به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو ، کاظم فولادی‌قلعه، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و سرپرست آزمایشگاه فضای سایبر این دانشگاه، در حاشیه چهارمین کنفرانس ملی فضای سایبر اظهار داشت: جامعه علمی ایران، به‌ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، رشد قابل توجهی داشته و اکنون جامعه‌ای بزرگ و پویا به شمار می‌رود. در سال‌های گذشته، رشته‌هایی که برای شکل‌گیری تمدن نوین کشور ضروری بودند، همچون مهندسی عمران، برق و کامپیوتر، جای خود را باز کردند و کنفرانس‌های تخصصی مربوط به این حوزه‌ها شکل گرفتند. این روند برای دوران آغازین ورود این علوم به کشور کاملاً منطقی و لازم بود و همچنان نیز استمرار آن مورد نیاز است.
وی افزود: با گذشت زمان، رشته‌ها دچار پیچیدگی‌های نوینی شدند که ریشه در میان‌رشته‌ای بودن مسائل دارد. امروزه دیگر نمی‌توان تنها از زاویه یک رشته به مسئله‌ای نگاه کرد. بسیاری از موضوعات هم‌زمان ابعاد پزشکی، اقتصادی، تاریخی و اجتماعی دارند و تنها از رهگذر چارچوب‌های میان‌رشته‌ای قابل فهم و حل هستند.
فولادی‌قلعه ادامه داد: یکی از عرصه‌هایی که هیچ راهی جز رویکرد میان‌رشته‌ای برای حل مسائل آن وجود ندارد، فضای سایبر است. پس از گسترش اینترنت و وابستگی روزافزون جامعه به شبکه‌های اجتماعی و بستر‌های ارتباطی دیجیتال، مشخص شد که نگاه تک‌رشته‌ای نمی‌تواند پاسخگوی بحران‌های این حوزه باشد. در حالی‌که هنوز برخی متخصصان حوزه برق یا کامپیوتر معتقدند مسائل سایبری صرفاً به آنان مربوط است، واقعیت این است که بحران‌ها هر روز پیچیده‌تر می‌شوند و این حوزه به یک میدان چندبعدی تبدیل شده است.
وی تأکید کرد: امروز در سراسر جهان پذیرفته شده که فضای سایبر پدیده‌ای میان‌رشته‌ای است و برای مواجهه با آن باید بستر همکاری میان رشته‌های مختلف فراهم شود. با این حال، در کشور ما زیرساخت لازم برای چنین همکاری‌هایی وجود نداشت. از همین‌رو هدف اصلی ما از برگزاری کنفرانس فضای سایبر از ابتدا، ایجاد بستری برای هم‌افزایی علمی و شکل‌دهی اکوسیستم میان‌رشته‌ای بود تا بتوان از ظرفیت‌های آن در حل مسائل ملی استفاده کرد.
سرپرست آزمایشگاه فضای سایبر دانشگاه تهران در ادامه گفت: در ابتدا قرار بود امسال به دلیل هزینه‌های بالا، کنفرانس به‌صورت محدود برگزار شود و تنها مقالات علمی مورد بررسی قرار گیرند، اما با استقبال گسترده از سوی دستگاه‌های دولتی، بخش خصوصی و نهاد‌های اقتصادی، برنامه به‌صورت حضوری برگزار شد. این استقبال نشان می‌دهد که کنفرانس توانسته جایگاه خود را در جامعه علمی و اجرایی کشور تثبیت کند و به برندی معتبر در زمینه فضای سایبر تبدیل شود.
فولادی‌قلعه در ادامه خاطرنشان کرد: آنچه همه موضوعات این کنفرانس را به هم پیوند می‌دهد، مفهوم «سایبر» و «سایبرنتیک» است. این دو مفهوم محور اصلی تمام مباحث هستند و از طریق آنها پیوندی میان رشته‌های گوناگون ایجاد می‌شود.
وی در ادامه به شرایط خاص کشور پس از پایان جنگ اخیر اشاره کرد و گفت: بسیاری از مقالات کنفرانس امسال متأثر از شرایط پس از جنگ هستند؛ جنگی که با یک آتش‌بس نانوشته در فضای سایبر موقتاً متوقف شد. در شبکه اجتماعی «ایکس»، پیام‌هایی میان وزیر خارجه ایران و نماینده ایالات متحده رد و بدل شد و به این ترتیب، پایان موقت جنگ از طریق فضای سایبر اعلام گردید.
او تأکید کرد: در این جنگ، شاهد بودیم که آسیب‌های جدی از ناحیه فضای سایبر به کشور وارد شد. اگر روزگاری عرصه نبرد تنها زمین، دریا، هوا یا فضا بود، امروز ذهن مردم و بستر‌های ارتباطی نیز به میدان نبرد تبدیل شده‌اند و همه این عرصه‌ها در قالب «فضای سایبر» به هم پیوند خورده‌اند.
به گفته فولادی‌قلعه، امروز فضای سایبر به گفتمان مشترک جهانی تبدیل شده است و حتی کسانی که پیش‌تر آن را انکار می‌کردند، اکنون به اهمیت آن اذعان دارند. بخش قابل توجهی از نشست‌ها و کارگاه‌های کنفرانس امسال به همین موضوع اختصاص داشت و انتظار می‌رود که نهاد‌های مسئول از دستاورد‌های علمی این کنفرانس برای طراحی و اجرای راه‌حل‌های مؤثر استفاده کنند.
وی افزود: در مراسم افتتاحیه کنفرانس، نمایندگان عالی‌رتبه مجموعه‌های امنیتی کشور نیز حضور داشتند و با دقت مباحث مربوط به امنیت سایبری و راهکار‌های پیشنهادی را دنبال کردند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در ادامه اظهار داشت: مسائل مربوط به جنگ، بخشی از مسئله بزرگ‌تری به نام «مسئله آب» هستند و مشکلات اقتصادی و اجتماعی نیز به همین مجموعه مرتبط‌اند. هدف ما این است که با ایجاد جریان علمی مبتنی بر دانش سایبرنتیک، بتوانیم بخش قابل توجهی از این مسائل را در قالب یک فرمول علمی مشترک مورد تحلیل قرار داده و راه‌حل‌های عملی ارائه دهیم.
وی در بخش دیگری از سخنانش درباره وضعیت آموزش عالی گفت: دانشگاه‌ها باید بر اساس نیازهای واقعی جامعه عمل کنند، اما متأسفانه بسیاری از رشته‌های تحصیلی در کشور تناسبی با مشکلات واقعی جامعه ندارند. به همین دلیل، حتی فارغ‌التحصیلان نخبه دانشگاه‌های برتر نیز هنگام ورود به جامعه با مانع روبه‌رو می‌شوند و سیستم موجود اجازه بروز خلاقیت و حل مسئله را به آنان نمی‌دهد.
فولادی‌قلعه تأکید کرد: علوم موجود دیگر پاسخگوی نیازهای امروز جامعه نیستند. نه علوم انسانی و نه رشته‌های فنی مهندسی، هیچ‌یک به‌تنهایی قادر به حل مسائل پیچیده امروز نیستند؛ بنابراین لازم است برای نیازهای واقعی کشور رشته‌های جدید و میان‌رشته‌ای تعریف شود تا بتوان مسیر حل مسائل را باز کرد.
وی با اشاره به فعالیت‌های پژوهشی این مجموعه گفت: در دانشکده فارابی دانشگاه تهران، آزمایشگاه پژوهشی فضای سایبر طی هشت سال گذشته فعال بوده و در این مدت حدود ۴۰۰ نفر در قالب کلاس‌ها، نشست‌ها و دوره‌های آموزشی در این مجموعه تربیت شده‌اند. ویژگی این افراد، ترکیب میان‌رشته‌ای آنان است؛ از فلسفه و علوم انسانی گرفته تا مکانیک، برق، کامپیوتر، زیست‌شناسی، کشاورزی و آبخیزداری. همه این افراد ذیل یک پرچم علمی واحد با محوریت سایبرنتیک فعالیت می‌کنند.
وی ابراز امیدواری کرد که این جریان علمی بتواند نهضت جدیدی در عرصه دانش سایبرنتیک ایجاد کرده و از رهگذر آن، بخش مهمی از مشکلات کشور را صورت‌بندی و برای آنها راه‌حل‌های اجرایی ارائه کند.
در بخش دیگری از گفت‌و‌گو، سرپرست آزمایشگاه فضای سایبر درباره همکاری میان دانشگاه‌ها گفت: همکاری‌های بین‌دانشگاهی در جریان برگزاری کنفرانس امسال کاملاً مشهود است و در حال حاضر حدود ۶۵ نفر از اساتید دانشگاه‌های معتبر کشور در کمیته علمی این کنفرانس حضور دارند.
فولادی‌قلعه افزود: کنفرانس فضای سایبر دارای یک عضو بین‌المللی نیز هست؛ یکی از اساتید دانشگاهی از کشور سوئیس از دوره نخست با ما همکاری داشته است. با این حال، به دلیل مصالح علمی و ملی، کنفرانس فعلاً در سطح ملی برگزار می‌شود، چراکه مسائل مطروحه در این حوزه گاه با تعارض منافع میان کشورها همراه است و در سطح بین‌المللی امکان طرح دقیق مسئله فراهم نمی‌شود.
وی تصریح کرد: تجربه نشان داده است که بسیاری از کنفرانس‌های بین‌المللی به دلیل اختلاف منافع کشورها، نمی‌توانند خروجی مؤثر ارائه دهند، در حالی‌که کنفرانس ملی فضای سایبر توانسته است با انسجام علمی داخلی، به نتایج کاربردی دست یابد.
فولادی‌قلعه در پایان گفت: اگرچه فعلاً رویکرد کنفرانس ملی است، اما هیچ مانعی برای بین‌المللی شدن آن در آینده وجود ندارد و احتمال دارد در ده‌سالگی کنفرانس، این تحول رخ دهد. در شرایط کنونی، اولویت اصلی، تحقق همگرایی ملی و انسجام علمی در داخل کشور است تا از رهگذر آن، زمینه برای تربیت نیرو‌های بیشتر و تولید راه‌حل‌های ملی فراهم شود.