به گزارش خبرگزاری تسنیم از سرباز، فستیوال ملی جوانان ایران که با پیشنهاد جوانان سیستان و بلوچستان کلید خورد، در گام نخست خود به میزبانی این خطه از کشور در حال برگزاری است و حالا به شهرستان سرباز رسید تا تجلی‌گاه اتحاد و همدلی نسل نو کشور باشد.
در دل سرزمین سوزن‌دوزان بلوچ، جایی که نخ و سوزن روایتگر تاریخ و هویت مردمانند، امسال فستیوال ملی جوانان ایران صحنه‌ای متفاوت رقم زد. غرفه‌های صنایع‌دستی سرباز، با رنگ‌ها و طرح‌های چشم‌نواز، روح تازه‌ای به این رویداد ملی بخشیدند و نگاه‌ها را به هنر هنرمندان این خطه جلب کردند.
در میان شور و نشاط جوانان، سوزن‌دوزی‌ها و حصیربافی‌های درخشان بلوچ بیش از هر هنر دیگری توانستند اصالت بومی را با زیبایی‌شناسی ایرانی درآمیزند. تماشاگران با تحسین از این هنر، از خلاقیت نسل جدیدی سخن گفتند که سنت را با نوآوری پیوند زده است.
در این میان، برند تازه‌تأسیس «قلم‌سو» به‌عنوان دستاوردی از تلفیق دو هنر کهن ایرانی ـ قلمکار اصفهان و سوزن‌دوزی بلوچستان ـ در مرکز توجه قرار گرفت. ابتکاری که نه‌تنها مرزهای فرهنگی را به هم پیوند زده، بلکه به نمادی از وحدت و زیبایی در هنر ایرانی بدل شده است.
سمیرا رئیسی، دبیر کارآفرینی و هنرآموز هنرستان فنی مولود ایران در شهرستان سرباز، از ایده‌پردازان این برند است. وی با همت گروهی از دانش‌آموزان و زنان بلوچ، طرحی نو درانداخته تا هنر مادری را از فضای محلی به سطح ملی و جهانی برساند.
رئیسی در حاشیه فستیوال، از فلسفه نام «قلم‌سو» گفت: ترکیبی از «قلم» اصفهان و «سو» به معنای سوزن در بلوچستان. او این نام را نمادی از هم‌نشینی فرهنگ‌ها و هم‌افزایی ذوق ایرانی دانست؛ جایی که هر دو هنر، با دوخت و رنگ، به زبان واحد زیبایی سخن می‌گویند.
تلفیق دو میراث کهن در قالب یک برند ملی
به گفته سمیرا رئیسی، پارچه‌های قلم‌سو از نوع پنبه‌ای و ساخت اصفهان هستند که با نقش‌های قلمکار تزئین می‌شوند و سپس با سوزن‌دوزی‌های سنتی بلوچ آراسته می‌گردند. در این فرآیند، تنها بخشی از پارچه دوخته می‌شود تا ترکیبی متعادل میان اصالت، زیبایی و مقرون‌به‌صرفه بودن ایجاد گردد.
وی افزود: هر رومیزی بین پنج تا شش روز زمان برای دوخت نیاز دارد و آینه‌کاری‌های آن با تکنیکی خاص انجام می‌شود، بی‌آنکه آینه سوراخ یا چسب‌کاری شود. این نوآوری نه‌تنها کیفیت اثر را افزایش داده بلکه نشان‌دهنده‌ی مهارت بالای دوزندگان جوان بلوچ است.
رئیسی توضیح داد که در گذشته از نخ‌های ابریشم گیلان و رنگ‌های طبیعی استفاده می‌شد، اما برای کاهش هزینه‌ها، اکنون از نخ‌های کاموا استفاده می‌شود تا هنر برای خریداران در دسترس‌تر باشد.
سوزن‌دوزی؛ از سرباز تا خانه‌های ایرانی در جهان
این دبیر کارآفرینی با اشاره به استقبال گسترده از آثارشان گفت: از ایران تا کانادا و استرالیا، مشتریانی داریم که کارهای ما را برای تزئین خانه‌هایشان سفارش داده‌اند. فروش ما بیشتر از طریق صفحه مجازی و فروشگاه تهران انجام می‌شود.
وی درباره هزینه تولید هر اثر نیز بیان کرد: تنها بخش سوزن‌دوزی حدود 840 هزار تومان هزینه دارد و با احتساب پارچه و ملزومات به حدود 1/2 میلیون تومان می‌رسد. با سود 20 تا 30 درصدی، قیمت نهایی هر اثر بین 1/6 تا 1/7 میلیون تومان است.
کارآفرینی و آموزش؛ دو بال پرواز دختران بلوچ
رئیسی با تأکید بر نقش آموزش در توسعه اشتغال زنان گفت: تمام آثار تولیدی ما حاصل تلاش زنان بلوچ و دانش‌آموزان هنرستان است. درس کارآفرینی را طوری طراحی کرده‌ایم که دانش‌آموزان پس از فارغ‌التحصیلی بتوانند کسب‌وکار خانگی خود را داشته باشند.
وی افزود: بسیاری از فارغ‌التحصیلان موفق اکنون به جمع تولیدکنندگان برند قلم‌سو پیوسته‌اند. طرح‌های پارچه‌ها نیز ابتدا توسط خود او با خودکار حرارتی طراحی و سپس توسط دانش‌آموزان دوخته می‌شود؛ فرآیندی که استعداد طبیعی دختران بلوچ در ظرافت‌کاری را شکوفا می‌سازد.
چالش بازار و پایداری در مسیر خلاقیت
با وجود موفقیت‌های چشمگیر، رئیسی از کاهش نسبی فروش در سال جاری خبر داد و دلیل آن را افزایش قیمت‌ها و گرایش برخی خریداران به صنایع دستی ارزان‌تر عنوان کرد. با این حال، برند قلم‌سو همچنان جایگاه خود را میان مشتریان خاص حفظ کرده و حتی از سوی آموزش و پرورش برای هدیه به مهمانان رسمی مورد توجه قرار گرفته است.
عبدالواحد دلمرادی، کارآفرین حصیر باف در تشریح مواد اولیه حصیربافی خود به خبرنگار تسنیم توضیح می‌دهد: مواد اولیه‌ای که ما استفاده می‌کنیم، برگ گیاهی است که ما در منطقه به آن «داز» می‌گوییم. این ماده اولیه از برگ‌های یک گیاه خاص به دست می‌آید و برخلاف تصور رایج، این گیاه یک محصول زینتی یا صرفاً مرتبط با خرما نیست.
وی در ادامه به مقایسه این ماده با برگ نخل خرما پرداخت و برتری آن را برجسته کرد: برگ خرما با این برگ فرق دارد؛ برگ «دهاز» بسیار محکم و با دوام است. آنقدر محکم است که ما از آن برای بافت محصولات با استحکام بالا استفاده می‌کنیم. نکته جالب‌تر آنکه، این برگ‌ها خوردنی نیز هستند، البته خود برگِ خام، ولی میزان استحکام آن حیرت‌انگیز است.
این هنرمند بومی همچنین اشاره کرد: از استحکام بالای این برگ‌ها، در کنار محصولات زینتی و کاربردی، برای تولید طناب‌هایی استفاده می‌شود که حتی در برخی کارهای سنگین‌تر ماشینی نیز کاربرد دارد.
دلمراد در ادامه گفت: ما کم‌کاری نداریم و کارمان با تلفن و هماهنگی پیش می‌رود. در حال حاضر در کارگاه ما به صورت مداوم 10 تا 15 نفر مشغول به کار هستند. علاوه بر این، در محله خودمان کلاس‌های آموزشی برگزار می‌کنم تا این هنر به نسل‌های بعدی منتقل شود و افراد بیشتری مهارت کسب کنند.
یکی از دغدغه‌های اصلی وی، نحوه عرضه و معرفی محصولات به بازار خارج از شهرستان است. او بر اهمیت حضور در رویدادهای هنری تأکید کرد: این نمایشگاه‌هایی که اجرا می‌شود، برای معرفی این هنر ما خیلی خوب است. این نمایشگاه‌ها برای ما، برای مملکت و به خصوص برای شهرستان سرباز همه چیز است. کار و بار ما رونق می‌گیرد و دسترنج ما در معرض دید عموم قرار می‌گیرد.
فستیوال ملی جوانان ایران، فرصتی بود تا هنر بومی سرباز بار دیگر بدرخشد و نشان دهد که میراث فرهنگی ایران، در دل نسل جوان همچنان زنده است. سوزن‌دوزی و صنایع دستی بلوچ، نه فقط یک هنر تزئینی، بلکه آیینه‌ای از صبر، ذوق و هویت این سرزمین است.
برند «قلم‌سو» نمونه‌ای موفق از پیوند سنت و نوآوری است؛ مدلی که می‌تواند الگویی برای توسعه صنایع‌دستی در دیگر نقاط کشور باشد. این طرح، علاوه بر حفظ هنر بومی، زمینه اشتغال و خودباوری را برای دختران جوان فراهم کرده و به بازتعریف مفهوم «کارآفرینی فرهنگی» کمک کرده است. در نهایت، آنچه در فستیوال سرباز رخ داد، تنها نمایش صنایع دستی و هنر بلوچستان نبود؛ بلکه روایتی از امید، مهارت و احیای هنر بود.
انتهای پیام/