به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ آیین رونمایی از کتاب «فقه خبر» تألیف حجت‌الاسلام و المسلمین محمد مهدی محققی با حضور اساتید حوزه، دانشگاه و اصحاب رسانه برگزار شد. دکتر اسماعیل اسماعیلی طبا، رسانه را موضوعی استراتژیک دانست و بر لزوم روشنگری موضع حوزه علمیه نسبت به مسائل رسانه‌ای تأکید کرد. وی با تشریح فضای رقابتی شدید خبر، هشدار داد که سوءاستفاده از تکنیک‌های خبری می‌تواند منجر به فریب افکار عمومی شود و بر ضرورت توسعه سواد رسانه‌ای برای مقابله با این تهدیدها تأکید ورزید.
به گزارش خبرنگار ابنا، دکتر اسماعیل اسماعیلی طبا در ابتدای سخنان خود از تشکیل چنین جلسه‌ای و همچنین از مؤلف کتاب که به موضوع روز و مبتلابهی چون فقه خبر پرداخته، تشکر کرد. وی ابراز امیدواری کرد که این حرکت‌ها در حوزه علمیه ادامه پیدا کند. وی بحث رسانه را امروز واقعاً بسیار مهم و استراتژیک دانست و تأکید کرد: لازم است که حوزه موضع خود را نسبت به مسائل رسانه که در جهان و کشور مطرح است، روشن کند و این کاری بسیار ضروری است.
وی کارکردهای اصلی رسانه را حداقل سه مورد برشمرد: کارکرد آموزشی، کارکرد تفریح و سرگرمی و کارکرد خبر و اطلاع‌رسانی. وی اظهار داشت: کار خبر یکی از کارکردهای بسیار مهم و ضروری، و شاید بشود گفت یکی از مهم‌ترین کارکردهای رسانه‌هاست؛ به همین جهت پرداختن به فقه آن، بحث بسیار مهمی است.
رقابت شدید خبری و سوءاستفاده از تکنیک‌ها
دکتر اسماعیلی طبا تأکید کرد: فضای خبر به شدت رقابتی است و این رقابت هم شامل رسانه‌های داخلی و هم رسانه‌های خارجی و معاند می‌شود. وی افزود: اگر در خبر، سرعت، صحت و دقت رعایت نشود، قطعاً رقبا میدان را در دست می‌گیرند و فضاسازی و جریان‌سازی مورد نظر خود را انجام می‌دهند.
وی یکی از مباحث بسیار ضروری در فقه خبر را بحث تکنیک‌های خبری دانست و متذکر شد: فضای خبر رقابتی است و اگر ما این تکنیک‌ها را درست عمل نکنیم، قطعاً از رقبا عقب می‌افتیم. وی تکنیک‌های خبری را از جمله مواردی دانست که می‌شود خلاف در آن اتفاق بیفتد. وی با اشاره به سوءاستفاده رسانه‌های مهم خبری، مانند بی‌بی‌سی، تصریح کرد: این رسانه‌ها از تکنیک‌های خبری سوءاستفاده‌های خیلی وحشتناکی می‌کنند و می‌توانند مخاطب را اغنا کنند.
دکتر اسماعیلی طبا توضیح داد: ما بیش از ۳۰ تکنیک خبری داریم که بسیاری از این‌ها قابل سوءاستفاده هستند؛ از جمله: پاره حقیقت‌گویی، بی‌طرف‌نمایی (که رسانه‌ای مانند بی‌بی‌سی بسیار از آن استفاده می‌کند)، تکنیک حذف، تکنیک برجسته‌سازی، تکنیک تحریف، مبالغه و دستکاری خبر. وی هشدار داد: این‌ها تکنیک‌هایی هستند که ممکن است در خلاف اخلاق، خلاف شرع و خلاف حریم اخلاق عمومی از آن‌ها استفاده شود. وی همچنین افزود که تکنیک اقناع یک تکنیک بسیار مهم است، اما همین اقناع می‌تواند سبب فریب افکار عمومی شود و این مسائل باید در بخش فقه خبر مورد توجه قرار گیرد.
هر انسان یک رسانه است؛ لزوم توسعه سواد رسانه‌ای
وی در ادامه، به بخش گیرنده پیام در مدل‌های ارتباطی پرداخت و لزوم کار رسانه‌ها روی حوزه سواد رسانه‌ای را ضروری دانست. وی تأکید کرد: سواد رسانه‌ای قدرت تشخیص خبر دروغ را از خبر راست به مردم نشان می‌دهد و از پذیرش راحت هر خبری و فوروارد کردن آن‌ها جلوگیری می‌کند.
وی رعایت موارد فقهی و اخلاقی زیر را نیز ضروری شمرد:
- رعایت حریم خصوصی و شئون مردم.
- رعایت اخلاق عمومی توسط رسانه‌های خبری.
- رعایت امنیت عمومی.
- رعایت حقوق مخاطبان (حق آگاهی داشتن مخاطب).
دکتر اسماعیلی طبا به چالش رسانه‌های جدید اشاره کرد و گفت: در رسانه‌های سنتی (رادیو، تلویزیون، روزنامه، کتاب)، مخاطب صرفاً مصرف‌کننده پیام بود، اما رسانه‌های مجازی و مدرن کاری کرده‌اند که مخاطب، علاوه بر مصرف‌کننده، تولیدکننده پیام، به‌اشتراک‌گذارنده پیام و همچنین نظردهنده راجع به پیام است. وی افزود: این سه نقش اضافه شده به نقش‌های مخاطبان در رسانه‌های مدرن، کار ما را خیلی سخت‌تر می‌کند، چرا که «هر انسان الان یک رسانه است» و می‌تواند تولید خبر یا شایعه کند.
وی در پایان، به یک شبهه مهم فقهی در فضای مدرن اشاره کرد و گفت: گاهی شبهه‌ای هست که احکامی که در زندگی حقیقی و عالم حقیقی برقرار است، آیا در فضای مجازی هم برقرار هست یا نه؟ وی توضیح داد: مثلاً گاهی فکر می‌کنند تهمت زدن، شایعه ایجاد کردن یا نقض حریم خصوصی در فضای مجازی به اندازه‌ای که در فضای حقیقی جامعه هست، مهم نیست و این‌ها مسائلی است که در حوزه رسانه‌های مدرن باید حتماً در حوزه فقه خبر به آن بیشتر پرداخته شود.
در این مراسم، پیش از وی اساتیدی چون آیت‌الله کعبی، استاد مقامی، استاد طائب و دکتر اسلامی تنها به ترتیب به ایراد سخن پرداختند و بر اهمیت فقه خبر و جهاد رسانه‌ای تأکید کردند.
........
پایان پیام/