برای کسانی که اهل رصد و پایش اخبار سیاسی و حاشیه‌های آن هستند، انتشار تصویری از نشست روز سه‌شنبه گذشته وزیران کشورهای عضو «سازمان همکاری اقتصادی» در تهران جالب توجه بود. در اجلاس مذکور که پس از ۱۵ سال دوباره در ایران برگزار شد، در کنار ۱۰ عضو اکو، حضور مقام ارشد عمانی به عنوان میهمان در گردهمایی که به طور معمول هیچ دولت عربی در آن حضور ندارد، به چشم می‌آمد. «حمود بن فیصل آل البو سعیدی» پیش از این رویداد با علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان نیز دیدار کرده بود؛ اتفاقی که بر این گمانه که وزیر کشور عمان حامل پیامی از طرف‌های غربی برای جمهوری اسلامی است، افزود.
تنها چهار روز پس از این رویداد، سفر چند ساعته و ناگهانی معاون وزیر خارجه به مسقط بیش از پیش تحلیلگران و رسانه‌ها را درباره پشت پرده رایزنی دیپلماتیک مقامات ایرانی و عمانی در پایتخت‌های یکدیگر به اندیشه واداشت و این پرسش را به سرخط اخبار کشاند که آیا همسایه جنوبی به دنبال میانجی‌گری دوباره در پرونده هسته‌ای است؟
مسقط، میانجی سنتی گفت‌وگوهای تهران و واشنگتن؟
رابطه تهران و غرب تحت تأثیر تجاوزهای آمریکا و رژیم صهیونیستی به خاک کشورمان و پس از آن، فعال‌سازی مکانیسم ماشه از سوی اتحادیه اروپا و فروپاشی برجام، در بن‌بست کامل قرار گرفته و این روزها طرف‌های مختلف از جمله مصر و روسیه هم وارد عمل شده‌اند تا بلکه بتوانند گریزگاهی برای پایان دادن به این وضعیت بیابند و تا اینجای کار راه به جایی نداشته‌اند. این دست تلاش‌های دیپلماتیک در شرایطی رخ می‌دهد که شاهدیم پس از جنگ ۱۲روزه از نقش و ابتکار عمل میانجی‌گران سنتی مانند عمان و قطر در پرونده هسته‌ای کاسته شده و آن‌ها به نوعی به حاشیه رفته‌اند.
تهران و مسقط اما به طور تاریخی روابط دوستانه داشته و اکنون هم مسائل مختلفی از پرونده یمن گرفته تا بحث‌ها درباره برگزاری رزمایش مشترک، موضوع فلسطین و بررسی تحولات منطقه در دستور کار طرفین قرار دارد. با این حال مسلم است که در پس سفر کوتاه و ناگهانی مقامات طرفین به پایتخت‌های یکدیگر باید موضوع مهم‌تر و فوری‌تری را جست‌وجو کرد. بغداد الیوم، رسانه عراقی این واقعه را به پرونده هسته‌ای مرتبط دانسته و مدعی شده ایران از طریق عمان پیامی از واشنگتن دریافت کرده است؛ پیامی که به گفته این منابع، مربوط به احتمال از سرگیری مذاکرات متوقف شده از ژوئن گذشته بوده و در آن، دولت ترامپ تمایل خود را برای آغاز گفت‌وگوهای جدید و دستیابی به توافقی تازه با تهران ابراز کرده است.
ضرورت هوشیاری دستگاه دیپلماسی
با این حال معاون وزیر خارجه دیروز ضمن رد این موضوع، در تشریح برنامه‌های دیدار اخیرش با مقامات عمانی در صفحه شخصی‌اش نوشت: «پس از یک سفر کوتاه اما موفق به عمان، به تهران بازگشتم. جلسات مفیدی در مورد مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی داشتم. ما برای مشورت‌های منظم با برادرانمان در عمان ارزش بسیار قائلیم. عمان یک همسایه قابل اعتماد و یک شریک اساسی است و با آن کشور روابط عالی و پیوندهای تاریخی داریم».
با وجود این پیام صریح تخت‌روانچی در رد مذاکره با غرب، اما با توجه به فکت‌های موجود، موضوع تبادل پیام میان ایران و آمریکا از طریق عمان رخداد عجیب و غریبی نیست. این مسئله در اظهارات اخیر عراقچی قابل رهگیری است. وزیر خارجه ایران دیروز در گفت‌وگو با الجزیره با تأکید بر آمادگی جمهوری اسلامی برای مقابله با هر گونه اقدام متجاوزانه رژیم صهیونیستی گفت: «امکان رسیدن به یک توافق عادلانه وجود دارد اما واشنگتن شروطی غیر قابل قبول و غیرممکن را مطرح کرد... ما تمایلی به مذاکرات مستقیم با واشنگتن نداریم اما می‌توانیم به توافقی برای مذاکرات غیرمستقیم برسیم».
این سخنان نشان می‌دهد مقامات کشورمان با وجود بدبینی شدید به رویکرد دیپلماتیک به ویژه در رابطه با دولت ترامپ، با این نوع موضع‌گیری اعلام می‌کنند پنجره مذاکره را کامل نبسته‌اند. با این حال، پیش‌تر مجید تخت‌روانچی در کنفرانس خبری در عمان اعلام کرد: «دولت ترامپ آمادگی برای مذاکره بر اساس اصل برابری نشان نمی‌دهد که این مسئله ایران را وادار می‌کند هیچ توجیهی را برای ادامه مذاکرات در سایه شرایط کنونی نبیند». این یعنی طرف‌های غربی با وجود تلاش‌ها و گام‌های مثبت کشورمان، گفت‌وگو را ادامه مسیر جنگ برای تحمیل خواسته‌های خود می‌بینند و با تأکید بر خواسته‌های زیاده‌خواهانه عملاً روندهای دیپلماتیک را به بن‌بست کشانده‌اند. آن‌ها ولی با چو انداختن و تبلیغ اینکه به دنبال مذاکره با تهران هستند – و با پیش‌بینی به شکست انجامیدن میانجی‌گری احتمالی عمان – این را برجسته کنند که جمهوری اسلامی بوده که آن را نپذیرفته است. این گونه پازل توطئه علیه کشورمان چیده شده و می‌تواند بهانه‌ای برای فشار بیشتر بر ایران قرار گیرد.
گرای دیروز روزنامه اسرائیلی یدیعوت آحارونوت در همین زمینه قابل تعریف است. این رسانه در راستای مدیریت فشار علیه ایران می‌نویسد: «تهران مسیر خود را تغییر نداده و نخواهد داد. حفظ گزینه هسته‌ای، بازسازی توان نظامی و ادامه حمایت از محور مقاومت از نگاه مقامات عالی‌رتبه تهران، نسبت به گذشته حتی ضروری‌تر از پیش است. اسرائیل اما در این شرایط نباید عقب‌نشینی کرده بلکه باید بهره‌برداری خود را داشته باشد».
خبرنگار: هدایت جاوید