روده‌ی ما مملو از موجودات ریز و میکروسکوپی است که به ما در هضم غذا کمک می‌کنند، از بدن در برابر مهاجمان مضر محافظت می‌کنند و همچون خط تلفنی بین دستگاه گوارش و مغز عمل می‌کنند. از باکتری‌ها و قارچ‌ها گرفته تا ویروس‌ها، این جوامع میکروبی نقشی اساسی در سلامت و تعادل درونی بدن دارند.
به‌گزارش انتخاب و به نقل از sciencealert.؛ اما هنگامی که دارو مصرف می‌کنیم، این تعادل ظریف را بر هم می‌زنیم – و به گفته‌ی یک مطالعه‌ی بزرگ جدید، این اختلال موقتی نیست. اثرات داروها ممکن است سال‌ها در روده باقی بمانند.
نکته‌ی جالب‌تر اینکه، تنها آنتی‌بیوتیک‌ها نیستند که این آشفتگی در روده را ایجاد می‌کنند؛ بلکه داروهای رایج دیگر نیز چنین تأثیری دارند.
«تأثیر مصرف داروها دست‌کم گرفته شده است»، گروهی از پژوهشگران به سرپرستی «اولیور آاسمِتس»، متخصص ژنتیک از دانشگاه تارتو در استونی، در مقاله‌ی خود می‌نویسند.
«آثار آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای آرام‌بخش (سایکولپتیک‌ها)، داروهای ضدافسردگی، مهارکننده‌های پمپ پروتون و بتابلوکرها، حتی چندین سال پس از مصرف همچنان قابل‌تشخیص هستند.»
آاسمِتس و همکارانش داده‌های مربوط به ۲۵۰۹ نفر از شرکت‌کنندگان در «طرح بیوبانک استونی» را بررسی کردند.
در میان این داده‌ها، که شامل زیرمجموعه‌ای از ۳۲۸ پیگیری نیز بود، پژوهشگران توانستند ببینند قطع یا شروع مجدد مصرف برخی داروها چگونه ترکیب میکروبی روده‌ی بیماران را تغییر داده است. این تغییرات به گفته‌ی آن‌ها نشانگر نوعی رابطه‌ی علّی میان مصرف دارو و دگرگونی میکروبیوم است.
از میان ۱۸۶ دارویی که مورد بررسی قرار گرفتند، ۱۶۷ مورد (تقریباً ۹۰ درصد) با تغییر در ترکیب میکروبی نمونه‌های مدفوع ارتباط داشتند.
آاسمِتس و تیمش توضیح می‌دهند: «داروهایی که برای هدف قرار دادن بدن انسان طراحی شده‌اند، به‌واقع با حذف برخی گونه‌های خاص، تنوع میکروبی را کاهش می‌دهند.»
داروهای بنزودیازپینی، که معمولاً برای درمان اضطراب استفاده می‌شوند، تأثیری معادل آنتی‌بیوتیک‌های وسیع‌الطیف داشتند – داروهایی که به خوبی به‌خاطر اثر مخربشان بر اکوسیستم درونی بدن شناخته شده‌اند.
با این حال، همه‌ی بنزودیازپین‌ها اثر یکسانی نداشتند. برای مثال، «آلپرازولام» (با نام تجاری زاناکس) تأثیر گسترده‌تری بر تنوع میکروبی روده داشت نسبت به «دیازپام» (با نام تجاری والیوم). این یافته نشان می‌دهد که شاید لازم باشد هنگام انتخاب دارو، علاوه بر اثربخشی بر بیماری، میزان آسیب احتمالی آن بر میکروبیوم نیز در نظر گرفته شود.
این اثرات همچنین می‌توانند بر هم انباشته شوند.
پژوهشگران می‌نویسند: «هرچه مصرف یک دارو بیشتر باشد، تأثیر آن بر میکروبیوم نیز قوی‌تر است. ما آثار باقی‌مانده و تجمعی را شناسایی کردیم.»
پژوهش‌های پیشین روی موش‌ها نشان داده بودند که مصرف طولانی‌مدت آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند لایه‌ی مخاطی روده را مختل کند، که این امر ممکن است در افزایش وزن نقش داشته باشد. تیم پژوهشی تأکید می‌کند که مطالعات بیشتری باید انجام شود تا پیامدهای قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض داروهای مختلف روشن شود.
آاسمِتس می‌گوید: «بیشتر مطالعات میکروبیوم تنها داروهای مصرفیِ فعلی را در نظر می‌گیرند، اما یافته‌های ما نشان می‌دهد که سوابق داروییِ گذشته می‌تواند به همان اندازه مهم باشد و نقشی شگفت‌انگیز در توضیح تفاوت‌های فردی در میکروبیوم داشته باشد.»
او در پایان می‌افزاید: «امیدواریم این نتایج باعث شود پژوهشگران و پزشکان هنگام تفسیر داده‌های میکروبیوم، تاریخچه‌ی مصرف دارو را نیز در نظر بگیرند.»
∎