به گزارش خبرگزاری ایمنا، محیط زیست با تنوع زیستی غنی و اقلیم‌های متفاوت در سال‌های اخیر با چالش‌های جدی روبه‌رو شده است. از یک سو توسعه ناپایدار، رشد جمعیت و تغییرات اقلیمی فشار فزاینده‌ای را بر منابع طبیعی وارد کرده و از سوی دیگر، خشکسالی‌های پیاپی تخریب و آتش سوزی جنگل‌ها، فرسایش خاک، آلودگی هوا، آب و کاهش تنوع زیستی از مهمترین مشکلات زیست محیطی است که نه تنها بر زندگی انسان‌ها تأثیر می‌گذارند، بلکه حیات وحش و اکوسیستم‌های طبیعی را نیز به شدت تهدید می‌کند.
در این میان محیط‌بانان این قهرمانان گمنام حفاظت از طبیعت نقش کلیدی و بسیار مهمی در حفاظت از منابع طبیعی و تنوع زیستی در مناطق حفاظت شده ایفا می‌کنند، این افراد گاهی در نواحی دورافتاده و محروم با حداقل حقوق و مزایا ساعت‌ها و روزها با تلاش و پشتکار فراوان به حفظ و نگهداری از حیات وحش، گیاهان و اکوسیستم‌های مهم محیط زیست به گشت‌زنی پایش، مناطق و مقابله با تهدیدها می‌پردازند، به طوری که آنها بارها مورد حمله شکارچیان غیرمجاز قرار گرفته‌اند و تعداد زیادی از آنان در حین انجام وظیفه به شهادت رسیده‌اند یا دچار معلولیت شده‌اند.
محیط‌بان زمانی که در حوزه استحفاظی تعیین شده مشغول به خدمت است هر لحظه در معرض آسیب‌ها و تهدیدات فراوانی مانند درگیری با شکارچیان مسلح، حمله حیوانات وحشی، مارگزیدگی و سقوط از ارتفاع قرار دارد، اما با وجود دانستن این مسائل محیط‌بان با تلاشی فراوان برای حفظ محیط‌زیست تلاش می‌کند.
شغل محیط‌بانی در جلوگیری از تخریب محیط‌زیست بسیار مهم و البته پرخطر است، محیط‌بانان به طور مستقیم با خطراتی همچون درگیری مسلحانه، سختی زندگی در مناطق کوهستانی، بیابانی و جنگلی، آتش‌سوزی و کار شبانه‌روزی روبه‌رو هستند، اما محیط‌بانی از جمله شغل‌هایی است که به واسطه دیده نشدن همواره در مظلومیت به سر برده است.
یکی دیگر از وظایف اصلی محیط‌بانان، آموزش و آگاهی رسانی به بازدیدکنندگان و جوامع محلی است، آنها با ارائه اطلاعات و آموزش‌های لازم، به افزایش دانش عمومی جامعه در زمینه حفاظت از محیط زیست و اهمیت حفظ تنوع زیستی کمک می‌کنند و محیط‌بانان در برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌های پژوهشی و حفاظت زیست محیطی نقش دارند که به بهبود شرایط زیستی در مناطق حفاظت شده منجر می‌شود، اما چالش‌های زیادی از جمله کمبود منابع مالی و تجهیزات، شرایط آب و هوایی سخت و مواجهه با تهدیدات ناشی از فعالیت‌های غیرقانونی در مسیر کار محیط‌بانان وجود دارد.
با این حال، تعهد و عشق به طبیعت سبب می‌شود تا این افراد با انگیزه و اراده قوی به کار خود ادامه دهند، بنابراین درک و حمایت از نقش و مسئولیت‌های محیط‌بانان برای حفظ سلامت و بقای مناطق حفاظت شده امری حیاتی است، چراکه آنچه امروز از این تنوع زیستی برجای مانده، حاصل تلاش خالصانه و گمنام محیط‌بانان و کارشناسانی است که فارغ از هیاهوی توسعه، تنها به عشق طبیعت و حفاظت از آن کوشیده‌اند و این تلاش‌ها مایه مباهات و نشانه تعهد صادقانه آنان به پایداری محیط‌زیست است.
ضرورت به‌روزرسانی و توجه به قوانین حفاظت از محیط زیست و حیات‌وحش
رضا نامدار، فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا ضمن تبریک روز ملی محیط‌بان به محیط‌بانان و همیاران محیط زیست در پاسخ به این سوال که چرا قوانین حفاظت از محیط زیست و حیات‌وحش هنوز به‌طور کامل توسعه نیافته و محیط‌بانان در رویارویی با شکارچیان غیرمجاز یا متجاوزان به منابع طبیعی، از حمایت‌های قضائی مؤثری برخوردار نیستند؟ اظهار کرد: بسیاری از قوانین با توجه به شیوه انجام جرم، ادوات جرم و مبالغ جریمه باید به‌روزرسانی شود و از سوی دیگر صدور احکام در یک نوع جرم، در دادگاه‌ها و نزد قضات کمی متفاوت است.
وی افزود: باید توجه داشت که به دلیل کافی نبودن تعداد محیط‌بانان در زمان جلوگیری از وقوع یا کشف جرم، در مأموریت‌های کوهستانی یا گشت‌های موتوری، شاهد کافی وجود ندارد و در این راستا نیاز به تجهیزات فیلمبرداری (دوربین البسه) و آشنایی بیشتر قضات با شیوه‌های انجام تخلفات صید و شکار و غیره است.
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان اصفهان پیرامون اینکه محیط‌بانان به‌عنوان افرادی که در سخت‌ترین شرایط کاری و با خطرات جانی و جسمانی روبه‌رو هستند، باید از حقوق و مزایای متناسبی برخوردار باشند، اما میزان دستمزد آنها نسبت به وظایف دشوارشان بسیار ناکافی است، تصریح کرد: در مورد افزایش حقوق محیط‌بانان در برنامه توسعه هفتم، ملاحظاتی در نظر گرفته شده است، اما این افزایش به دلیل اینکه با وقفه و مبالغ ناچیز صورت می‌گیرد، در مقابل تورم و افزایش قیمت‌ها، ناچیز است.
جایگاه استفاده از فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی در حفاظت از محیط زیست
نامدار درباره اینکه کمبود تجهیزات از دیگر چالش‌های مهمی است که این قشر با آن روبه‌رو هستند و این کمبودها در مناطق کوهستانی و دورافتاده بیشتر احساس می‌شود، ادامه داد: خرید تجهیزات و لوازم در دستور کار قرار دارد، اما به دلیل کمبود اعتبارات به کندی صورت می‌گیرد و تاکنون یک دوربین دید در شب خریداری شده است، البته چهار خودروی کمک‌دار به مناطق اضافه می‌شود، خرید تجهیزات انفرادی و دفاعی در حال انجام و خریداری دوربین البسه در حال پیگیری است.
وی در پاسخ به این سوال که تصویب قانون استفاده از سلاح توسط محیط‌بانان به کجا رسید؟ گفت: طبق پیگیری‌ها و صحبت با چند نفر از نمایندگان مجلس، اصلاح قانون به‌کارگیری سلاح در مراحل پایانی و تصویب قرار دارد.
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان اصفهان در مورد اینکه آیا وضعیت نیروی انسانی از جهت کیفی و کمی در وضعیت مطلوبی قرار دارد؟ اضافه کرد: طبق شیفت بندی جدید که از سال جاری شروع شده، ساعات کار محیط‌بانان به ۲۴ ساعت کار و ۴۸ ساعت استراحت تغییر کرده است، البته با توجه به نیاز به حق محیط‌بانان به این تغییر ساعات، کمبود نیرو بیشتر از پیش مشهود بوده و سبب تأثیر در عملکرد مناطق شده است.
نامدار درباره جایگاه استفاده از فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی در حفاظت زیست محیطی خاطرنشان کرد: استفاده از روش‌های نوین و هوش مصنوعی باید در دستور کار قرار گیرد و در این راستا، به تازگی از گروه دانش آموزانی که در رابطه با کنترل حریق با استفاده از ربات در مراتع و جنگل‌ها، طرحی ارائه کرده‌اند، حمایت شده و این طرح جزو ۱۰ طرح برتر ارسال شده به مسابقات کشور پاناما به شمار می‌رود و استفاده از ابزار و روش‌های نوین در حفاظت و سرشماری‌ها نیز نیاز است.
محیط‌بانان، نگهبانان بی‌ادعای طبیعت هستند که در دل کوه‌ها، جنگل‌ها و بیابان‌ها با کمترین امکانات، سنگین‌ترین مسئولیت‌ها را بر دوش دارند و توجه به معیشت، امنیت شغلی و سلامت روانی محیط‌بانان، نه‌تنها یک ضرورت انسانی، بلکه پیش‌شرطی برای حفظ پایداری اکوسیستم‌ها و میراث طبیعی کشور است.