بیش از هزار روز از حضور محمدرضا فرزین در ساختمان شیشهای بانک مرکزی میگذرد؛ ماموریتی که با هدف مهار التهاب ارزی آغاز شد، اما دلار از ۴۱ هزار تومانِ آغاز مسیر تا سقف ۱۰۷ هزار تومانیِ کنونی، مسیری پرنوسان را پشت سر گذاشت. حالا، پس از افتوخیزهای سنگین، اسکناس آمریکایی بیش از یک ماه است در محدوده ۱۰۷ تا ۱۰۸ هزار تومان متوقف مانده است؛ بازاری که نه سقوط میکند و نه جهش، و به نظر میرسد در انتظار نشانهای تازه از سوی سیاستگذار است.
به گزارش تجارتنیوز، فرزین در دیماه ۱۴۰۱، در حالی سکاندار بانک مرکزی شد که قیمت دلار در کانال ۴۱ هزار و ۶۰۰ تومان معامله میشد. با این حال، در سهماهه پایانی آن سال، قیمت دلار تا ۵۹ هزار تومان نیز پیش رفت و رکورد تازهای ثبت کرد. بازار ارز در اسفند همان سال با سیگنالهایی چون از سرگیری مذاکرات ایران و عربستان، خبرهایی از دور جدید گفتوگوهای برجامی با حضور عراقچی و همچنین ارزپاشی سیاستگذار، اندکی آرام گرفت. افزایش اختیارات بانک مرکزی و مداخلههای مستقیم در بازار موجب شد دلار در کریدور ۴۰ هزار تومان نوسان کند و در نهایت، سال ۱۴۰۱ را با میانگین حدود ۴۸ هزار تومان به پایان برساند. در این مقطع، اقداماتی نظیر عرضه دلار سهمیهای و آغاز بهکار مرکز مبادله ارز و طلا از جمله سیاستهای جدید بانک مرکزی برای کنترل نوسانات بود.
در سهماهه دوم سال ۱۴۰۲، بازار ارز ایران در فضایی آرام و با محوریت تحولات دیپلماتیک پیش رفت. عضویت رسمی ایران در سازمان همکاری شانگهای و بازگشایی سفارت ایران در عربستان سعودی از رویدادهای مهم این دوره بودند که پیام ثبات سیاسی را به بازار مخابره کردند. در همین مقطع، سیاستگذار با ادامه عرضه ارز در مرکز مبادله و کنترل بازار غیررسمی، توانست دامنه نوسان را محدود نگه دارد. بر اساس دادهها، دلار در ابتدای تیرماه آن سال ۴۹ هزار و ۷۰۰ تومان، در آغاز مرداد ۴۸ هزار و ۶۰۰ تومان و در شروع شهریور ۴۹ هزار و ۲۰۰ تومان ثبت شد؛ نوسانی خفیف که بیشتر از جنس تحرکات مدیریتی و انتظارات کوتاهمدت بود.
در سه ماهه پایانی سال ۱۴۰۲، بازار ارز با موجی از فشارهای ساختاری روبهرو شد. محدودیت در ورود ارز، تشدید تحریمها، دشواری در انتقال درآمدهای ارزی، هزینه بالای مبادلات ارزی و تورم مزمن با انتظارات تورمی قوی از عوامل اصلی افزایش قیمت دلار بودند. در کنار این عوامل، افزایش تقاضای فصلی پایان سال نیز به رشد قیمت دلار دامن زد. سیاستهای کنترلی بانک مرکزی در این دوره کارایی محدودی داشت و نوسانات افزایشی ادامه یافت. بر پایه دادههای بازار، دلار در دیماه حدود ۵۰ هزار و ۳۰۰ تومان، در بهمن با قیمت ۵۴ هزار و ۵۰۰ تومان باز شد و در اسفند به سقف ۶۰ هزار و ۳۰۰ تومان رسید.
پاییز ۱۴۰۳ یکی از پرتنشترین دورههای سیاسی سال گذشته بود. بازار ارز بهطور مستقیم از این تحولات اثر گرفت و نوسانات دلار در پاییز جهشی شد. این اسکناس در مهر ۱۴۰۳ با قیمت ۵۹ هزار و ۷۸۰ تومان باز شد و در آبان به ۶۷ هزار و ۷۰۰ تومان رسید. سهماهه پایانی سال ۱۴۰۳ در حالی آغاز شد که اقتصاد ایران با بیثباتی مزمن، تورم بالا و فشار تحریمهای بینالمللی روبهرو بود. در عرصه سیاسی، عملکرد سیاسی مجلس در فضای ملتهب اقتصادی و رأی عدم اعتماد به وزیر امور اقتصاد و دارایی در اسفند، بر انتظارات تورمی دامن زد. بر اساس دادههای بازار، روند قیمت دلار در دیماه سال گذشته با رقمی حدود ۷۶ هزار و ۲۸۰ تومان آغاز شد، در بهمن نیز به سطح ۸۲ هزار و ۳۰۰ تومان رسید و در اسفند با عبور از مرز ۹۷ هزار تومان سال ۱۴۰۳ را به پایان رساند. بانک مرکزی معمولاً بعد از جهشهای بزرگ، سیاستهای خنککننده اجرا میکند. تزریق محدود ارز، نظارت بر تقاضای خدماتی و مهمتر از همه، ارسال سیگنال سکوت؛ یعنی نه تایید و نه انکار جهش. این سیاست سکوت باعث میشود بازار حس کند دولت با نرخ جدید مشکلی ندارد. بنابراین دلار در همان محدوده جا خوش میکند تا سیاست بعدی اعلام شود. بازار ارز در دوره فرزین، میان مدیریت و مداخله در رفتوبرگشت است. قیمت دلار امروز نه آرام گرفته و نه آماده جهش تازه است؛ فقط در نقطهای ایستاده که همه چیز، از تصمیم سیاستگذار گرفته تا انتظارات جامعه، در حالت مکث و بیعملی قرار دارد.