، اما با درخواست‌های غیرمنطقی و زیاده خواهانه آن‌ها مواجه شدیم و هیچ توافقی انجام نشد و آن‌ها اسنپ‌بک را از دید خودشان انجام دادند و در مقابل از دید روسیه و چین و چهار عضو دیگر شورای امنیت این کار انجام نشده است؛ همچنین ۱۲۰ کشور عضو جنبش عدم تعهد هم از موضع ایران، چین و روسیه حمایت کردند؛ بنابراین یک دوگانگی در جامعه بین‌المللی و در شورای امنیت نسبت به موضوع اسنپ‌بک ایجاد شده است.
مجری: آیا این جنگ، یک جنگ اسرائیلی یا یک جنگ آمریکایی بود یا هر دوی آن‌ها؟
عراقچی: هر دو! حتما اراده آمریکا وقتی اسرائیل حمله کرد، پشت سر این جنگ بود؛ ما معتقدیم اسرائیل بدون اجازه آمریکا نه می‌توانست این کار را انجام دهد و نه در آینده می‌تواند انجام دهد؛ و بعد هم اینکه آمریکا عملا خودش وارد جنگ شد؛ بنابراین این یک جنگ آمریکایی -اسرائیلی بود که علیه ما صورت گرفت.
مجری: موضع شما در ارتباط با اسنپ‌بک و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل چه است؟
عراقچی:همانطور که شما می‌دانید و من توضیح دادم در مورد اسنپ‌بک در شورای امنیت و در جامعه بین‌الملل یک اختلاف نظری وجود دارد.
روسیه و چین به‌عنوان دو عضو دائم شورای امنیت معتقدند که اسنپ‌بک اتفاق نیفتاده است و عمل اروپایی‌ها غیرقانونی بوده است؛ چهار عضو دیگر شورای امنیت نیز با ایده اسنپ‌بک همراهی نکردند؛ از آن طرف در جامعه بین‌المللی بیش از ۱۲۰ کشور عضو جنبش عدم تعهد از موضع ایران، چین و روسیه حمایت کردند؛ بنابراین الان در شورای امنیت با یک سردرگمی مواجه هستیم که آیا اسنپ‌بک صورت گرفته یا نه؟ آیا تحریم‌های گذشته برگشته یا نه؟
این نشان می‌دهد که یک اجماع درست و کامل در جامعه بین‌المللی نسبت به موضوع تحریم ایران وجود ندارد؛ الان یک چالش حقوقی و سیاسی در شورای امنیت در جریان است؛ نظرات روسیه و چین در تقابل با بقیه اعضای دائم شورای امنیت قرار دارد.
مجری: اما از نظر قانونی نمی‌توان این اسنپ‌بک را وتو کرد و بازگشت تحریم‌ها صورت می‌گیرد؛ پاسخ شما چه خواهد بود؟
عراقچی: نکته همین جا است؛ ما معتقدیم که سه کشور کشور‌های اروپایی از نظر قانونی، حقوقی و سیاسی اجازه اسنپ‌بک را نداشتند و لذا از نظر ما، روسیه و چین کاری که انجام دادند غیرقانونی است؛ و باز هم از نظر ما، چین و روسیه تحریم‌های بین‌المللی بازنگشته‌اند.
مجری: آیا فکر می‌کنید روسیه و چین خود را پایبند به این تحریم‌های بین‌المللی خواهند دانست؟
عراقچی: خود آن‌ها گفتند که پایبند نیستند، آنچه در عمل اتفاق می‌افتد در سال‌های آینده مشخص خواهد شد، اما در نامه مشترک چین، روسیه و ایران به شورای امنیت تصریح شده است که بازگشت تحریم‌ها را قبول ندارند.
مجری: اروپایی‌ها کاملا در مواضع خود وابسته به آمریکا هستند و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم همین‌طور؛ موضوع اکنون در واشنگتن باید حل شود، اما واشنگتن شروط زیادی برای مذاکره ازجمله غنی‌سازی صفر و برنامه موشکی ایران را دارد؛ موضع شما در ارتباط با مذاکره با آمریکا چیست؟
عراقچی: موضع ما خیلی روشن است و همیشه هم همین موضع را داشته‌ایم؛ ما در خصوص صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خودمان اطمینان داریم و در این مورد حاضریم با هر کشوری مذاکره کنیم که این اطمینان را نشان دهیم.
اگر سوال یا نگرانی وجود دارد، در قالب مذاکره و رسیدن به راه‌حل اطمینان‌بخش این نگرانی‌ها را برطرف کنیم؛ همان کاری که ما در توافق ۲۰۱۵ انجام دادیم؛ در آن زمان ایران و پنج کشور عضو شورای امنیت به علاوه آلمان از توافقی که انجام شد، خیلی راضی بودند؛ در آن توافق ما قبول کردیم اقدام‌های اطمینان‌بخش نسبت به صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود را انجام دهیم و در مقابل تحریم‌ها نیز برداشته شوند.
در آن زمان همه دنیا این توافق را جشن گرفتند، آمریکا و سه کشور اروپایی و همه دنیا کاملا راضی بودند، اما توافق را چه کسی بهم زد؟ آمریکا بهم زد، آن هم بدون هیچ دلیلی؛ الان هم ما برای مذاکرات عادلانه و از موضع برابر و براساس قاعده برد-برد و منافع متقابل کاملا آماده‌ایم.
از نظر من توافق در موضوع هسته‌ای کاملا امکان‌پذیر است و هیچ لکنی وجود ندارد.
مجری: در سال ۲۰۱۵ توافق هسته‌ای منعقد شد و آمریکا در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد؛ ما شاهد میانجی‌گری عمان در دور جدید مذاکرات بین شما و آمریکا بودیم؛ اکنون در میز مذاکرات بین شما و آمریکا چه موضوعی وجود دارد؟
عراقچی: ما هنور آمادگی داریم براساس منافع متقابل وارد مذاکره شویم؛ فرمولی که سال ۲۰۱۵ به‌کار گرفته شد هنوز هم می‌تواند به‌کار گرفته شود؛ آن فرمول این بود که، ایران درباره برنامه هسته‌ای خودش اعتمادسازی می‌کند و در مقابل نیز تحریم‌ها برداشته می‌شود؛ ایران براساس همین موضع وارد مذاکره شد و موضع مذاکره هم فقط هسته‌ای است.
ما در مورد توان موشکی خودمان با هیچ کس مذاکره نمی‌کنیم؛ دلیلی وجود ندارد در مورد امنیت خودمان با کسی مذاکره کنیم؛ درباره دیگر مسائل هم به نظر ما زمینه‌ای برای مذاکره وجود ندارد؛ لذا پاسخ من کاملا روشن است؛ برای یک توافق عادلانه هسته‌ای همه جور امکان وجود دارد، ولی آمریکایی‌ها درخواست‌های غیرمنطقی و زیاده‌خواهانه دارند و شروطی را می‌گذارند که نه تنها از نظر ما بلکه از نظر هیچ انسان عاقلی قابل قبول نیست.
هر موقع به نقطه‌ای رسیدند که آمادگی یک مذاکره منصفانه از موضع برابر داشته باشند، ما شروع مجدد مذاکره را بررسی می‌کنیم.
مجری: در واشنگتن پست به نقل از یک مقام مسئول آمریکایی ذکر شده است که آمریکا چهار شرط اساسی برای مذاکره با ایران دارد شامل اینکه مذاکرات باید مستقیم باشد، غنی‌سازی به صفر برسد، برنامه موشکی ایران محدود شود و ایران از حمایت‌های منطقه‌ای خود ازجمله از حزب‌الله، حوثی‌ها و مقاومت فلسطین دست بردارد؛ شروط شما برای چنین مذاکراتی چیست؟
عراقچی: آنچه شما از شروط آمریکا و این روزنامه نقل کردید، اثبات حرف من بود که آمریکایی‌ها شروط غیر عاقلانه و غیرعادلانه دارند و این شروط اصلا شدنی نیست؛ اگر مثل سال ۲۰۱۵ آمادگی یک مذاکره منطقی را داشته باشند، قضیه فرق می‌کند.
غنی‌سازی صفر امکان ندارد؛ غنی‌سازی دستاورد دانشمندان ایرانی است و ما برای آن سال‌ها زحمت کشیدیم و دانشمندان ما در گذشته ترور شدند؛ الان که برای این غنی‌سازی یک بار هم جنگیدیم، ۱۲ روز جنگ به ما تحمیل شده و بیش از هزار شهید داده‌ایم، چه دلیلی دارد که ما غنی‌سازی صفر را قبول کنیم؟ چیزی که آن‌ها در جنگ به دست نیاوردند در مذاکره هم نمی‌توانند به دست بیاورند.
در مورد مسئله موشکی اگر شما سوال کنید به شما خواهند گفت که هیچ انسان عاقلی خودش را خلع سلاح نمی‌کند؛ برای چه ما در مورد موشک‌هایمان مذاکره کنیم در حالی که همین جنگ ۱۲ روزه اثبات کرد که دفاع از ایران منوط به موشک‌های ما است و موشک‌های ما نقش مهمی را در دفاع از ایران داشتند.
بنابراین درخواست‌های غیرعاقلانه ما را به هیچ جایی نمی‌رساند؛ مذاکره مستقیم و غیرمستقیم هم که اشاره کردند، در روابط بین‌الملل هیچ فرقی بین مذاکره مستقیم و غیرمستقیم نیست؛ آمریکا خودش در شرایط مختلفی میانجی مذاکره بین کشور‌های مختلف بوده است؛ بنابراین اینکه مذاکره باید مستقیم یا غیرمستقیم باشد یک بهانه‌جویی از طرف آمریکا است.
من مجددا تکرار می‌کنم براساس فرمولی که ما سال ۲۰۱۵ به توافق رسیدیم اطمینان‌سازی در مورد ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای در مقابل رفع تحریم کماکان امکان اجرایی شدن دارد.
مجری: چرا شما با آمریکا مذاکرات مستقیم انجام نمی‌دهید؟
عراقچی: کشور‌های زیادی هستند که به دلایل مختلف ازجمله دلایل تاریخی و سیاسی حاضر نیستند با هم مذاکره مستقیم کنند؛ ما یکبار مذاکره مستقیم با آمریکایی‌ها کرده‌ایم و نتیجه هم نگرفته‌ایم.
اگر آن‌ها در این خصوص جدیت داشته باشند ،در مذاکره غیرمستقیم هم می‌شود نتیجه گرفت؛ بنابراین خیلی روی شکل مذاکره نباید تمرکز کرد بلکه باید روی محتوا تمرکز کنیم؛ ما به دلیل تجربه‌های خودمان اطمینان نداریم و همچنین علاقه‌ای هم به مذاکره مستقیم نداریم، ولی مذاکره غیرمستقیم هم می‌تواند ما را به همان نتیجه برساند.
مجری: اکنون ایران به فنآوری غنی‌سازی ۶۰ درصد رسیده و ۴۰۰ کیلوگرم موارد با غنای ۶۰ درصد در اختیار دارد؛ این مواد الان کجا هستند؟
عراقچی: آن‌ها در همان جایی که هستند که قبل از حمله قرار داشتند؛ از قبل جنگ ما به آن‌ها دست نزده‌ایم؛ بیشتر آن‌ها زیرآوار‌ها هستند یا بهتر است بگوییم تقریبا همه آن‌ها زیر آوار هستند و ما قصدی برای خارج کردن آن‌ها از زیر آوار نداریم تا زمانی که شرایطش مهیا شود.
البته اطلاعی هم نداریم که از این میزان ۴۰۰ کیلو چه مقدارش سالم است و چه مقدارش از بین رفته است و تا وقتی آن‌ها را از زیر آوار خارج نکنیم هم اطلاعی نخواهیم داشت؛ آن‌ها همانجایی که قبل از حمله بودند هنوز هم همانجا هستند.
مجری: میزان خسارت‌های حمله آمریکا به تاسیسات هسته‌ای شما چه میزان بوده است؟
عراقچی: خسارت‌ها زیاد است، ساختمان‌ها از بین رفتند، تجهیزات و ماشین‌های ما از بین رفتند، ولی تکنولوژی از بین نرفته است؛ تکنولوژی را با بمب نمی‌شود از بین برد؛ از آن مهم‌تر اراده ما هم از بین نرفته است و حتی بعد از جنگ بیشتر هم شده است.
مجری: بسیاری از دانشمندان و همچنین فرماندهان نظامی شما هم ترور شده‌اند.
عراقچی: تعدادی از دانشمندان هسته‌ای ما شهید شدند، ولی صنعت هسته‌ای ایران، صنعت بسیار بزرگی است و تعداد دانشمندان و تکنسین‌ها و افراد متخصص ما بسیار زیاد است مثل فرماندهان نظامی ما؛ شما شاهد بودید که وقتی بخشی از فرماندهان نظامی ما روز اول به شهادت رسیدند، بلافاصله جایگزین شدند و افراد جایگزین کار خودشان را شروع کردند و ما از همان شب اول واکنش‌های خودمان و حمله‌های متقابل را شروع کردیم.
یک سخن بسیار زیبایی از امام خمینی است که «هر پرچمی از دست توانای سرداری بیفتد سردار دیگری آن را برداشته و به میدان می‌آید.»؛ این همان چیزی است که در همین جنگ ۱۲ روزه نیز اتفاق افتاد.
مجری: در ارتباط با نتایح جنگ ۱۲ روزه دو ارزیابی صورت می‌گیرد؛ اول اینکه ایران قدرتمندتر از گذشته خود را نشان داد و ارزیابی دوم اینکه ایران در تقابل با اسرائیل و آمریکا ضعیف ظاهر شد؛ارزیابی جنابعالی چیست؟
عراقچی: من فکر می‌کنم همه دنیا بخشی از قدرت ما را در جنگ ۱۲ روزه مشاهده کردند؛ ما با وجود ضربه‌هایی که روز اول رژیم اسرائیل به‌صورت غافلگیرانه بر ما وارد کرد، بلافاصله توانستیم پاسخ بدهیم و در حالی که روز‌های اول آقای ترامپ توئیت کردکه باید تسلیم بی قیدوشرط صورت بگیرد، اما در روز ۱۲ خود آن‌ها آتش بس بلاشرط را مطرح کردند.
این نشان می‌دهد ایران بسیار قوی‌تر از چیزی است که آن‌ها فکر می‌کردند؛ به‌ویژه انسجام ملی و ایستادگی مردم پشت سر حکومت یک غافلگیری مهم برای همه دنیا بود؛ ما از جنگ درس‌های زیادی در حوزه‌های سیاسی، نظامی و اقتصادی گرفتیم و اگر مجددا جنگی صورت بگیرد می‌توانم بگویم ما آماده‌تر هستیم.
مجری: آیا شما قبل از وقوع حمله، احتمال آن را در ارزیابی‌های خود داشتید؟
عراقچی: ما خبر داشتیم و تمام اطلاعات ما حاکی از این بود که ارتش اسرائیل با همکاری نیرو‌های نظامی آمریکا در منطقه در حال آماده شدن برای یک جنگ هستند؛ ما تمام تحرکات آن‌ها را زیر نظر داشتیم؛ البته در بعضی تاکتیک‌ها غافلگیر شدیم، ولی در اصل جنگ نه.
به همین دلیل بود از همان روز اول توانستیم آمادگی لازم برای دفاع را پیدا کنیم؛ در بخشی هم که غافلگیر شدیم شاید کسی فکر نمی‌کرد رژیم اسرائیل تا این میزان جنایت‌کار باشد که فرماندهان نظامی ما را در منزلشان، در حالی که در حال انجام وظیفه نبودند و همراه خانواده‌هایشان به شهادت برساند.
مجری: آیا جنابعالی شخصا در معرض حمله در دوران جنگ قرار داشتید؟
عراقچی: در طول جنگ ۱۲ روزه همه‌جور احتمالی بود؛ من کل ۱۲ روز را در سرکار و در دفترم بودم و تلاش‌های بین‌المللی را برای اثبات مشروعیت و حقانیت مردم ایران در دفاع از خود انجام می‌دادم و طبیعتا خطر هم وجود دارد.
مجری: اخیرا معاون سیاسی شما سفری به عمان داشت؛ آیا این سفر در راستای بازگشت به مذاکرات صورت پذیرفته است؟
عراقچی: این یک سفر دیپلماتیک معمولی بود؛ ما جلسه‌های دوره‌ای گفت‌و‌گو‌های سیاسی با عمان و خیلی از کشور‌های دیگر داریم؛ الان نوبت این گفت‌و‌گو‌ها در مسقط بود که معاون من به مسقط رفتند و گفت‌و‌گو‌های بسیار خوبی در مورد اوضاع منطقه و روابط دوجانبه داشتند؛ لذا این سفر هیچ ارتباطی به آمریکا ندارد و تبادل پیامی در این خصوص صورت نگرفته است.
مجری: بازگشت به مذاکرات با آمریکا به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم در چه زمانی امکان‌پذیر است؟
عراقچی: هر زمانی که آمریکایی‌ها آماده مذاکره از موضع برابر و براساس منافع متقابل باشند؛ ظاهرا آن‌ها عجله‌ای ندارند؛ ما هم عجله‌ای نداریم.
مجری: گمان می‌رفت که هم‌پیمانان منطقه‌ای شما در جنگ اخیر در کنار شما قرار گیرند، به‌ویژه با توجه به پشتیبانی‌های فراوانی که از حوثی‌ها در یمن، حزب‌الله در لبنان و همچنین در عراق داشتید، اما در عمل هم‌پیمانان شما در این جنگ بزرگ در کنار شما قرار نگرفتند.
عراقچی: هم‌پیمانان ما با آن دیدی که شما نسبت به هم‌پیمان دارید که کشور‌ها یا مجموعه‌هایی با هم علیه دشمن دیگر متحد می‌شوند به آن شکل نیست؛ ما از حزب‌الله در لبنان، حماس در فلسطین، از گروه‌های دیگر در یمن و عراق همیشه حمایت کرده‌ایم، به این دلیل که آن‌ها برای یک هدف مشروع و کاملا موجه می‌جنگند.
ما از آنان حمایت می‌کنیم به دلیل اینکه وظیفه انسانی و وظیفه سیاسی خودمان می‌دانستیم که از آن‌ها حمایت کنیم؛ در جنگ اخیر آن‌ها هم دچار حمله‌هایی شدند که آموختند و خودشان تصمیم گرفتند که چگونه باید از خودشان دفاع کنند؛ ایران هم به اندازه کافی قوی هست که بتواند از خودش دفاع کند و احتیاجی به کشور دیگر یا هم‌پیمان دیگر نداشته باشد.
مجری: این زنجیره ائتلاف به‌عنوان محور مقاومت باعث بروز اختلاف‌هایی با کشور‌های مختلف ازجمله عربستان شده است.
عراقچی: مسئله اختلاف حوثی‌های یمن با سعودی‌ها به خودشان مربوط است؛ آنچه ایران از آن حمایت کرد در جنگ با اسرائیل بود که آن‌ها پشت سر مردم غزه ایستادند و واقعا به شکل قهرمانانه از مردم غزه حمایت کردند؛ ما در ارتباط بین آن‌ها و عربستان هیچ دخالتی نداشته‌ایم، حتی همیشه سعی کرده‌ایم و هنوز هم می‌کنیم که بین آن‌ها مصالحه ایجاد شود چراکه نباید دو کشور مسلمان با همدیگر بجنگند.
حزب‌الله در سوریه با عواملی که از طرف اسرائیل و امریکا برای سقوط به اصطلاح نظام سوریه هدایت می‌شدند، وارد جنگ شد؛ تاریخ، تجربه و تحولات بعدی هم نشان داد، حق با حزب‌الله بوده است؛ مشاهده می‌کنیم وقتی نظام در سوریه عوض شد، اشغالگری اسرائیل ادامه بیشتری پیدا کرد و اراضی بیشتری از سوریه توسط رژیم اسرائیل اشغال شد، میزان کل سرزمین‌های اشغال شده در سوریه بسیار بیشتر از مساحت کل غزه است و سوریه با توطئه‌های اسرائیلی و غربی دارد به سمت تجزیه می‌رود؛ حزب‌الله اگر از سوریه حمایت کرد برای ثبات کل منطقه بود.
در عراق هم همین‌طور، گروه‌هایی که هستند در صحنه سیاست‌های داخلی عراق به‌عنوان گروه سیاسی نقش‌آفرینی می‌کنند؛ آن‌ها به‌عنوان گرو‌های سیاسی حق دارند که به دنبال حقوق خود باشند، اما ما در رقابت‌های داخلی این گروه‌های هیچ‌گاه دخالت نکرده‌ایم و نمی‌کنیم.
اعضای جبهه مقاومت همواره در نبرد مشروعی که علیه اشغالگری اسرائیل دارند مورد حمایت ایران بوده‌اند؛ ما هیچ‌گاه انکار نکرده‌ایم و همیشه از این گروه‌ها علیه اشغالگری اسرائیل حمایت می‌کنیم به خاطر اینکه علیه یک هدف مشروع در حال مبارزه هستند و این ربطی به این موضوع ندارد که این گروه‌ها وابسته به ایران هستند و تصورهایی که وجود دارد، اصلا صحیح نیست.
بعضا از این‌ها به‌عنوان پراکسی یا گروه نیابتی ایران یاد می‌شود که کاملا غلط است؛ این گروه‌ها جنبش‌های آزادیخواه هستند که به دنبال مبارزه با اشغالگری و استیلاءطلبی رژیم صهیونیستی هستند و در این مورد همیشه مورد حمایت ایران می‌باشند.
مجری: شما از سوریه خارج شدید و سوریه اسد را از دست دادید؛ آیا در مورد سوریه جدید تحت حاکمیت احمد الشرع به نقطه صفر رسیدید؟
عراقچی: ما همیشه از مردم سوریه، استقلال، حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه حمایت کرده و می‌کنیم؛ ما خواهان یک سوریه با ثبات هستیم، چون به نفع ثبات کل منطقه است؛ ما خواهان سوریه عاری از اشغال هستیم، چون برای صلح و ثبات در منطقه اهمیت دارد.
اگر به نظام بشار اسد هم کمک می‌کردیم به همین دلیل بود؛ الان هم همچنان از تمامیت ارضی و استقلال سوریه حمایت می‌کنیم و خواهان یک سوریه باثبات هستیم؛ دولت فعلی در سوریه به دنبال رابطه با ایران نیست، ما هم عجله‌ای نداریم و صبر می‌کنیم؛ تحولات سوریه متاسفانه در مسیر خوبی پیش نمی‌رود و ما هم فقط نظاره‌گر هستیم.
امیدواریم ثبات و آرامش در سوریه حفظ شود و سوریه عاری از اشغال رژیم صهیونیستی باشد؛ امیدوارهستیم تمام اقوام و گروه‌های سوری در صلح با همدیگر همزیستی داشته باشند و اگر از ما خواسته شود کمک کنیم حتما کمک خواهیم کرد، ولی ما در حال حاضر رابطه‌ای از این جهت با دولت سوریه نداریم؛ فقط نظاره‌گر هستیم و صبر می‌کنیم.
مجری: آیا آن‌ها مایل به چنین ارتباطی نیستند یا شما تمایلی ندارید؟
عراقچی: آن‌ها مایل نیستند، ما هم عجله‌ای نداریم.
مجری: در ارتباط با کشور ترکیه به‌عنوان یک کشور بزرگ منطقه که موضوع‌های مختلفی ازجمله مرز‌ها و سوریه با آن دارید؛ رابطه خود با ترکیه به‌ویژه پس از تحولات سوریه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
عراقچی: ترکیه همسایه قدیمی و بزرگ ما است؛ تعاملات ما با ترکیه تعاملات بسیار وسیعی در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و امنیتی است؛ ما همسایگان خوبی برای هم بوده و هستیم؛ منافع مشترک و نگرانی‌های مشترک داریم و البته در برخی موارد هم اختلاف نظر داریم.
در بعضی از موضوع‌ها به‌عنوان مثال همان موضوع سوریه با همدیگر اختلاف نظر داریم؛ فکر می‌کنم خیلی از نگرانی‌هایی که ما در مورد سوریه داشتیم برای دوستان ما در ترکیه هم روشن شده است؛ ما ارتباطات نزدیک با مقام‌های ترکیه داریم. دکتر پزشکیان و آقای اردوغان ملاقات‌ها و دیدار‌های متعدد داشته‌اند و من نیز با هاکان فیدان دوست نزدیک هستم.
من فکر می‌کنم اختلاف اصلی ما در موضوع سوریه بود؛ نوع نگاهی که داشتیم متفاوت بود؛ الان فکر می‌کنم بعد از تحولاتی که صورت گرفته مشخص شد که نگرانی‌های ما درست است؛ فکر نمی‌کنم چیزی که الان اتفاق افتاد مورد رضایت کسی در منطقه باشد؛ اشغالگری اسرائیل در سوریه افزایش پیدا کرد و خطر تجزیه سوریه کماکان ادامه دارد؛ این‌ها مورد رضایت هیچ کسی در منطقه نیست؛ ما با دولت ترکیه و بقیه دولت‌ها همچنان در حال مشورت هستیم و اگر زمانی لازم باشد ایران هم به ثبات و تمامیت ارضی سوریه کمک کند ما این کار را خواهیم کرد.
مجری: در ارتباط با عربستان به‌عنوان یک کشور بزرگ اسلامی نیز لطفا نگاه خود را نسبت به سطح روابط موجود میان دو کشور بیان کنید؟
عراقچی: رابطه ما عربستان الان بیشتر مبتنی بر اتفاق نظر و بسیار دوستانه است.
ما اختلاف‌نظر‌هایی داشته‌ایم که برخی اوقات جدی شده و حتی منجر به قطع رابطه شده است، ولی ما هیچ‌گاه عربستان را دشمن خودمان حساب نکردیم؛ سوءتفاهم بین ما زیاد بوده و اساسا بعد از انقلاب اسلامی در ایران دوستان ما در منطقه مقداری دچار سوءتفاهم‌هایی شدند و شاید هم اشتباه‌هایی از جانب ما بوده که به این سوءتفاهم‌ها دامن زده است؛ مسائل مختلفی در گذشته بوده که الان نمی‌خواهم به موضوع‌های گذشته بپردازم.
الان از روابطه بسیار دوستانه برخوردار هستیم؛ من با برادرم فیصل بن فرحان مشورت‌ها و روابط خوبی دارم؛ سفر‌های زیادی در طول یک سال گذشته داشته‌ام؛ ما در مورد مسائل و تهدیدهای منطقه اتفاق نظر داریم؛ ایران و عربستان در مورد ثبات در دو کشور و در کل منطقه اتفاق نظر دارند؛ در مورد اینکه یک دشمن مشترک داریم بیش از همیشه اتفاق نظر داریم.
من اراده جمهوری اسلامی ایران را برای گسترش روابط در تمام حوزه‌ها با عربستان اعلام می‌کنم؛ ایران و عربستان دو کشور بزرگ منطقه و جهان اسلام هستند و برکات رابطه حسنه و اتفاق نظر آن‌ها به نفع کل منطقه است.
در یک سال گذشته چهار دیدار با ولیعهد محترم سعودی داشته‌ام؛ می‌توانم بگویم اراده برای همزیستی مسالمت‌آمیز و صلح و ثبات منطقه را در عربستان هم مشاهده کرده‌ام.
مجری: آیا اکنون در ایران تغییری در نگاه به حوزه روابط خارجی اتفاق افتاده است مبنی بر اینکه ایران نرمش بیشتری در قبال جهان نشان دهد؟
عراقچی: اگر منظورتان نرمش در مقابل دشمنان ما است که به ما حمله کردند، نه! چنین اراده‌ای در میان مردم ایران وجود ندارد؛ مردم ایران مردمی عزیز و با شرافت هستند و استقلال و عزت خودشان را با چیزی معامله نمی‌کنند.
ولی اگر منظور شما این است که روابط خردمندانه و تعامل منطقی با کل دنیا داشته باشیم، این سیاست ما در گذشته بوده و الان هم است؛ فراموش نکنید که جنگ به ما تحمیل شد در حالی که ما در حال مذاکره بودیم؛ بنابراین دیپلماسی از نظر ما یک اصل است؛ ما برای تعامل با دنیا و غرب آمادگی داریم و این را در عمل نشان داده‌ایم و آن‌ها بوده‌اند که به دیپلماسی خیانت کرده‌اند؛ سیاست و راهبرد ما مبتنی بر دیپلماسی و تعامل است.
اولویت ما همسایگانمان هستند و سیاست حسن همجواری را با قدرت شروع کردیم و بعد از جنگ هم گسترش می‌دهیم؛ ما با غرب هم تعامل می‌کنیم، مذاکره می‌کنیم ولی دیکته نمی‌نویسیم و دستور نمی‌شنویم؛ مذاکره با دیکته کردن تفاوت دارد.
مجری: از جنابعالی جناب آقای دکتر عراقچی وزیر محترم امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و مولف کتاب «قدرت مذاکره» بایت حضور در این مصاحبه تشکر می‌کنم و به همه توصیه می‌کنم این کتاب را حتما مطالعه کنند تا با دیدگاه‌های ایشان در ارتباط با مذاکره آشنا شوند.
عراقچی: من یک فصل به کتابم با عنوان «دیپلماسی زیرآتش» اضافه خواهم کرد و تجربیاتم از این جنگ ۱۲ روزه را در آن خواهم آورد و انشالله به‌زودی منتشر می‌شود.
انتهای پیام/